Epidemija stomačnih bolesti u Beranama buknula je u noći zmeđu 23. i 24. avgusta 2013. godine. Dom zdravlja i Opšta bolnica bili su kao u ratnom stanju, a konačan bilans onih koji su potražili pomoć ljekara popeo se na oko dvije hiljade, dok se pretpostavljalo da se još dva puta toliko građana liječilo samostalno, odnosno nije javilo ljekaru
Više od deset godina od masovnog trovanje građana Berana, kada samo srećom, slučajem i izuzetnim angažovanjem medicinskog osoblja nije bilo tragičnih ishoda, slučaj prekriva veo zaborava i niko nikada nije zbog toga proglašen krivim i odgovornim. Da li je bilo i kakvih dugoročnih posljedica, pitanje je koje više medicinskoj struci niko ne postavlja.
Uzaludni su bili sudski procesi protiv Bemaksa i JP Vodovod, jer su završeni oslobađajućim presudama. Kompaniji Bemaks i njenom tadašnjem direktoru Veselinu Kovačeviću na teret je bilo stavljeno krivično djelo uništenje i oštećenje javnih uređaja, odnosno oštećenje cijevi gradskog vodovoda što je izazvalo „znatan poremećaj u životu građana“ iz člana 328, stav 2 iz stava jedan KZCG.
U prvostepenoj presudi, Kovačević i Bemaks kažnjeni su novčano, sa šesto, odnosno hiljadu i sedamsto eura zbog oštećenja i uništenja javnih uređaja iz člana 328, stav 1 KZCG, ali je bjelopoljski Viši sud ovu presudu beranskog Osnovnog suda ukinuo. Kasnije je taj sud u ponovljenom postupku, postupajući po ukidnim razlozima, oslobodio krivice i Bemaks i Veselina Kovačevića, što je Viši sud zatim potvrdio. Isto je bilo i sa Javnim preduzećem Vodovod.
Epidemija stomačnih bolesti u Beranama buknula je u noći zmeđu 23. i 24. avgusta 2013. godine. Prvog dana epidemije u Domu zdravlja je bilo ukupno 318 pacijenata, a najviše je pregledano u Dječijem dispanzeru, gdje je samo u prvoj smjeni dato oko stotinu infuzija. Dom zdravlja i Opšta bolnica bili su kao u ratnom stanju, a konačan bilans onih koji su potražili pomoć ljekara popeo se na oko dvije hiljade, dok se pretpostavljalo da se još dva puta toliko građana liječilo samostalno, odnosno nije javilo ljekaru.
U prilog činjenici da je uzročnik epidemije bila voda, govori i podatak da su obolijevanja zabilježena samo na području koje se napaja vodom sa gradskog vodovoda. Tih dana to je na konferenciji za štampu u Beranama potvrdio i tadašnji direktor Instituta za javno zdravlje Boban Mugoša.
Vrlo je čudno da je tako lako i brzo zaboravljeno da je kompanija Bemaks gradeći put Berane – Kolašin, na dionici od Berana do Lubnica, jedanaest puta u krševitom prevoju Zdravac probušila cijevi gradskog vodovoda, što se poklopilo sa izbijanjem epidemije, kao i da javnost o tome nije bila na vrijeme obaviještena. Naravno, godina je 2013., a Bemaks je tada bio nedodirljiva kompanija. Prilikom prve naredne posjete Beranama u jesen te godine, tadašnji predsjednik Crne Gore Milo Đukanović se baš na tom mjestu susreo sa Veselinom Kovačevićem, koji mu je raportirao kako napreduju radovi, i tu održao konferenciju za medije.
A upravo je jedno od objašnjenja koje se tada moglo čuti o načinu kako je otrov dospio u vodovodne cijevi, bio taj da je otrovna šalitra od eksploziva ušla u vodovodne cijevi prilikom njihovog probijanja i stigla do slavina potrošača u gradu, što je vrlo realna verzija uzroka masovnog trovanja. Nekako je olako zaboravljeno i da je stanje u gradu tih dana bilo toliko alarmantno, da je održana i hitna sjednica lokalnog parlamenta na kojoj je traženo uvođenje vanrednog stanja, ali od toga nije bilo ništa.
Ostaće zapisano i zapamćeno da su tužbu, odnosno krivičnu prijavu protiv Bemaksa i JP Vodovod hrabrosti imala da podnesu samo dva građanina, slovom i brojem, i po tim tužbama se i sudilo. Niko više od stanovnika ovog grada nije, međutim, u međuvremenu podnio čak ni tužbeni zahtjev za nadoknadu štete po jednostavnom obrascu koji je MANS tada besplatno dijelio na ulicama. Samo sedam mjeseci kasnije, na lokalnim izborima 2014. godine, došlo do promjene lokalne vlasti u Beranama, a događaj bušenja cijevi gradskog vodovoda i masovnog trovanja je svakako tome doprinio.
Epidemija stomačnih oboljenja u Beranama, međutim, kao da se nije ni dogodila, niti je bilo ko kriv. Takav epilog moguć je samo u pravno neuređenim državama. Da je drugačije, neko je morao materijalno da obešteti sve koji su bili pogođeni trovanjem, njih oko pet hiljada. Ili makar one koji su zatražili medicinsku pomoć i na taj način imali dokaz da su bili otrovani.
Ali pošto smo i deceniju kasnije, ili četiri godine od promjena državnih vlasti, daleko od vladavine prava, ne bi se reklo kako su do danas stvari odmakle mnogo u pogledu građanskih sloboda i građanske svijesti. Ipak je to, izgleda, bio i do danas ostao tek „znatan poremećaj u životu građana“. Danas je mnogo toga poremećeno, pa ispada nekako da je normalno što je ovaj „poremećaj“ zaboravljen.
Tufik SOFTIĆ
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU2 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
FOKUS3 sedmice