Povežite se sa nama

DRUŠTVO

Na margini

Objavljeno prije

14 godina

na

Fana-Delija

,,Moj prvi muž me otjerao jer sam bila bolesna pa nijesam mogla da radim. Imamo šestoro djece. Sva su ostala kod njega. Ne dozvoljava mi da ih viđam”, priča tridesetsedmogodišnja Romkinja. ,,Udala sam se po drugi put i imam još troje djece. Mi žene smo proklete. Nemamo prava ninašta osim da patimo”, kaže. Imala je 13 godina kada se prvi put udala. Sve četiri njene kćerke iz prvog braka udate su. Udale su se „sa jedanaest i dvanaest godina”. To nije usamljen slučaj.

MALOLJETNE MAJKE: Prema istraživanju Centru za romske inicijative (CRI) iz Nikšića, preko dvije trećine Romkinja prvo dijete rodi u periodu od petnaeste do osamnaeste godine.

Od 209 ispitanih Romkinja iz Nikšića više od polovine živi u bračnoj zajednici, dok su 12,5 odsto razvedene ili su udovice. Oko 86 odsto njih nije obrazovano i ne poznaju svoja osnovna prava. Većina vjeruje da je tradicija ključni razlog zašto se rano udaju, a blizu 90 posto smatra da tradiciju treba bezuslovno poštovati.

„Romkinjama se uskraćuje pravo na sopstveno mišljenje i odluku. Cijeli život provode sljedeći i slušajući muške članove familije”, kaže koordinatorka CRI Fana Delija. Ona objašnjava da o svemu u romskoj porodici odlučuje muž ili otac koji su “gazde u kući”, te da Romkinje već sa 10 ili 11 godina počinju da rade apsolutno sve kućne poslove. Uz to one čuvaju svoju braću i sestre i tako se pripremaju za udaju.

„Treći dan po udaji muž me je dobro izbio i rekao da je to zato da se zna ko je gazda u kući”, kaže tridesetdvogodišnja Romkinja. Udala se sa nepunih 14 godina, a u početku je, kaže, udaju shvatala kao kao „spasenje” jer je, do tada, morala da služi oca i sedmoro braće. Bez majke je ostala još u ranom djetinjstvu.

Ima osmoro djece. Suprug nigdje ne radi. Ona je prinuđena da se svakodnevno snalazi kako zna i umije da prehrani djecu. „Trpim ga zbog djece iako me svaki dan bije. Čula sam da moja djeca imaju prava da ga prijave policiji ali se bojim da će me ubiti kada ga puste iz zatvora”, objašnjava ona.

TRADICIJA: „Tradicionalističko nasljeđe nameće ranu udaju Romkinja kako bi u brak ušle kao djevice i kako ne bi osramotile svoje roditelje”, podsjeća Delija.

„Bolje je da sam mrtva nego da to uradim mojima”, objasnila je jedna od mladih Romkinja, ispitanica. „Da to uradi”, kaže, roditelji bi je „sigurno udali negdje daleko odavde za nekoga ko ima puno djece i ko je star”.

Koliko je biti djevica prije braka za Romkinje bitno zna naša sagovornica iz Ulcinja, koja se sa 13 godina udala i došla u Podgoricu. Kada je suprug shvatio da „nije nevina vratio je u Ulcinj”. Njen bivši suprug kaže da je morao da postupi po pravilima tradicije i da o drugačijem ishodu nije ni razmišljao.

Istraživanje nikšićke organizacije SOS telefon za žene i djecu žrtve nasilja iz 2006. godine, pokazuje da kod većine Roma još uvijek opstaje tradicija po kojoj je muškarcu dozvoljena poligamija. Romkinje to moraju prihvatiti jer su u potpunosti zavisne od muža. Ukoliko žele razvod moraju poštovati običajno pravo po kojem su primorane da djecu ostave mužu i njegovoj familiji. Takođe imaju izuzetno visok prag tolerancije prema nasilju, ne samo od strane muža i oca, već i od strane ostalih muških članova porodice.

BEZ PRAVA NA ŽIVOT: „Romkinjama je oduzeto pravo na slobodan život i napredak” smatra predsjednica ženske mreže PRVA, Behija Ramović. „One su potpuno nevidljive. Njihov težak i specifičan položaj nije prepoznat kako od romske zajednice tako ni od države. Nadležni organi ne pokazuju dovoljno senzibiliteta”.

Neobrazovanost i ekonomska zavisnost koja dominira među Romkinjama čini da one budu potpuno pasivne po pitanju suprotstavljanja volji muškaraca koji ih okružuju, kaže Behija Ramović. Ona smatra da je vodeća prepreka za aktivno učešće Romkinja u društvu tradicionalističko vaspitanje, „licemjerje romskih lidera i neprepoznavanje njihovog teškog položaja i problema u strateškim državnim dokumentima”.

DOK DRŽAVA ĆUTI : Aleksandar Saša Zeković, istraživač kršenja ljudskih prava, kaže za Monitor da se institucije ,,kada hoće alibi za svoj nerad ili nemoć pozovu na običajno pravo Roma”.

„To potvrđuje i odnos Centra za socijalni rad u Nikšiću koji se, službeno, u slučaju jednog razvoda pozvao na običajno pravo tolerišući odluku Vijeća mudraca da djeca pripadnu porodici muža. On je iz Njemačke javio svojima da se tamo ponovo oženio i da prvu ženu vrate u rod u Berane. Kasnije je jedno dijete umrlo usljed gladi”, kaže Zeković i dodaje da se ovim predmetom još uvijek bavi državno tužilaštvo.

„Pokornost, poslušnost i odanost je osnovno što se očekuje od Romkinja i u braku i u porodici. To se od nje zahtijeva dok god je živa bez obzira na životne situacije koje mogu da je snađu”, kaže predsjednica Izvršnog Odbora Nacionalnog savjeta Roma i Egipćana Anita Zećiri. Ona tvrdi da Romkinje nisu upoznate sa svojim pravima i „da sve njihove perspektive uništava loša tradicija”.

„Svijest se teško mijenja a pogotovo kod naroda koji je neobrazovan, koji živi u ekstremnom siromaštvu i kome svaka priča da može biti bolje djeluje nerealno i nestvarno”, kaže Zećiri koja smatra da se neki aspekti tradicije, iako negativni, njeguju jako dugo i duboko su ukorijenjeni.

„Položaj Romkinje se ne može popraviti čekanjem na promjenu mentaliteta muškog okruženja. Država mora da preuzme proaktivniju ulogu. Ne smije da bude nijema pred primjerima nasilja, zlostavljanja, poligamije”, kaže Zećiri.

Ona se osvrće i na dokument Vlade Crne Gore Strategija za poboljšanje položaja RAE populacije 2008-2012 za koji kaže da ne prepoznaje potrebe žena i da nije rodno senzitivan. „Dokumenti koji ne prepoznaju rodnu ravnopravnost i ne sadrže mjere kako do nje istinski doći nemaju smisla”, zaključuje Zećiri.

Biljana ALKOVIĆ

Komentari

POVEZANE VIJESTI:

DRUŠTVO

HAOTIČAN POČETAK ZIMSKE SEZONE: Kad se turizam dešava

Objavljeno prije

4 dana

na

6 Decembra, 2024

Objavio:

Početak zimske sezone sa brojnim problemima i stupanje na snagu dvostrukog povećanja PDV-a na smještaj siguran su znak da će crnogorski turizam sa olovnim nogama trčati narednu 2025. godinu. Vapaje turističkih radnika nema ko da čuje. Turističke radnike i sve one koji žive od turizma posebno brine to što je  gotovo izvjesno da će se, ukoliko se nešto brzo ne uradi, ovaj trend nastaviti i u 2025.

 

 

rošlogodišnja zimska sezona je u Crnoj Gori propala jer nije bilo snijega. Ove godine pao je već krajem novembra i iznenadio sve na sjeveru.  U Ski centru Kolašin 1600 mjesec dana nema struje, a tu  je i hronični problem sa vodosnabdijevanjem i nedostatak adekvatnih puteva i parkinga, da se ne govori o visokim cijenama. Pritom, za samo nekoliko sedmica kreću novogodišnji praznici i đački raspusti.

„Vremenski uslovi omogućili su skijanje već prije 15 dana, ali zbog nepostojanja sistema za osnježavanje staze su neiskorištene. To je apsurd u 21. vijeku“, kaže Dragana Bećirović iz Privredne komore Crne Gore.

U državi gdje se turizam u kontinuitetu dešava, logično je da prihodi padaju. I to ove godine zvanično – po pokazateljima Centralne banke Crne Gore za 50 miliona eura su manji nego 2023. godine ili za četiri odsto. Pad posjeta još veći – više od pet odsto. To je prvi put od obnove nezavisnosti, isključujući 2020. odnosno godinu korone, da je u turizmu žetva opala.

Finansijski rezultati bi bili još gori da ove godine nijesu značajno povećane cijene usluga, praktično u rangu sa svim evropskim mediteranskim zemljama. Baš kao i one u vanpansionu i u supermarketima. Crna Gora više nije jeftina destinacija, svakako ne za goste iz našeg regiona koji su najbrojniji. U situaciji kada se pogoršava ekonomsko stanje i u zapadnoevropskim zemljama, to onda vrijedi i za te goste. Istraživanja pokazuju da oko 80 posto Evropljana mijenjaju navike putovanja zbog klime, sigurnosti i cijena.

Turističke radnike i sve one koji žive od turizma posebno brine to što je  gotovo izvjesno da će se, ukoliko se nešto brzo ne uradi, ovaj trend nastaviti i u 2025.

Mustafa CANKA
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od petka 6. decembra ii na www.novinarnica.net

Komentari

nastavi čitati

DRUŠTVO

RATNI ZLOČINI: Crna Gora još bez optužnica protiv ,,vikend ratnika”

Objavljeno prije

4 dana

na

6 Decembra, 2024

Objavio:

Specijalno državno tužilaštvo je  do sada podiglo samo tri optužnice zbog učeća dobrovoljaca iz Crne Gore u ratnim zločinima u BiH i na Kosovu

 

 

Specijalno državno tužilaštvo (SDT) nije učinilo dovoljno u istragama o učešću tzv. vikend ratnika iz Crne Gore u ratnim zločinima i pljačkama počinjenim u Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj i na Kosovu tokom ratova devedesetih, tvrde sagovornici BIRN-a.

Izraz ,,vikend ratnici” se često koristi da opiše dobrovoljce koji su iz Crne Gore i Srbije putovali u BiH i učestvovali u ratnim zločinima tokom devedesetih.

Pravna savjetnica u Akciji za ljudska prava (HRA), Bojana Malović, tvrdi da SDT još nije samoinicijativno istraživalo djelovanje tzv. vikend ratnika, iako indicije o učešću crnogorskih državljana u silovanjima u istočnoj Bosni postoje od 1996. kada je pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju (ICTY) u Hagu podignuta prva optužnica zbog seksualnog zlostavljanja.

,,Specijalno državno tužilaštvo od novembra 2020. izviđa dokazni materijal koji se može odnositi na ‘vikend ratnike’, budući da obuhvata više od 15 crnogorskih državljana osumnjičenih za teške zločine − uključujući ubistvo, mučenje, seksualno ropstvo i silovanje na području Foče. Međutim, kako je taj postupak u fazi izviđaja njihovi identiteti nisu poznati javnosti”, kazala je Malović BIRN-u.

Crna Gora je, kao dio Jugoslavije, direktno učestvovala u ratovima devedesetih u Hrvatskoj i BiH, a cnogorski građani su, kao pripadnici Vojske Jugoslavije, učestvovali u ratu na Kosovu. U Crnoj Gori nije bilo ratnih dejstava, ali su na njenoj teritoriji zabilježeni ratni zločini.

U sudskim procesima u BiH, na Kosovu i Hrvatskoj pominju se crnogorski državljani koji su u tim državama kao dobrovoljci učestvovali u ratnim zločinima i pljačkama. U Crnoj Gori su do sada podignute tri optužnice protiv crnogorskih državljana zbog ratnih zločina u susjednim državama, od kojih se jedna završila osuđujućom presudom.

Apelacioni sud je u decembru 2019. potvrdio presudu kojom je bivši pripadnik Vojske Jugoslavije iz Nikšića, Vlado Zmajević, osuđen na 14 godina zatvora zbog ubistva 4 albanska civila u selu Žegra kod Gnjilana tokom rata na Kosovu 1999.

Predrag NIKOLIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od petka 6. decembra ii na www.novinarnica.net

 

Komentari

nastavi čitati

DRUŠTVO

BUDVA POSLIJE IZBORA: Poslovi ne smiju da stanu

Objavljeno prije

1 sedmica

na

29 Novembra, 2024

Objavio:

Izbori u Budvi odavno ne služe izjašnjavanju građana za programe stranaka i ljude koji će na najbolji način voditi grad. Izbore vode interesne grupe, građevinski lobi uz moćne uticaje sa strane. Zbog bogatih koji žele biti još bogatiji, čija je jedina ideologija materijalni interes, trpe građani Budve. Njima se smiješe treći vanredni izbori u jednoj godini

 

 

Deset dana nakon lokalnih izbora u Budvi i proglašenja konačnih rezultata, nema naznaka da se uskoro može očekivati dogovor političkih grupacija koje su učestvovale na njima. Postupci dvije vodeće stranke, koalicija Demokratskog fronta koju predvodi kandidat za predsjednika Opštine, Mladen Mikielj i grupa građana Budva naš grad, Nikole Jovanovića, takođe pretendenta za fotelju gradonačelnika, istovjetni su onima koje su vodili nakon majskih izbora, na kojima je rezultat u broju mandata bio neriješen. Njihove liste osvojile su oba puta po devet odborničkih mjesta u Skupštini grada, nedovoljno da same formiraju izvršnu vlast.

Pregovore pokreće Jovanović, uz uslov da njemu pripada predsjednička fotelja. On  poziva  na dogovore pojedine partije iz DF  SNP i Demokratsku narodnu partiju.. Prošlog puta  iz DF-a mu je stavljeno do znanja da to neće proći. Sasvim izvjesno neće ni sada.

Upućeni tvrde da Jovanović ima podršku aktuelnog predsjednika Opštine Mila Božovića iz pritvorske jedinice u Spužu. To je i podrška moćnog građevinskog lobija, zainteresovanog da unosni poslovi ne presahnu.

Za eventualno  pravljenje postizborne koalicije sa DPS-om, Jovanović bi morao ubijediti odbornike sa svoje liste, Budva naš grad, nekadašnje sledbenike jedinstvenog DF-a. Tokom junskih pregovora to mu nije pošlo za rukom, nekoliko njih odbilo je takvu saradnju. Sada je dovoljno  da tri odbornika to učine,  da otpadne mogućnost  povratka DPS-a u izvršnu vlast u Budvi, poslije osam godina.

Upućeni navode da je uslov DPS-a koji donosi sedam mandata, da dobije opštinska preduzeća na upravljanje. Treći partner, Evropski savez, sa dva mandata, čiji je lider Petar Odžić traži funkciju predsjednika lokalnog parlamenta. Fotelja predsjednika Opštine Budva bila bi Jovanovićeva.

Iz te vruće stolice tri gradonačelnika turističke metropole završila su u Spužu. Prva dvojica, Rajko Kuljača i Lazar Rađenović kao pripadnici OKG Budva, pravosnažno su osuđeni. Milo Božović, uhapšen u aprilu 2023. godine i dalje je predsjednik Opštine i čeka ishod sprovedenog istražnog postupka u pritvoru.

Uprkos svemu, u gradu bez parlamenta i funkcionalne vlasti, unosni poslovi nimalo ne trpe. Ugovore o javnim nabavkama za izvođenje raznih građevinskih radova, po odobrenju Višeg suda u Podgorici, potpisivao je u Spužu, predsjednik Milo Božović, sve do imenovanja potpredsjednice Opštine Jasne Dokić.

Pregled podataka Službe javnih nabavki, pokazuje kako su pojedine građevinske firme postale stalni pretplatnici na opštinski budžet. Obećane ekskluzivne  kapitalne investicije u gradu svele su se na izgradnju lokalnih puteva i ostale saobraćajne infrasturkture. Na razne atmosferske kanale, podmorske ispuste, sanaciju ili modernizaciju postojećih trotoara i saobraćajnica. Samo u 2024. godini na pomenute radove utrošeno je oko šest miliona eura. Većinu ugovora parafirala je potrpedsjednica Dokić.

Privilegovane firme, odabrane na tenderima na kojima se po pravilu pojavljuju kao jedini i najpovoljniji ponuđači, jesu poznati Bemax sa podugovaračem BB Solar, u vlasništvu Blaža Đukanovića, sina bivšeg predsjednika Mila Đukanovića, zatim kompanija Carat vlasnika Dragana Perovića, kuma i poslovnog partnera Mila Božovića. Tu je i neizbježna firma Asfalt beton gradnja iz Podgorice, bliska bivšem predsjedniku Marku Batu Careviću, Hidromont inženjering iz Podgorice i druge.

Tokom 2024. godine firma Asfalt-Beton, koju zastupa izvjesni Vladimir Mirković, realizovala je osam ugovora o javnim nabavkama, vrijednim oko 3,5 miliona eura, bez obračunatog PDV. Ova firma debitovala je u Budvi u doba predsjednikovanja Bata Carevića. Asfalt beton gradnja u jednoj godini od Carevića je dobila poslove vrijedne preko 2 miliona eura. Kako bi se u posao, kao podizvođač, ugradila firma Carinvest. Asfalt beton gradnja od tada čvrsto drži monopol u izvođenju javnih radova na teritoriji Opštine.  Carević javno podržava  Jovanovića i njegov tim.

Pojedinačno najjači ugovor u tekućoj godini dodijeljen je kompaniji Hidromont za sanaciju ispusta u Bečićima i na Zavali, vrijedan 2,5 miliona eura.

Potpredsjednica Dokić potpisala je početkom novembra drugi ugovor sa Bemaxom o izradi atmosferskog kanala u centru Budve, kod gradske Pošte, vrijedan 720 hiljada eura. Podugovarač BB Solar dobija svojih 1,2 procenta za izvođenje elektrotehničkih radova.

Podsjećamo, u decembru 2023. godine, Božović je potpisao prvi ugovor sa Bemax-om  vrijedan 2.924.681 eura za rekonstrukciju ulice 22 Novembar i Mediteranske, u centru Budve. Podugovarač u ovom poslu bila je firma mladog Đukanovića BB Solar, koja je na ime procenta od 16,27 odsto inkasirala 488.000 eura. Nakon završenih radova koji su trajali tokom turističke sezone, glavni problem tog dijela grada, stvaranje velikih poplava tokom obilnih padavina, nije riješen. Poplave su i dalje tu, ulice su neprohodne nakon prvih kiša uprkos utrošenim milionima.

Bemax je ponovo angažovan, da napravi novi atmosferski kanal koji će vodu sa ulice odvesti dalje, u more. Za popravni rad, Bemax i BB Solar prihodovaće 600.000 eura.

Najvrjedniji ugovor u poslednje dvije godine parafirao je predsjednik Božović u julu 2023., tri mjeseca nakon hapšenja, sa konzorcijumom kojeg čine firme Carat doo, Asfalt-Beton doo, Geotim MNE doo,  za izvođenje radova na komunalnom opremanju za izgradnju tri saobraćajnice u naselju Dubovica. Vrijednost ovog posla je vrtoglavih 4,5 miliona eura.

Istog dana Perović i Božović potpisuju još jedan ugovor za igradnju saobraćajnice A 75-75 u Bečićima, na iznos od 347.000 eura. U jednom danu blizu 5 miliona eura iz gradske budžeta prelilo se u ruke budvanskog biznismena Dragana Perovića.

Izbori u Budvi odavno ne služe izjašnjavanju građana za programe stranaka i ljude koji će na najbolji način voditi grad. Izbore vode interesne grupe, građevinski lobi uz moćne uticaje sa strane. Zbog bogatih koji žele biti još bogatiji, čija je jedina ideologija materijalni interes, trpe građani Budve.

Njima se smiješe treći vanredni izbori u jednoj godini.

Branka PLAMENAC

Komentari

nastavi čitati

Izdvajamo