,,U industriji Nikšića danas je zaposleno nešto više od jedne četvrtine ukupno zaposlenih u crnogorskoj industriji. Za svega dvije decenije ovdje je seosko stanovništvo sa 75 procenata svedeno na 38 procenata, a nacionalni dohodak po stanovniku porastao je u ovom periodu preko pet puta.”, piše u monografiji Nikšića koju je 1972. godine objavio Grafički zavod Hrvatske.
Godinu ranije, 1971. grad pod Trebjesom je imao 40.107 stanovnika. U to vrijeme, sjećaju se stariji, mogao je da radi ko je htio, a slikovit podatak iz monografije, ma koliko bio nadahnut duhom epohe, govori dovoljno.
Po posljednjem popisu ova opština ima 72.443 stanovnika. Svega trećina, 25.776 je radno aktivno, od kojih nešto preko 19.000 se vodi kao zaposleno.
Da u ovoj opštini ne cvjeta, može se vidjeti i golim okom. Kome trebaju opipljiviji dokazi može ih naći u redovnim protestima koji ishodište imaju ispred glavne opštinske zgrade.
Prošlog mjeseca ispred ove višespratnice u centru grada okupili su se pripadnici nikšićke Službe zaštite i spašavanja. Jednosatnim protestima po ko zna koji put posljednjih mjeseci su tražili da im se isplati zarađeno. Na martovskom okupljanju podržale su ih i kolege iz Boksita, Metalca i Mesera.
Pripadnici nikšićke Službe zaštite i spasavanja 18. marta su započeli jednosatne proteste ispred zgrade Opštine tražeći isplatu decembarske i januarske zarade, ali i garancije da će im sva ostala primanja biti redovna. Prethodnim protestima su izboksovali isplate oktobarske i novembarske plate. Nakon 15-dnevnih protesta vatrogasci su odlučili da ih prekinu jer su dobili decembarsku platu čime je ispunjen dio njihovih zahtjeva. Primopredaja vlasti u ovoj opštini na neko vrijeme će prekinuti njihove akcije.
Bivši radnici njemačkog Mesera, nekadašnjeg Centra tehničkih gasova (CTG), krajem februara su započeli štrajk glađu u podrumu jedne Željezarine zgrade. Oni su od Vlade tražili isplatu otpremnina i uslove za odlazak po socijalnom programu koji je važio za ostale metalurge i koji je podrazumijevao priznavanje beneficiranog radnog staža. Nakon dvadesetodnevnog gladovanja u podrumu, došlo je do „pomaka u prevazilaženju problema”. Radnici su nakon razgovora sa ministrom Predragom Boškovićem dobili obećanje da će se naći rješenje u zakonskim okvirima. „Ukoliko naš zahtjev za beneficiranim stažom ne bude riješen povoljno, nastavićemo štrajk” poručio je jedan od dvadeset radnika krajem prošlog mjeseca.
Mart je zabilježio još jednu muku nikšićkih rudara. Njih pedesetak je 8. marta blokiralo upravnu zgradu. Trajalo je dva dana, nakon čega su dozvolili poslovodstvu da nastavi sa radom kako bi bili potpisani ugovori sa kupcima. Boksitari su tražili isplatu dvije od pet zaostalih zarada, pokretanje proizvodnje, povezivanje radnog staža od 2009.
Rok za ispunjenje njihovih zahtjeva curi. Rudari su tada poručili da će čekati do 20. aprila a onda će odlučiti šta i kako dalje. Takođe su rekli da oba Sindikata ne rade ništa, već radnicima ponavljaju priču koju im servira Vlada.
Prije deset godina nadahnuto je govorio tadašnji predsjednik Odbora direktora Rudnika: „Danas su Rudnici boksita razvijena, savremeno-tehnički opremljena i kadrovski osposobljena organizacija koja svoj rad i razvoj temelji na najvećim dostignućima rudarske struke i nauke i neraskidivi dio najmoćnije repro cjeline (Kombinat aluminijuma, Elektroprivreda, Rudnik uglja Pljevlja, Željeznice Crne Gore, Luka Bar), koja predstavlja najznačajniju privrednu aktivnost Crne Gore…”
Pa je onda opleo: „Više je nego sigurno da put Crne Gore kojim ide ka bogatim evropskim narodima vodi preko valorizacije dokazanog i još neotkrivenog rudnog blaga, racionalnog iskorišćenja značajnih energetskih i šumskih potencijala, uz skladan razvoj poljoprivrede i turizma. U tom velikom otvaranju Crne Gore prema svijetu, Rudnici boksita imaju svoje nezamjenjivo mjesto”.
Glađu su ispred kapija svoje fabrike štrajkovali i radnici Metalca. Oni su iskazali protest i ispred opštine i ponovili zahtjeve o isplati obećanih otpremnina po kolektivnom ugovoru po 11.700 eura, stambenog kredita od 5.000 i povezivanju radnog staža za prošlu godinu. Njima je iz firme obećano da će se u rješenje njihove situacije ući čim Vlada odobri kredit od 1,5 miliona za oporavak firme.
Nakon dugog životarenja početkom godine zatvoren je hotel Onogošt. Jedan od najkarakterističnijih simbola grada. Time je prestao i radni odnos za 82 stalno zaposlena radnika koji su štrajkom svoja prava tražili do kraja februara kada su im isplaćene otpremnine u iznosu od 5.600 eura. Prije nekoliko dana ova priča je dobila nastavak preko poziva skupštinske Komisije za praćenje i kontrolu postupka privatizacije. Još će se sačekati sa razrješenjem.
O posrtanjima čuvene nikšićke željezare i smanjenjima broja radnika pisalo se često i mnogo. U ovu godinu je ušla sa obustavom proizvodnje 23. januara. ,,Radnici su poslati na odmor do prvog februara. Dio radnika Čeličane je pozvan da pripremi pogon za proizvodnju, a ostalima je rečeno da ne dolaze na posao prije 4. februara kada bi, valjda, trebalo da počne proizvodnja”, prenosile su tada Vijesti. Po uspostavljanju proizvodnje, Pobjeda je pisala da se „na posao vratilo svih 250 željezaraca… Vlasnik željezare, turska kompanija Toščelik, pauzu je iskoristila za pripremu postrojenja u Čeličani i produženje ugovora sa Elektroprivredom o isporuci struje. Ugovor je potpisan na četiri mjeseca, jer željezara nije mogla da odredi godišnje potrebe budući da nema čvrst plan proizvodnje”.
Ovo je dio nevesele razglednice grada pod Trebjesom sa koje su se nekada smiješili radnici na čijem je radu krajem prošlog vijeka počivao dobar dio crnogorske industrije. U pomenutoj monografiji, autori su pored pogleda u svijetlu budućnost zapisali: „Nikšić je najzad postao grad radnika – konačno su stvoreni fundamentalni uslovi da ljudi ovog kraja ne odlaze masovno u pečalbu”. Odliv mozgova je priča za sebe. Kako bi rekao Antonije Pušić: „A vidi nas sad!”
Dragan LUČIĆ
HORIZONTI3 sedmice
FOKUS3 sedmice
DANAS, SJUTRA3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice