Prihodi pripadnika „treće dobi“ na sjeveru, uglavnom su značajno niži od onih njihovih vršnjaka iz ostaka države. Na sjeveru stari teže dolaze do različitih vrsta podrške, žive povučenije i usamljenije
U opštinskim budžetima na sjeveru nema novca namjenjenog isključivo, zadovoljavanju potreba starijih osoba. Pomoć za pripadnike „trećeg doba“, izdvaja se iz iznosa namijenjenih oblasti socijalne zaštite i to, uglavnom– jednokratno. Ni centri za socijalni rad (CZSR) namaju sredstva namijenjena samo starijima. Čak i kad planovi postoje u papirima, nema vidljivih rezultata, koji bi značajnije popravili položaj najstarijih građana.
Uvidom o odluke o budžetima za ovu godinu, jasno je da oni koji brinu o lokalnim finansijama nijesu imali na umu najstarije sugrađane i sugrađanke, kao posebne ranjive grupe, kojima je potrebno pružiti dodatnu podršku.
Čak i kad je u rashodima planiran novac za stare, riječ je o minimalnim iznosima. Tako je, na primjer, svega 2.000 eura u tu svrhu opredijeljeno u Kolašinu. U toj opštini je prošlo dvije godine od roka, kada je, prema obaćenajima vlasti, trebalo da bude završen dnevni centar za stare Kolašince i Kolašinke. Nema mnogo razlike ni u drugim opštinama na sjeveru.
Iz rožajske organizacije penzionera, u kojoj je blizu 2.500 članova, nedavno je saopšteno da blizu 450 prima penziju od 120 eura. U toj opštini prosječna penzija je 204 eura, što je za 27 odsto niže u odnosu na prosječnu penziju u Crnoj Gori.
Najstariji Beranci već 12 godina uzaludno čekaju obećanu zgradu sa stanovima za njih. Taj objekat trebalo je da grade Ministarstvo rada i socijalnog staranja, Opština i Fond PIO. Penzioneri u tom gradu nemaju ni informaciju šta se desilo sa novcem koji su ministarstvo i Fond PIO tada uplatili na račun Opštine.
Tokom prošle godine u Pljevljima je uvećan broj penzionera sa najnižim primanje od 128 eura. Među više od 6.600 penzionera takvih je čak 641. Proječna penzija i u tom gradu konstatno je niža u odnosu na državni prosjek. Zgrada sa stanovima za najstarije Pljevljake još nije počela da se gradi, iako je, da su nadležni držali riječ, trebalo da bude useljena prije više od osam mjeseci.
Početak zgrade za penzionere čeka se i u Kolašinu. Taj projekat je najavljen tokom predizborne kampanje 2018. godine, a još nijesu obavljene ni pripreme niti ga je ko nakon toga pominjao. Stanovi namijenjeni mojkovačkim penzionerima, takođe, postoje samo u sporadičnim obećanjima predstavnika lokalne vlasti.
U Bijelom Polju, od ukupno oko 7.500 penzionera, sa najnižim primanjima je čak 1.220. Kako više puta saopštavano iz tamošnje penzionerske organizacije, veliki broj najstarijih Bjelopoljaca nema riješeno stambeno pitanje i njihovo socijalno-ekonomsko stanje je veoma loše.
Od oko 700 žabljačkih penzionera, najnižu penziju od 121 euro prima 70. Blizu 220 prima 193, što znači da više od trećine najstarijih Žabljačana ima mjesečne prihode manje od 200 eura. I u toj sjevernoj opštini prosječna penzija je značajno niža od one na državnom nivou.
Crna Gora, više puta je rečeno sa zvaničnih adresa, spada u red zemalja koje ubrzano stare. Rezultati različitih istraživanja su pokazali da se stariji, na sjeveru, značajno više i češće, nego u ostale dvije crnogorske regije, suočavaju sa brojnim nevoljama. Pored siromaštva, njihova skvakodnevica, često, podrazumijeva i usamljenost, nedostatak brige, loše zdravstveno stanje … Nedostatak dodatnih servisa podrške, takođe, odavno je uočen kao veliki izazov za one koji žive sami, a u lošim materijalnim uslovima.
„Stariju populaciju ne treba posmatrati kao trošak ili teret (u smislu izdvajanja za penzije,socijalnu i zdravstvenu zaštitu… ), odnosno, pasivnog korisnika usluga, već kao društveni resurs koji je potrebno aktivirati i usmjeravati na preostale, očuvane mogućnosti i potencijale, odnosno, motivisati starije da doprinose razvoju zajednice.“- sugresiano je u zaključcima prošlogodišnjeg istraživanja o položaju strarijih osoba u Crnoj Gori i njihovog zadovoljstva postojećim uslugama podrške.
Autori istraživanje, čiji je nosilac bio Crveni krst (CK) Crne Gore, napominju da „iako su sprovedene reforme u oblastisocijalne zaštite rezultirale razvijenijim i sadržajnijim sistemom usluga socijalne zaštiteusmjerenih ka starijima“, to nije dovoljno. Sugerišu potrebu za uvođenjem integrisanih socijalnih usluga, koje obuhvataju i zdravstvene usluge, usluge stanovanja, obrazovanje, zapošljavanje, kulturu…
„Različita ekonomska moć lokalnih samouprava odražava se na nejednaku dostupnost usluga socijalne zaštite u lokalnim samoupravama na sjeveru, jugui u centralnoj regiji Crne Gore. To direktno utiče na nemogućnost sprovođenja finansijske decentralizacije usluga socijalne zaštite, jer skromni budžet lokalnih samouprava, posebno na sjeveru, ne može ispratiti potrebe lokalnog stanovništva…“- novodi se u zaključcima istraživanja.
Ispitnanici iz sve tri regije u visokom procentu naveli su potrebu za uslugama nabavke namirnica, ljekova, zdravstvena pomoć ljekara ili medicinskih sestara, pomoć prilikomodlaska ljekaru, pomoć prilikom bolesti.
Istraživanje je pokazalo i da najstarije najmanje posjećuju predstavnici državnih institucija, ali i da im socijalne potrebe , koje bi doprinijele zdravijem i kvalitetnijem starenju, njesu, uglavnom, zadovoljene.
„Najveći procenat starijih osoba (76,3 posto) je istakao da uslobodno vrijeme gleda TV, dok najmanji procenat, oko jedan odsto posjećuje dnevni centar…Generalno se može zaključiti da starije osobe u Crnoj Gori nedovoljno vremena koriste zasocijalne aktivnosti i druženja sa drugima“- neki su od rezultata istraživanja.
Dragana ŠĆEPANOVIĆ