Iz Uprave za izvršenje krivičnih sankcija navode da među zatvorenicima nije bilo smrtnih slučajeva i da trenutno nemaju zatvorenika oboljelih od korona virusa

Dok broj oboljelih i preminulih od kovida 19 iz dana u dan ruši rekorde, iza bedema spuških zatvora, sudeći po podacima koje smo dobili, kovidu je zabranjen ulaz.

Tako je od marta ove godine, tačnije od početka epidemije izazvane korona virusom, u Upravi za izvršenja krivičnih sankcija (UIKS) registrovano sedam slučajeva infekcije kod lica lišenih slobode.

Virus je tek u julu „probio” zatvorske rešetke. Tada je testiranjem utvrđeno da su dva službenika UIKS-a pozitivna. Iako je zatvorska uprava, uz konsultaciju sa Institutom za javno zdravlje (IJZ), preduzela mjere u cilju sprečavanja daljeg širenja koronavirusa, testiranjem je kovid19 tada potvrđen kod još nekoliko zatvorskih policajaca koji su bili u kontaktu sa kolegama.

U odgovorima, koji su u srijedu Monitoru dostavljeni iz Uprave za izvršenje krivičnih sankcija, navodi se da među zatvorenicima nije bilo smrtnih slučajeva i da trenutno nemaju zatvorenika oboljelih od korona virusa. „Niko od lica lišenih slobode inficiran kovid virusom nije imao težu kliničku sliku koja je zahtijevala bolničko liječenje. Sva lica su liječena u zatvorskim uslovima“, piše u odgovorima.

Iz UIKS-a u svom dopisu pojašnjavaju i kako postupaju sa pritvorenim i zatvorenim licima kod kojih se utvrdi virus.

„Kada je u pitanju infekcija korona virusom kod lica lišenih slobode, takva lica se izdvajaju iz kolektivnog smještaja i smještaju u samoizolaciji uz konstantan nadzor i pružanje zdravstvene pomoći od strane medicinskog osoblja Sektora za zdravstvenu zaštitu UIKS-a, uz konsultaciju Instituta za javno zdravlje Crne Gore. Takođe, vrši se trijaža kontakata u cilju izolovanja istih i sprečavanja daljeg širenja virusa“, saopšteno je iz zatvorske ustanove.

Dodaju i da je u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija u Sektoru za zdravstvenu zaštitu, zaposleno 11 ljekara i to: doktora medicine, psihijatrije, hirurgije, urologije, interne medicine, fizijatrije, radiologije i 24 medicinska tehničara. Sve ovo, po njihovoj ocjeni, ukazuje da postoje uslovi za efikasno pružanje medicinske zaštite licima lišenim slobode.

Koordinator programa Ljudska prava i pravde NVO Građanske alijanse Zoran Vujičić u razgovoru za Monitor kaže da su zatvorene institucije za vrijeme kovida 19 posebno ranjive, jer su lica koja se nalaze u njima zavisna od službenika koja rade u njima a koja imaju kontakt sa spoljnjim svijetom.

„Kada je zatvorski sistem u pitanju, dodatnu težinu daje prenatrpanost“, kaže Vujićić objašnjavajući da se „kod nas popunjenost zatvorskih kapaciteta kreće oko 90 odsto. To se, po međunarodnim standardima a posebno kriterijumima Evropskog komiteta za prevenciju torture i nehumanog ili degradirajućeg tretmana ili kazni (CPT), smatra za prenatrpanost“.

Prema zvaničnim podacima, trenutno se na izdržavanju kazne zatvora u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija nalazi 505 zatvorenika. „Kada su u pitanju lica kojima je određena mjera pritvora, u Istražnom zatvoru Podgorica je broj pritvorenih lica nešto malo veći (oko 20 lica) u odnosu na standardom određeni smještajni kapacitet. Trenutno se u pritvorskim jedinicama UIKS-a u Podgorici i Bijelom Polju nalazi 328 pritvorenih lica“, kazali su Monitoru iz UIKS-a.

Vujičić tvrdi da pojedine prostorije za izdržavanje kazne zatvora ne ispunjavaju kriterijum od četiri kvadrata po osobi, što može predstavljati problem sa aspekta širenja virusa.  „Iako je nedavno Crna Gora usvojila još jedan u nizu Zakona o amnestiji – a povod za usvajanje tog Zakona upravo je bila potreba da se zbog epidemije korona virusa smanji broj zatvorske populacije, nije došlo do značajnijeg poboljšanja“, objašnjava naš sagovornik, i dodaje „da bi zatvorski sistem funkcionisao optimalno, neophodno je značajnije korišćenje alternativnih sankcija kao i da sistem resocijalizacije bude mnogo efikasniji jer trenutno na izdržavanju kazne imamo skoro 50 posto povratnika“.

S druge strane, iz UIKS-a tvrde da smještajni kapaciteti odgovaraju broju lica koja se nalaze kod njih. „Broj zatvorenika koji se nalaze na izdržavanju kazne zatvora u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija, već duži vremenski period je znatno manji u odnosu na raspoložive smještajne kapacitete, što govori da isti zadovoljava potrebe smještaja osuđenih lica“, tvrde iz Zatvora.

Svoje zatvorske ćelije, osuđenici opremaju zavisno od toga kako je ko u mogućnosti, što naravno isključuje izvođenje građevinskih radova. To su nam potvrdili i iz Uprave za izvršenje krivičnih sankcija.

„Zatvorenik može opremiti zatvoreničku sobu sa svojim stvarima i to: radio prijemnikom, dvd uređajem, uređajem za ventilaciju, frižiderom, ormarićem za garderobu, stolom i stolicama. Sve sobe u kojima borave lica na izdržavanju kazne zatvora su opremljene navedenim stvarima“, dodaju u odgovorima.

Vujičić dodaje i da je pitanje uređenja same prostorije u kojima lica izdržavaju kaznu regulisano Kućnim redom. „U njemu se jasno kaže da zatvorenička soba mora biti opremljena krevetom, dušekom, posteljinom (jastuk, jastučnica, dva čaršava i odgovarajući broj ćebadi, u skladu sa klimatskim prilikama), ormarićem za garderobu, stolom i stolicama. U slučaju da ih opremi dodatnim aparatima koji koriste struju, zatvorenik je dužan da plaća mjesečnu naknadu za utrošak električne energije, čiji iznos rješenjem utvrđuje lice koje rukovodi zatvorom, kaže koordinator za ljudska prava GA.

On objašnjava i da u slučaju da se prostorije opremaju „dodatnom“ opremom koju ne prepoznaje kućni red, za to bi morala da postoji posebna dozvola. „Ukoliko ne postoji posebna dozvola rukovodioca sa zakonskim obrazloženjem, to povlači disciplinsku odgovornost koja mora da se utvrdi i da se odgovorna lica za to kazne“, zaključuje Vujičić.

Nije mali broj zatvorenika koji zbog teške finansijske situacije u kojoj se nalaze nijesu u stanju da opreme svoju zatvorsku sobu na način na koji bi željeli. Opet, ima i onih koji su svoje mjesto prinudnog boravka  pretvorili u sobe nalik apartmanima. Još se priča kako je Duško Šarić, tokom boravka u bjelopoljskom zatvoru, od prvog do posljednjeg dana pritvora imao tretman kao da je VIP gost nekog luksuznog hotela, a ne pritvorenik optužen za pranje narko novca.

Kako su tada pisali mediji, on se najprije postarao da ćeliju u kojoj boravi preuredi po svojim standardima i ukusu, pa je komplentno renovirana, naravno njegovim novcem, od poda do plafona.

„Sve je prekrečeno, zamijenjene su pločice, WC je kompletno zamijenjen, uključujući i novu WC šolju, luksuzunu tuš-kabinu i lavabo. Kada je sve bilo gotovo, njegova ćelija je više ličila na holetsku sobu nego na zatvorsku ćeliju“, pisali su mediji ističući da nije oskudijevao ni u tehnici ni u hrani.

Postoji priča i da je mlađi Šarić, jednog dana, rekao svojim stražarima da ne može više da ih gleda u tim uniformama, pa je organizovao da se, navodno, za njih donesu skupocjena Armanijeva odijela!? „Za praznike, pokazao je svoje zadovoljstvo tretmanom koji ima, tako što je osoblju Zatvora darivao poklone. Redovno je odlazio i kod upravnika Zatvora u kancelariju, a nekada je i svoje posjetioce vodio kod njega“, pisali su mediji, ali takve tvrdnje nikada zvanično nijesu potvrđene. Ali ni demantovane.

Mlađi brat Darka Šarića, podsjetimo, uhapšen je 15. novembra 2010, dok je njegov prijatelj Jovica Lončar uhapšen u maju 2011. godine. Obojica su bjelopoljski zatvor u kojem su se nalazili zbog optužbe da su prali novac napustili u aprilu 2014. godine. Kasnije su oslobođeni svih optužbi pa je država zbog neosnovanog hapšenja mora da im isplati paprenu odštetu. Ne zna se da li je u taj iznos uračunat i novac uložen u poboljšanje uslova stanovanja u bjelopoljskom zatvoru.

A da neki osuđenici u zatvoru znaju i da pretjeraju u pokušaju da okruženje prilagode potrebi da se osjećaju kao kod kuće, svjedoči priča stara više od 12 godina. Podsjetimo, te 2008. godine je dio zatvorenika u Spužu stupio u štrajk glađu tražeći, između ostalog, da im se omogući i igranje igrica u ćelijima.

Svetlana ĐOKIĆ