U Dvorcu kralja Nikole u Baru upriličena je prva pres-konferencija povodom budućeg početka radova na podvodnom lokalitetu Maljevik kraj Sutomora, i sveobuhvatnih regionalnih arheoloških aktivnosti pod nazivom Zaštita crnogorskog podvodnog bogatstva – Maljevik 2010. SLUČAJNO OTKRIĆE: Sve je počelo bezazleno – ronjenjem petnaestogodišnjeg turiste iz Engleske, sina arheologa dr Charlesa Le Qesnea. Veoma plitko, na nekoliko desetina metara od obale, mladić je uočio pravilne objekte, za koje se poslije ispostavilo da su arheološko nalazište. ,,Alarmirao” je oca, a ovaj Univerzitet u Sautemptonu, tj. njihov Centar za podmorsku arheologiju. Kao jedna od najrenomiranijih naučnih institucija u svijetu po pitanju zaštite podvodnog bogatstva, ovaj univerzitet je ponudio naučnu saradnju, a takođe i pribavio dio sredstava za početak projekta. Tako je ono što je u crnogorskim medijima propraćeno sa po jednim tekstom u dnevnim novinama i mjesečnicima dobilo veliki publicitet u britanskim medijima, uključujući i prestižni Daily Telegraph.
Mladen Zagarčanin, arheolog iz Bara, od početka uključen u Projekat Maljevik, naglasio je da ,,enigma potopljenog antičkog grada na Maljeviku, koji se datuje u III-IV vijek, prevazilazi i same okvire Crne Gore, i svrstava se u red najznačajnijih podvodnih otkrića proteklih godina na Mediteranu”. On je naglasio da je Kulturni centar Bar, skupa sa Univerzitetom u Sautemptonu, intenzivno radio na pripremi za projekat, odnosno na traženju podrške za početak radova koji bi trebali uslijediti u septembru ove godine. U susret im je, kazao je Zagarčanin, izašla Opština Bar, a ,,nada se” da će podršku dati i ostale crnogorske institucije, prije svega Ministarstvo kulture Crne Gore, JP Morsko dobro i Zavod za zaštitu spomenika Crne Gore.
IZ ALEKSANDRIJE ZA MALJEVIK: Vođa projekta prof dr Lucy Blue, direktorica Centra za pomorsku arheologiju Univerziteta Sautempton, upravo zbog Maljevika je doletjela iz Aleksandrije.
Dr Blue za Monitor ističe da je ,,Crna Gora puna spomenika za koje bi morao saznati svijet”. ,,Pored nesumnjive naučne valorizacije, podjednako je važna naša namjera za osnivanje Trening centra za podvodnu arheologiju za mlade crnogorske i istraživače iz čitavog regiona. Ovaj centar bi omogućio obuku crnogorskih kadrova iz zaštite kulturnog bogatstva, podvodne-arheologije i ekologije. Mi želimo da podijelimo naše stručno znanje sa vašim arheolozima, na vama je da pruženu ruku prihvatite ili ne”, rekla je dr Blue.
Dr Lucy Blue redovno uređuje TV serijale na BBC-u, kao stručni saradnik i učesnik u projektima. Njeno višeepizodno ostvarenje Oceans dobilo je niz TV priznanja, a sama je dobitnik nagrade European Union Tempus Award, koju dodjeljuje Centar za podvodnu arheologiju univerziteta u Aleksandriji. Izlišno je govoriti koliko bi publiciteta naša država imala ukoliko bi se slični TV serijal započeo u okviru ovog projekta, a po riječima proslavljene autorke, „to je realna mogućnost”.
Na presu su govorili i dr Athena Taradakis sa istog Univerziteta, i to u globalu o načinima geofizičkog ispitivanja tla oko Bara, zatim Ivan Vukčević – predstavnik britanske ambasade, Ćazim Nikezić – direktor Kulturnog centra, te pomenuti dr Charles Le Qesne, koji radi kao arheolog za jednu od najvećih konsultantskih firmi u svijetu (RPS-group) koja se bavi ekološkim i kulturnim monitoringom.
,,Vrlo je važno da svi shvate da je urgentno stanje u podvodnim lokalitetima Crne Gore. Podvodno blago treba zaštititi, a do toga možemo doći zajedničkim radom, boljim informisanjem i prenošenjem našeg znanja ovdje”, rekao je Le Quesne.
MAPA PODVODNOG BLAGA: Zagarčanin je potencirao i izradu buduće mape podvodnog blaga opštine i primorja, što je jedan od preduslova koji mora ispuniti država koja drži do sebe. Podvodno-arheološki turizam, pod zaštitom naših institucija i ministarstava, mogla bi biti jedna od veoma profitabinih grana u okviru turističke valorizacije obale, a kako Crna Gora još nema metodološki opravdanu podvodnu kartu arheoloških lokaliteta na teritoriji Bara, i šire, sistemom GIS (Geoinformacioni sistem) mapiranja napravili bi modernu prezentaciju.
,,Cilj ovoga projekta je da se podvodnim devastacijama jednom stane na kraj, jer, ako se ovako nastavi, nećemo imati ništa da pokažemo budućim pokoljenjima”, jasan je Zagarčanin.
On i direktor Kulturnog centra Bar su poslali jasnu poruku ,,traženja podrške od svih koji je mogu pružiti”, u cilju skretanja pažnje crnogorskog javnosti na važnost projekta.
Novinare je veoma interesovalo kako će se početak istraživanja, zakazan za septembar ove godine, uklopiti u planove novog vlasnika budućeg velelepnog turističkog kompleksa Maljevik, rusko-crnogorske firme Sonuba Montenegro, koja je za to platila preko 32 miliona eura, a njen izvršni direktor Anatolij Vasiljević Goryanin najavio ulaganje preko 450 miliona eura.
I ,,SONUBA” SE PITA: ,,Nismo stupili u kontakt s njima, a ovoga trenutka je to i nemoguće, jer i oni imaju velike pripreme pošto izgradnja treba da počne tek za dvije godine. Čitava ova priča ide njima u prilog i bogati vlasnik će, nadamo se, pomoći da se to što prije istraži. Mi bi prije velikih radova na podizanju predviđenog hotelsko-turističkog kompleksa istražili čitavi teren, što bi omogućilo da se nakon završenih istraživanja nesmetano otpočne sa radovima na izgradnji marine i drugih sadržaja. Naš cilj je, ne da stopiramo razvoj i gradnju, već da ga oplemenimo novim kulturnim sadržajima. Imati potopljeni antički lokalitet u svom ‘dvorištu’ samo je veliki plus za valorizaciju čitavog kompleksa, što bi svakako povisilo vrijednost njihove ponude”, objašnjava Zagarčanin.
On je, takođe, objasnio vidljivo odsustvo crnogorskih institucija kulture na pres-konferenciji: „Ovo su preliminarne pripreme, i ticale su se uglavnom naučne organizacije posla. Kad uobličimo cijelu priču i dobijemo podršku, onda ćemo zakonskim putem, traženjem dozvola i slično, pokušati u sve to da involviramo Zavod za zaštitu spomenika kulture, Morsko dobro i Ministarstvo kulture, čije je prisustvo neophodno”.
Željko MILOVIĆ
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
FOKUS4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice