Planinarski savez Crne Gore proslavio je festivalom Bjelasici i u Kolašinu, 66 godina postojanja. Tabor na jednoj od najljepeših crnogorskih planina okupio je veterane i mlade snage te organizacije, ali i članove Balkanske planinske unije (BMU). Tokom dva dana, kroz različite događaje, ljubitelji planine podsjetili su da je zvanično postojanje Planinarskog saveza mnogo kraće od trajanja planinarstva u Crnoj Gori. Upućenost na planinu iz životnih potreba učinio nas je planinarskom i planinskom nacijom, kaže za Monitor predsjednik te organizacije dr Dragan Bulatović.

,,Zbog toga je planina u imenu naše države i tekstu naše himne. Ipak, planinarenjem iz estetskih, zdravstvenih i sportskih razloga, najprije su se počeli baviti stranci. Istoričari kažu da je od prve polovine 19. pa do dvadesetih godina prošlog vijeka, Crnu Goru posjetio veliki broj stranih istraživača, putopisaca, geografa. Oni su o tim svojim putovanjima ostavili značajne dokumente. Najpoznatiji među njima svakako su Kurt Hasert, Jegor Kovaljevski, Baldaći, Enel, Oskar Balkan…”

Prve grupe stranih planinara došle su u Crnu Goru krajem 19. vijeka. Grupa čeških planinara, kaže Bulatović, prešla je iz Nikšića, preko Lukavice, do Manstira Morače 1896. Jedna grupa švajcarskih planinara prešla je Bjelasicu 1905. i zaustavila se u Kolašinu.

,,Kao godina početka crnogorskog planinarstva računa se 1888. Tada se učitelj Jovan Laušević popeo na Bobotov kuk na Durmitoru i o tome ostavio zapis. Prva crnogorska planinarska društva osnovana su dvadesetih godina prošlog vijeka.

Prof. Stojan Cerović inicirao je izgradnju prvog planinarskog doma u našoj državi i to na Durmitoru. Pravnik Branislav Cerović iscrtao je prve staze na crnogorskim planinama. On je bio i koautor prvog vodiča. U to vrijeme Branimir Bušič snimio je i prvi film o Durmitoru.

Nakon Drugog svjetskog rata krenule su i prve masovne planinarske akcije, izleti, pohodi, taborovanja… Te prve akcije išle su putevima slavnih partizanskih brigada. Konačno, 1951. godine osnovan je Planinarski savez Crne Gore a na njegovom čelu bila je naradoni heroj Vukica Mićunović. Ona je i prva Crnogorka, koja se popela na vrh iznad 5.000 metara. Riječ je o Elbrusu na Kavkazu. Tada se formiraju društva u svim crnogorskim gradovima.

Nadaleko čuveno nikšićko društvo Javorak formirano je 1959. godine i ono će u decenijama koje su uslijedile imati vodeću ulogu i po kvalitetu i po obimu aktivnosti, ali i po rezultatima. To društvo, kaže predsjednik Planinarskog saveza, dalo je plejadu sjajanih alpinista. Do osamdesetih godina prošlog vijeka planinarski i skijaški savez bili su jedinstvena organizacija.

Jedan od najvećih događaja tog vremena bio je planinarski izlet 1954. godine na Durmitoru u kojem je učestvovalo 2.500 planinara. Prvi instruktori u alpinizmu bili su Nikšićani Miloš Bojanović i Stevo Vujičić. Prvi alpinistički usponi u Prokletijama i Moračkim planinama bili su 1960. a to je ujedno bila priprema za pohode crnogorskih planinara na svjetske planine.

Dvije godine kasnije planinari Javorka popeli su se na Monblan, a narednih decenija će se sa zapaženim rezultatima vraćati s Alpa. Prva ekspedicija iz SFRJ krenula je na Himalaje 1979, ali u njoj nije bilo crnogorskih alpinista. Od prije deceniju i po počinje najuspješniji period za naše planinarstvo, jer imamo seriju ekspedicija na Alpe, Ande, Kavkaz i Himalaje. Prije sedam godina, zahvaljujući ekspediciji Javorka crnogorska zastava zavijorila se na najvisočijoj tački planete”- podsjeća Dragan Bulatović.

Film Daneli 212, prikazan tokom festivala, možda je na najbolji način ispričao priču o pregalaštvu, entuzijazmu i upornosti crnogorskih alpinista. Film govori o usponu prve crnogorske ekspedicije na najviši vrh Sjeverne Amerike i najhladniju planinu svijeta Daneli na Aljaski. Ekspedicijski tim su činili Bulatović (vođa ekspedicije), Milan Radović, Boris Čelebić, Aleksandar Đajić i Zoran Prljević, a trajala je od 21. maja do 24. juna 2012. godine.

,,I pored ekstremnih uslova koji su pratili naš tim tokom penjanja, uspjeli smo da napravimo snimke koje smo iskoristili za film. To je jedinstveno svjedočanstvo o nadljudskoj borbi i upornosti Visokogoraca da u uslovima nesnosne hladnoće, oluje i lavina, stignu na najvišu tačku planine. Prvi put razvili su zastavu Crne Gore na tom vrhu koji se smatra najtežim za penjanje u seven summits seriji”, kazao je Milan Radović, autor filma.

Predsjednik BMU Jovica Ugrinovski tvrdi da je ,,crnogorski Planinarski savez svojim rezultatima nadmašio realnu ‘starost”. On kaže da su članovi tog saveza postigli rezultate dostojne divljenja i za one starije od 100 godina.

,,Meni je posebno zadivljujuće, a za vašu državu bitno, što je PS isforsirao kod političkih autoriteta da, paralelno s primorskim, razvija i planinski turizam, ekstremne sportove i avaturistički turizam. Očekujem da će to narednih godina biti još intenzivnije”, kaže Ugrinovski.

Festival u Kolašinu održan je pod motom ,,66 godina na visini”. Bila je to prilika i za obećanja iz Ministarstva održivog razvoja i turizma. Savjetnik u tom Ministarstvu Rešad Nuhodžić, kazao je da su planine po onom što pružaju turistima važan potencijal, koji su prepoznale nadležne institucije, te da je u minulih pet godina u projekte vezane za planinski turizam uloženo preko milion eura.

,,Od 2012. godine u održavanje postojećih planinarskih staza i razvoj novih uloženo je preko 250.000 eura. Činjenica da imamo oko 1.300 kilometara staza u okviru nacionalne mreže, dovoljno govori. Svake godine raste broj turista koji teže aktivnom odmoru. Nesporno je da će planinarenje biti sve više u fokusu turista ali i Ministarstva”, kaže Nuhodžić.

On je siguran da planinarenje doprinosi i ravnomjenom regionalnom razvoju, međutim, priznaje da potencijal sjevernog regiona nije valorizovan u potpunosti. Vlada je, podsjeća, samo ove godine budžetom opredijelila preko 10 milona eura u tu svrhu.

Dragana ŠĆEPANOVIĆ

Komentari