Povežite se sa nama

DRUŠTVO

Ili cvrčak, ili DPS mrav

Objavljeno prije

15 godina

na

: „Uči, doći će vrijeme kada će nauka biti na cijeni”, nerijetko su devedesetih govorili roditelji, pokušavajući da „urazume” potomstvo koje je željelo da zarađuje pare na fudbalskim terenima, estradi, ili koga je bog pogledao – švercom.  Prošlo je evo skoro dvije decenije, to vrijeme – nije došlo.  SVIRKA UMJESTO OTKRIĆA: Da je muzika i dalje nesrazmjerno unosnija od nauke govori i podatak da su Rolingstonsi u Budvi za jedno veče zaradilli dva i po miliona eura – što je otprilike trogodišnje izdvajanje Vlade za crnogorsku nauku. „Savremeni turizam nije moguć bez proizvodnje velikih događaja”, mudro je tim povodom odgovorio Svetozar Marović, priupitan da prokomentariše to što je u Budvu ,,doveo” Rolingstonse i Madonu, koja je, nezvanično, Crnu Goru koštala šest godina naučno istraživačke djelatnosti. To što razvoj nijedne savremene države nije moguć bez nauke, nije tema o kojoj ovdašnji političari govore u svojim svečanim intervjuima na televiziji RTCG ili Pobjedi. A situacija je loša da gora ne može biti.
,,Sticajem niza okolnosti toku posljednjih 15 godina, naučno-istraživački proces je praktično ugašen ne samo na Univerzitetu Crne Gore, već i uopšte”, ocjenjuje se u Predlogu strategije naučno – istraživačke djelatnosti Crne Gore, usvojenom prošle godine. Dokument je za Ministarstvo prosvjete i nauke uradio Savjet za naučno-istraživačku djelatnost Crne Gore, čiji je član, pored univerzitetskih profesora i članova CANU, i rektor Univerziteta Predrag Miranović.
RAČUN ZA NAUKU: U istom dokumentu se navodi da je u 2007. godini preko Ministarstva za prosvjetu i nauku za naučno-istraživački rad izdvojeno – 900. hiljada eura, koliko iznosi i račun za struju Univerziteta iz te godine. Iste godine bruto dru[tveni proizvod bio je duplo veći u odnosu na 2000. godinu. Osim što, kako su to skorašnji podaci UNDP i ISSP pokazali, „dramatični napredak ekonomije” nije uticao da se smanji broj zapošljenih, očigledno je- koristi nije imala ni nauka.
U Crnoj Gori se od početka 21. vijeka izdvaja od 0,08 do 0,03 odsto od bruto nacionalnog dohotka, navodi se dalje u vladinom dokumentu. Preporuke Lisabonske strategije su – tri odsto GDP. S tim što, napominju autori, treba biti obazriv jer se radi o podacima Monstata, koji, gle čuda, mogu biti i – netačni. Problemi s metodologijom, opet.
Ni statistika Veselina Vukotića, međutim, ne pomaže. Profesor Vukotić u jednom od svojih radova iz 2004. godine kaže da se u Crnoj Gori izdvaja „0,1 odsto GDP, dok je evropski prosjek 1,9 odsto GDP”, odnosno, kako kaže „Crna Gora za naučnu djelatnost izdvaja 19 puta manje od evropskih zemalja”.
Prema finansijskom planu Univerziteta Crne Gore, to je još manje para: prošle godine je, recimo, Univerzitet za naučno-istraživačku djelatnost planirao – 250 hiljada eura. Tri puta manje nego za struju.
„Kad se zna da su današnji čelnici crnogorske države bili među najlošijim studentima, ne može se od njih očekivati da vrednuju naučno-istraživački rad”, kaže za Monitor profesor crnogorskog Univerziteta, Filip Kovačević. „Istovremeno”, kaže Kovačević, „ crnogorska vlast se boji rezultata takvih istraživanja jer, kad bi ih radili stručnjaci od integriteta a ne dvorski, potkupljeni ili prestrašeni intelektualci, razotkrile bi se sve manipulacije i laži na kojima su izgradili svoje državno-privatne tajkunske imperije”.
NI PRIVREDNICI NE LJUBE NAUKU: Nije samo država nezainteresovana za nauku. U stvari, država je jedini izvor prihoda za ovdašnju naučno-istraživačku djelatnost.
Crnogorski biznismeni, ili kako se to stručno u vladinom dokumentu kaže, „mala i srednja preduzeća”- ne ulažu u naučni razvoj.
,,Mala i srednja preduzeća našem okruženju uzimaju primate u liderstvu naučno-istraživačkih projekata”, objašnjava se u Predlogu. ,,Crna Gora, međutim, ima mala i srednja preduzeća koja se bave jednostavnom proizvodnjom i servisnim uslugama. Njihov interes za ulaganja u projekte tehnološkog razvoja je praktično zanemarljiv.”
Prema podacima Eurostat za 2007. godinu, obim ulaganja u nauku u 2004. godini, bio je: u Evropi – 194 milijarde eura od čega je 80 milijardi državnih para. Ostatak iz privrede. U SAD je iste godine izdvojeno 251 milijardi eura, od čega je 100 milijardi dala država sredstava, a u Japanu, 120 milijardi eura od čega je 27 milijardi državnih sredstava.
NIJESU SAMO PARE PROBLEM: Izuzev finansija, na putu razvoja naučno-istraživačkoj djelatnosti u Crnoj Gori stoje i druge prepreke. Jedna od njih je i, nevjerovatno ali istinito – Internet.
Ovdašnji nastavnici istraživači bi trebalo, kao i njihove evropske kolege, iz svojih stanova da lako pristupe takozvanoj akademskoj mreži koja bi bila namjenjena prenosu podataka i povezivanju istraživačko-obrazovnih mreža uopšte.
,,Stanje u ovoj oblasti je bilo relativno prihvatljivo prije privatizacije Telekoma Crne Gore, kada je prodata kompletna telekomunikaciona infrastruktura”, navodi se u vladinom Predlogu strategije.
,,Država je ostala bez neophodne infrastrukture na koju ima monopol privatna, strana kompanija. S obzirom da je, za sada, ta kompanija jedini komercijalni ponuđač Internet konekcije, ona praktično diktira uslove razvoja informaciono komunikacionih tehnologija u Crnoj Gori”, objašnjavaju autori. “Kao posljedicu ovakvog stanja imamo nedovoljnu brzinu prenosa podataka u univerzitetskoj mreži koja je ispod svakog nivoa. Korišćenje FTTP protokala za prenos podataka iz evropskih i USA univerzitetskih centara je praktično nemoguće, a pretraživanje baza podataka otežano”. Konačno, konstatuje se – u uslovima normalnog naučno-istraživačkog i nastavnog rada, karakterističnog za univerzitete u SAD i Evropi, ovaj sistem bi bio neupotrebljiv.
KOME NAUKA SLUŽI: U boljem stanju nijesu ni biblioteke, međunarodna saradnja bi mogla biti bolja. Nego, možda najgore, i kad bi se izdvajalo više novca, pitanje je ko bi od toga imao koristi: nauka ili političari.
,,Dok crnogorska vlada za nauku izdvaja 50 do 100 puta manje od evropskih država, za partijski angažovane i politički podobne akademike i istraživače, kesa je nepresušna”, komentariše Filip Kovačević.
„Pošto su pojedini fakulteti Univerziteta Crne Gore postali feudalni posjedi određenih dekana, zna se ko će u tim i takvim autoritarnim sredinama biti nagrađivan za akademske i stručne uspjehe. Sigurno ne oni nesporni međunarodno uvaženi stručnjaci i naučnici koji su u isto vrijeme i kritički duhovi poput na primjer prof. dr Milana Popovića”, kaže Kovačević.
Obrni, okreni – bolje je biti Ceca.

Milena PEROVIĆ KORAĆ

Komentari

POVEZANE VIJESTI:
nastavi čitati

DRUŠTVO

MMF O NAJAVAMA PROGRAMA EVROPA SAD 2: Visokorizično i inflatorno

Objavljeno prije

3 dana

na

17 Maja, 2024

Objavio:

Dok iz Vlade ponavljaju šta sve neće (zaduženja, povećanje PDV-a), nikako da saznamo šta namjeravaju uraditi kako bi, nakon obećanog povećanja minimalnih i prosječnih zarada, državne finansije ostale održive. To je razlog više da upozorenjima iz MMF-a posvetimo dužnu pažnju

 

Vladin program Evropa sad 2 i dalje je tajna. Ipak, klub onih koji upozoravaju na neželjene posljedice najavljenog povećanja zarada na račun smanjenja ili potpunog ukidanja doprinosa za penziono osiguranje, dobio je još jednog člana. Međunarodni monetarni fond (MMF).

Značajan dio nedavnog izvještaja MMF-a za Crnu Goru odnosi se na izborna obećanja pokreta Evropa sad Milojka Spajića „koja nijesu sadržana u prijedlogu budžeta za 2024. godinu ili u srednjoročnim projekcijama vlasti, uključuju i djelimično ili potpuno ukidanje penzijskih doprinosa“. Prije svega, iz MMF-a su u fokus svoje analize stavili najavljeno povećanje minimalne plate sa  sadašnjih 450 na 700 eura, i prosječne zarade  sa februarskih 820 na 1.000 eura mjesečno.

Ni analitičarima MMF-a nijesu poznati detalji „reforme“ koju Spajić i njegovi najbliži saradnici najavljuju za kraj ove ili početak naredne godine. Ali su i oni, poput većine ovdašnjih analitičara, došli do zaključka da se tajna najavljenog povećanja minimalne i prosječne zarade krije u prevođenju bruto u neto platu. Čime bi državna kasa ostala bez, još uvijek nepoznatog, dijela prihode koji je ove godine planiran na 560 miliona. „To bi dovelo do značajnog pogoršanja fiskalne pozicije (države Crne Gore – prim. Monitora)“, navodi se u Izvještaju. Uz konstataciju: „Povećanje plata takođe bi dovelo do veće inflacije“.

Zoran RADULOVIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od petka 17. maja ili na www.novinarnica.net

 

Komentari

nastavi čitati

DRUŠTVO

POLITIKA U LOKALU: Novi izbori, stari principi   

Objavljeno prije

3 dana

na

17 Maja, 2024

Objavio:

Funkcionerske kampanje, prljavi obračuni na društvenim mrežama, kršenje koalicionih sporazuma, ostavke, krize, nepoštovanje ženskih kvota – samo su neki od detalja političke scene u lokalu. Sve u svemu – ništa novo. U odnosu na vrijeme DPS-a, razlika je tek – hiperpordukcija partija

 

Bliže se izbori u dvije crnogorske opštine, Budvi i Andrijevici. Izbori u Budvi održaće se 26. maja, a oni u Andrijevici  2. juna.  I bez izbora, Ulcinj je promijenio vlast. Dok u Šavniku izbori i dalje traju. Gotovo dvije godine.

Funkcionerske kampanje, prljavi obračuni na društvenim mrežama, kršenje koalicionih sporazuma, ostavke, krize, nepoštovanje ženskih kvota – samo su neki od detalja trenutne političke scene u lokalu. Sve u svemu – ništa novo. U odnosu na vrijeme DPS-a, razlika je tek – hiperpordukcija partija.

U Budvi će građani te primorske opštine moći da glasaju za devet lista. Analitičari ne očekuju da bi neka od izbornih lista sama mogla osvojiti vlast, koja će se u tom slučaju morati organizovati kroz postizborne koalicije.

Da pobjeda jedne liste ne garantuje stabilnost, u Budvi smo već imali prilike da vidimo. Iako je na prethodnim lokalnim izborima apsolutnu pobjedu u tom gradu odnio bivši Demokratski front, njihov mandat protekao je u svađama i konačnom raskolu, što je Budvu dovelo do hronične krize. Plus hapšenje bivšeg gradonačelnika Mila Božovića, koji je dugo ključna gradska pitanja rešavao iz Spuža.

Bivši DF ovog put ide u dvije kolone.  Na jednoj strani je široka koalicija nekadašnjih članica tog političkog saveza. Lista nosi naziv Za budućnost Budve – Budva otvoreni grad, a čine je – NSD, PzP, DNP, SNP, Ujedinjena Crna Gora, Prava Crna Gora, Slobodna Crna Gora i Demos.  S druge strane je Grupa građana Budva naš grad  koju predvodi aktuelni predsjednik Skupštine opštine Nikola Jovanović. Svađe dojučerašnjih saboraca, kako iz lokala izvještvaju mediji, nastavile su se u predizborno doba i pretvorile u prljavu kampanju u kojima se rivalima spočitava  seksualna orijentacija ili porijeklo.

Milena PEROVIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od petka 17. maja ili na www.novinarnica.net

 

Komentari

nastavi čitati

DRUŠTVO

SEZONSKI RADNICI U TURIZMU: Manjak ,,goriva” u motoru crnogorske privrede

Objavljeno prije

1 sedmica

na

10 Maja, 2024

Objavio:

Priča o hroničnom manjku radnika u turizmu zatiče nas i pred ovogodišnju sezonu. Iako crnogorska ekonomija zavisi od turističke sezone, prosječna plata u turizmu iznosi 760 eura i niža je od prosječne na državnom nivou

 

I ove, kao i svake godine, očekuje se rekordna turistička sezona. A najave protiču uz upozorenja o hroničnom nedostatku radne snage.

I dalje nema zvaničnih podataka koliko nedostaje sezonaca. Umjesto toga imamo procjene koje govore da će ih nedostajati više nego prošle godine i da ta brojka prelazi 30.000.

Iz Zavoda za zapošljavanje najavljuju da će izdati oko 20.000 radnih dozvola za strance, a očekuje se da će strancima za sezonski rad u  turizmu biti izdato oko 5.000 dozvola. Iz MUP-a stižu informacije da je ovogodišnja kvota dozvola za privremeni boravak i rad stranaca 29.000, od čega je za sezonsko zapošljavanje planirano samo 2,5 hiljada dozvola.

Tokom prošle godine izdato je 2.710 sezonskih radnih dozvola. Najviše za državljanje Srbije 1.603, BiH 283, Kosova 234, Sjeverne Makedonije 152, a ispod sto za državljanje Turske, Rusije, Albanije, Indije, Meksika, Argentine.

Iako je broj nezaposlenih u Crnoj Gori krajem aprila bio preko 36.000, dovoljan da podmiri sve potrebe za radnom snagom, podsticaji za nezaposlene da rade sezonski se nijesu bitno promijenili u odnosu na prethodnu godinu.

Posebno za mlade, Hrvatska je atraktivnija za sezonske poslove u odnosu na Crnu Goru. U 2023. godini u Hrvatskoj je izdato 1.488 dozvola za boravak i rad crnogorskim državljanima, a u prava dva mjeseca 2024. godine 194 dozvole, navodi Forbes Crna Gora.

U Hrvatskoj kuvari/ce zarađuju od 1.400 do 2.500 eura, pica i roštilj majstori zarađuju oko 1.500 eura, pomoćni radnici u kuhinji od 1.000 do 1.300 eura, sobarice 1.200 eura, a zarada konobara/ca kreće se od 1.000 eura plus bakšiš.

Većina oglasa na sajtu Zavoda za zapošljavanje Crne Gore nema u opisu visinu plate. Oglasi u kojima se zainteresovanima daje uvid u platu govore od tome da su one niže od onih u Hrvatskoj. Tako u oglasima Zavoda za zapošljavanje sobaricama se nude plate od 450 do 600 eura, kuvarima od  450, 950 i 1.200, šankerima 600, perač suđa 600, noćni recepcionar 600, pomoćni radnik u kuhinji 1.000, pomoćna kuvari/ica od 700 do 850, poslastičarka 700…

Prema podacima Monstata plate u turizmu u prvom kvartalu ove godine su iznosile 760 eura i niže su od prosječne na državnom nivou koja iznosi 821 euro. Državni službenici, na primjer, imaju veće prosječne plate od turističkih djelatnika iako crnogorska ekonomija zavisi od turizma. Prema podacima Centralne banke, prošla turistička sezona je bila rekordna, ostvaren je prihod od 1,5 milijardi eura. Ukupno učešće turizma u bruto domaćem proizvodu Crne Gore je najveće u Evropi, prošle godine je iznosilo 22 odsto. Zato, turistički poslenici i ističu da je turizam motor crnogorske privrede, koji generiše saobraćaj, trgovinu, poljopriivredu i ostale usluge.

Pored većih zarada, sezonci iz Crne Gore i regiona više idu u Hrvatsku jer tamo sezona duže traje, pa su često angažovani šest i više mjeseci. Tokom mjeseci kada se ne radi, u Hrvatskoj država ovim radnicima plaća dio plate da bi se oni i sljedeće sezone vratili. O ovoj ideji i uvođenju kategorije ,,stalni sezonski radnik“ u Zakonu o radu govoreno je i prethodne godine.

Iz Privredne komore Crne Gore su istakli da  bi se uvođenjem ove kategorije ublažio problem nedostatka sezonskih radnika, jer bi se nezaposlene osobe motivisale da se prekvalifikuju i imaju sigurno stalno sezonsko zaposlenje i primanja tokom cijele godine u skladu sa pozitivnim iskustvima zemalja EU. Prema tom konceptu rješenje je da sezonski radnik radi pola godine, dok bi dio plate preostalih šest mjeseci plaćala država. U prevodu imali bi osiguranje, sigurnost radnog mjesta, mogli nešto da planiraju, da dignu kredit…

Nade da će ovo rješenje zaživjeti tokom ove sezone izjalovile su se, a ministarka rada i socijalnog staranja Naida Nišić najavila je da bi ovaj model mogao biti spreman za uvođenje tek sljedeće godine. Slijede analize, promjene Zakona o radu i drugih zakona, pa dokle se stigne.

Nedavno je iz Odbora Udruženja za turizam i ugostiteljstvo Privredne komore (PKCG) navedeno da je i pored rekordnih prihoda, prethodne sezone zabilježen rast troškova u dijelu zarada, nedostatka radne snage i nabavke, zbog čega poslovni rezultati nijesu bili na očekivanom nivou, ali da su turistički poslenici, uprkos svemu, zadovoljni.

Poslodavci svake godine i pored hroničnog manjka radnika apostrofiraju troškove zarada. Česta su i čuđenja kako i zašto niko neće da radi iako su plate koje oni nude ,,astronomske”. Novina je da su, uprkos svemu, zadovoljni i svojim profitom.

Zbog nemanja snijega, zimske turističke sezone skoro da nije bilo. U prvih par mjeseci zabilježena je manja posjeta nego protekle godine. Iz Ministarstva turizma tvrde da je razlog tome i veći odlazak Rusa i Ukrajinaca iz Crne Gore.

Predsjednik Odbora Udruženja za turizam i ugostiteljstvo Privredne komore (PKCG) Ranko Jovović najavaljuje da bi predstojeća ljetnja turistička sezona, prema bukingu i rezervacijama hotelskih kapaciteta, trebalo da nadmaši prošlogodišnju. Optimistična očekivanja, prema njegovim riječima, potvrđuju saobraćajne gužve i izletničke ture u predsezoni, kao i dobar buking hotelskih kapaciteta i najave za glavnu sezonu. Ova predviđana je potvrdila i dobra posjećenost za prvomajske praznike.

Da bi preduprijedili rizike, kao i protekle godine kada su na primorju pred sezonu podigli cijene usluga za 15 odsto, rast cijena ponavlja se i ove godine. Zvanični podaci govore da je u prvom kvartalu ove godine u odnosu na isti period prošle u segmentu smještaja i ishrane rast cijena bio 13,5 odsto. Kako se sezona približava rast će biti veći.

 

Šta sezonci traže

Hrvatski mediji su nedavno izvjestili da je prema podacima prikupljenim istraživanjem koje je MojPosao sproveo na temu sezonskog zapošljavanja, u kojem je učestvovalo više od 500 ispitanika, tri četvrtine Hrvata (76 odsto) je barem jednom tokom svoje karijere radilo u sezoni.

Prema istraživanju, najveće prednosti sezonskog posla su sticanje novih znanja i vještina (68 odsto ispitanika), upoznavanje novih ljudi (61 odsto). Tek na trećem mjestu je plata, koja je po pravilu osjetno viša nego u slučaju cjelogodišnjeg zaposlenja (54 odsto). Tu su još boravak na moru (45 odsto) te zanimljivost i atraktivnost posla (44 odsto), a svega šest odsto ljudi smatra da sezonski posao nema prednosti.

Kad je riječ o plati u prosjeku, očekivana mjesečna neto plata za sezonski posao iznosi 1307 eura, što je šest odsto više u odnosu na prošlu godinu.

Očekivanja govore da konobari u prosjeku očekuju mjesečnu platu od 1.408 eura, kuvari bi za svoj rad htjeli minimalno 1.482 eura, sobari mjesečno u prosjeku očekuju minimalno 1.145 eura, recepcionari smatraju da bi za svoj rad trebalo da dobiju minimalno 1.259 eura, prodavci u prosjeku očekuju platu od 1.105 eura, skladištari u sezoni očekuju 1.050 eura, a pomoćni radnik u kuhinji očekuje 1.322 eura.

Predrag NIKOLIĆ

Komentari

nastavi čitati

Izdvajamo