OKO NAS
NAPLATA KONCESIJA ZA ŠUME: Sve je bolje, samo dug ostaje
Objavljeno prije
4 godinena
Objavio:
Monitor onlineNa osnovu koncesionih naknada za korišćenje šuma posljednjih pet godina u budžet se slilo 24,7 miliona eura. Koncesionari duguju 10,3 miliona. Dug je po računici Uprave za šume manji – 9,6 miliona. Naplatiće 600 hiljada, a devet miliona se, već godinama, vode pod stavkom sporna potraživanja
Iznos duga koncesionara po osnovu naknada za korišćenje šuma iznosi 10 miliona i 383,5 hiljada eura. Dug koji je na kraju prošle godine bio 7,5 miliona do 8. juna popeo se na gore navedenu sumu, podaci su Poreske uprave.
U posljednjih pet godina, prema podacima Poreske uprave, po osnovu koncesionih naknada ukupno je naplaćeno 24,7 miliona eura (2015. godine – 3,7; 2016 – 4,7; 2017 – 5,4; 2018 – 5,2 i prošle godine 5,5 miliona eura).
Prema evidenciji Uprave za šume dug svih korisnika šuma je nešto niži i početkom ovog mjeseca iznosio je 9,6 miliona eura. A po podacima koje su nam dostavili, koji pored naplate od koncesionara sadrže i prihode ostvarene od prodaje drveta u dubećem stanju, profit je veći i iznosi 31,1 milion eura – 2015 – 4,5; 2016 – 5,9; 2017 – 6,7; 2018 – 6,7; 2019 – 7,2 miliona.
Brojne probleme s gazdovanjem šumama, od kojih je jedan od najvećih samovolja dijela koncesionara, Državna revizorska institucija (DRI) je konstatovala u svojim izvještajima. DRI je u više izvještaja upozorila na neregularnosti pri dobijanju koncesija i na nepravilnosti prilikom obračuna i nadzora nad izvršenjem koncesionih ugovora. ,,Utvrđene nepravilnosti imale su direktan uticaj na prikupljanje prihoda budžeta Crne Gore po osnovu zaključenih ugovora o koncesijama za korišćenje prirodnih bogatstava”, jedan je od zaključaka DRI.
Ministarstvo poljoprivrede je u dokumentu Reorganizacija koncepta koncesionog korišćenja šuma iz 2017. takođe konstatovalo da ,,koncesionari koji su realizovali ugovore uglavnom nijesu postigli svrhu zbog koje su dobili koncesiju”.
O kolikim se gubicima radi, možda dovoljno govori i podatak da je Vladinom Strategijom sa planom razvoja šuma i šumarstva 2014 – 2023. bilo predviđeno da prihod od korišćenja šuma u 2017. bude 10 miliona eura, a 2023. čak 19 miliona. Ukupan prihod 2017. bio je 6,75 miliona, a prošle godine 7,25, što znači da u naredne tri godine prihod od korišćenja šuma treba da se poveća više nego duplo.
Nadu ne uliva dosadašnje neostvarivanje planova. Podaci Ministarstva poljoprivrede govore – od usvajanja Strategije iz 2014. do 10. oktobra 2018. Kada je Vlada donijela revidiranu Strategiju od predviđenih 75 aktivnosti realizovano je 25, ili 33 odsto, djelimično je realizovano šest obaveza, samo osam odsto planiranog, a nije realizovana 41 obaveza, ili 55 odsto planiranog. ,,Projektovani ciljevi u Strategiji iz 2014. godine su planirani preambiciozno, imajući u vidu prije svega ograničeni pristup finansijskim sredstvima kao i evidentan nedostatak kadrovskih kapaciteta”, kazao nam je Miroslav Anđelić, državni sekretar za šumarstvo i drvnu industriju u Ministarstvu poljoprivrede.
Iz Ministarstva kažu da je u prošloj godini od korišćenja šuma ostvaren rekordan prihod od 7,2 miliona, što predstavlja povećanje od 36 odsto u poređenju s prihodima iz 2015. (4,53 miliona) kada je industrijska proizvodnja bila najveća. Posebno ističu da je smanjen obim sječe za 136.000 metara kubnih i da je uprkos tome ostvaren veći prihod za 2,7 miliona.
Anđelić najavljuje da su uz podršku Svjetske banke urađene dvije studije u kojima su date preporuke za dalji razvoj šumarskog sektora koji je u potpunosti pripremljen i treba da bude usvojen od strane Vlade u drugom kvartalu ove godine: ,,Realna su očekivanja da će se prelaskom na novi sistem organizacije korišćenja šuma, gdje će se prodaja drvne sirovine organizovati kroz Berzu drveta na šumskim stovarištima, biti postignute cijene drveta više nego dvostruko, a samim tim će biti uvećan ukupni prihod od korišćenja šuma s postojećih 7,2 milona, na 16,2 miliona eura”.
Jedna od bitnih stavki reorganizacije je i to što je Uprava za šume prošle godine dobila status samostalnog organa. Iz ove institucije kažu da im je to pomoglo da unaprijede kvalitet rada, prije svega, u ranije kritikovanim oblastima od strane DRI-a, praćenju i realizaciji ugovora, naplati prihoda i zaštiti šuma. ,,Uveli smo stroge mjere naplate prihoda koje su pretpostavljale u potpunosti poštovanje odredaba zaključenih ugovora sa našim poslovnim partnerima”, kaže Nusret Kalač, direktor Uprave za šume. Zadovoljni su i u Ministarstvu poljoprivrede, Anđelić tvrdi da su prihodi Uprave za šume, uz smanjeni obim sječe od 36 odsto povećani, uz 100-odstotnu naplatu koncesionih naknada.
Od 2007. otkada datira model izdavanja državnih šuma na korišćenje koncesionarima do danas su zaključena 64 koncesiona ugovora. U međuvremenu 22 ih je isteklo, raskinuto je 28 i još tri sporazumno, dok je važeće 11 ugovora. Od njih 10 ističe tokom ove godine, a potpisani su s koncesionarima – ŠIK Polimlje , ŠIK Lim, Trudbenik, Pelagić trade, Boj Komerc. Onaj najduže potpisani, čak na 30 godina, sa Vektrom Jakić, datira iz 2007. Uprava za šume je tokom prošle godine pokrenula raskid ugovora s firmom Dragana Brkovića, a u toku je više sudskih sporova s ovom kompanijom.
Upravo je Vektra Jakić najveći dužnik, ova firma na osnovu koncesionih naknada duguje 6,3 miliona eura, od ukupnog duga od 9,6 miliona koncesionara prema Upravi za šume. Kalač objašnjava da je dug Vektre Jakić svrstan u sporna potraživanja.
Sporan je i dug još iz vremena funkcionisanja akcionarskog društva u državnom vlasništvu AD Korporacija Jakić od 714.620 eura. Pod tom stavkom vode se i dugovanja kompanija koje su u stečaju. Iz Berana – Grandex dug od 501 euro, Grandex-kompani 60.309 eura, Mopal – 13.592 eura; Plav – Alpet – 183.783 eura, BO-SI Trade – 1.928 eura; Rožaje – Rudnica 4.782 eura, REZ – 158.497 eura, Esma Company – 15.585 eura, Braća Kalač – 4.068 eura, Mako Company – 1.649 eura, Amar Company – 2.500 eura, Primat Company – 10.300 eura, Braća Kujavić – 2.994 eura, Žar – 674 eura; Bijelo Polje – Ada Company – 2.246 eura, Ravna Gora – 307 eura; Nikšić – MI-RAI – 447.313 eura; Plužine – Brezna – 332.909 eura; Pljevlja – Gross-maradom – 41.829 eura; Žabljak – Wood – 377.602 eura, Raonić&CO – 469 eura, Šumarstvo – 2.741 euro i Podgorica – Karapidis Bross Co-Spaik – 207.343 eura. Sve ukupno, dug od 1,8 miliona eura.
Fizička lica duguju na osnovu naknada za korišćenje šuma – 17.571 euro.
Pored ovih spornih potraživanja, Kalač navodi da sigurna potraživanja iznose 622.419 eura. Ona se odnose na dugove aktivnih korisnika šuma po zaduženjima za ovu godinu, a za njihovu naplatu obezbijeđene su bankarske garancije.
Ostatak duga od devet miliona ostaće da se prenosi, kao i do sada, u naredne godine.
Slučaj Vektre Jakić
Vektra Jakić nastala je 2007. godine privatizacijom ŠIK Velimir Jakić u stečaju. Osnivač kompanije je kompanija DOO Vektra Montenegro Dragana Brkovića. U aprilu 2007. ova kompanija potpisuje s Ministarstvom poljoprivrede ugovor o eksploataciji, uzgoju i preradi drvnih sortimenata na 13 gazdinskih jedinica u Pljevljima koje zauzimaju ukupnu površinu od 58.932 hektara, što predstavlja oko 17 odsto površina državnih šuma raspoloživih za korišćenje. I to na 30 godina.
Vektra je izabrana iako je ponudila manje cijene za metar kubni drveta, a nije imala ni bankarsku garanciju. Po srijedi su bile neke druge garancije – kumovske.
Tadašnji i sadašnji ministar poljoprivrede Milutin Simović objašnjavao je da u Pljevlja dolaze investicije od 100 miliona eura. U njegovoj imaginaciji Pljevlja su već bila centar drvoprerade ne samo crnogorski, nego i regionalni.
Prema podacima Uprave za šume, Vektra je prve tri godine uredno plaćala koncesione naknade. Sitan dug od 12 eura ostao je 2011, da bi se sljedeće godine popeo na 1,1 milion eura i rastao do sadašnjih 6,3 miliona.
Međutim, ni ovaj dug nije konačan. DRI je utvrdila da je Uprava za šume nepravilnim obračunom koncesione naknade koncesionaru Vektra Jakić u periodu 2007-2012. godine neosnovano umanjila javni prihod za iznos od 1,6 milion eura. Naredne tri godine, ista matematika – ,,Uprava za šume u 2013, 2014. i 2015. godini nastavila je raniju praksu obračuna koncesione naknade i posebne naknade za koncesionara Vektra Jakić time umanjila obaveze po osnovu koncesione naknade za ukupan iznos od 897.747,51€”, navodi se u izvještaju DRI.
Pomogla je i Vlada, pa je u martu 2017. Vektri omogućila reprogram duga na pet godina na osnovu koncesija za korišćenje šume.
Uprava za šume je u maju i oktobru prošle godine raskinula ugovor sa Vektrom. Ministarstvo poljoprivrede je odbilo žalbu Vektre, pa su rješenja postala pravosnažna. Vektra podnosi tužbu Privrednom sudu, kojom je osporila pomenuta rješenja o raskidu ugovora. Sud je donio privremenu mjeru rješenjem, kojim se privremeno obustavljaju rješenja o raskidu ugovora do okončanja sudskog postupka.
Pored neplaćanja, Vektra nije poštovala obaveze koje su se odnosile na zaštitu od šumskih požara, od zaraznih bolesti, o izgradnji šumskih puteva… Radnici Vektre koji su ostali bez posla, platu nijesu primali 18 mjeseci.
Izvoz drveta
U periodu prije 2017. godine ko god je htio sjekao je šumu i dobro zarađivao od izvoza u zemlje okruženja – Albanija, Kosovo Srbija. Vlada je izvoz oble građe iz Crne Gore zabranila 2017. Zvanični podaci Uprave za šume govore o profitima od izvoza prije zabrane: 2013. je izvezeno drveta u vrijednosti od 3,7 miliona, 2014 – 4,9 miliona, 2015 – 6,1 milion, a 2016 – 4,4 miliona eura. Otkako je izvoz zabranjen te cifre su pale na: 2017 – 113.762 eura; 2018 – 89.626 eura, a prošle godine 104.433 eura. Od maja 2017. do 1. juna 2020. izvezeno je 1.978 kubika TT stubova, 1.352 kubika ogrijevnog drveta, 978 kubika sječka i 263 tone čamovih okoraka
Predrag NIKOLIĆ
Komentari
IZDVOJENO
-
BERANE PLAĆAJU CEHOVE BAHAĆENJA DPS-a: Računi za prosipanje magle
-
Otići – od glagola ne vraćati se
-
POČETAK TRAMPOVE PREDSJEDNIČKE KAMPANJE: Najismijavaniji US predsjednik –uzdrman, ali ne i poražen
-
MAJA BOGOJEVIĆ, TEORETIČARKA FILMA, FILMSKA KRITIČARKA I UREDNICA CAMERE LUCIDE: Želimo da biznis služi umjetnosti, a ne obrnuto
-
Na rijeci, na vrelu
-
KAKO SE ČUVA PARK PRIRODE KOMOVI: Planina dobila samo titulu
Izdvojeno
POVEĆANJE SOCIJALNIH DAVANJA NA SJEVERU: Zaustavljanje odliva stanovništva ili borba za glasače
Objavljeno prije
5 danana
6 Decembra, 2024Lokalne uprave na sjeveru kao da se utrkuju u broju uvođenja novih i povećavanju iznosa za finansiranje postojećih socijalnih davanja. Već na prvi pogled jasno je da je riječ o jednokratnim isplatama, koje će malo kome biti motiv da ostane u rodnom gradu ili poveća broj članova porodice
Nakon što su rezultati poslednjeg popisa potvrdili ono što su, uglavnom, svi već znali – da je sa sjevera, minulih 12 godina, pobjeglo 18.000 stanovnika, predstavnici lokalnih vlasti su, redom, izrazili zabrinutost i potencirali hitnost iznalaženja načina koji bi promijenili sumornu demografsku statistiku. Koji su to dugoročni koraci još ni iz jedne opštine nijesu saopštili, ali su u mnogima pribjegli najlakšem načinu – da se za narednu godinu povećaju novčana davanja za novorođenu djecu, sklopljene brakove ili, na primjer, dodijeli mjesečna simbolična novčana podrška osnovcima na seoskom području.
Izostala je, bar za sada, precizna najava dugoročnih strategija, kojima bi se spriječila depopulizacija, u svakom smislu, opustošenog sjevera, ali se u mnogim opštinama krenulo na nesebično dijeljenje novca iz opštinskih kasa. Najčešće u obliku jednokratne podrške.
Tako će, već na narednoj sjednici lokalnog parlamenta u Mojkovcu, na dnevnom redu biti paket socijalnih mjera čija bi primjena trebalo da počne od januara 2025. godine. Predložile su ih Demokrate. Kako za Monitor objašnjava Marko Janketić, predsjednik Skupštine opštine (SO) iz te stranke, cilj je da se “osnaživanjem porodica podstiče demografska obnova i jačaju sela”. Janketić tvrdi da će, kroz predložene mjere, motivisati i mlade bračne parove da ostaju da žive u Mojkovcu. Taj grad je od 2011. do 2023. godine ostao skoro bez 2.000 stanovnika, pa ih je sada svega oko 6.800.
Janketić očekuje da će skupštinska većina prihvatiti prijedog da se jednokratna naknada za prvorođeno dijete uveća više od tri puta, to jest, sa 300 eura na 1.000 eura. Prijedlog je da ta vrsta naknade za drugorođeno dijete ubuduće bude petostruko veća u odnosu na dosadašnju. Tako će porodice koje dobiju drugo dijete jednokratno primiti 1.500 eura.
“Za svako sljedeće dijete u porodici naknada će biti povećana, sa sadašnjih 300, odnosno 400 eura, na 2.000 eura. Kao društveno odgovorna Opština, socijalna politika i briga o ljudima su u fokusu lokalne vlasti, a u skladu sa takvom politikom sljedeća mjera koju predlažemo jeste nova odluka o učešću opštine Mojkovac u plaćanju troškova boravka djece u vrtiću. Tom odlukom, svoj djeci Opština će subvencionisati boravak i ishranu u vrtiću u iznosu od 50 posto”, objašnjava Janketić.
Tu nije kraj novim davanjima iz opštinske kase. Janketić najavljuje da će najvjerovatnije biti usvojena i Odluka o finansijskoj podršci od 30 eura mjesečno učenicima seoskih osnovnih škola.
Međutim, prema rezulatima ankete sprovedene među mladima u Mojkovcu, drugi problem muči one koji najčešće odlaze iz tog grada. Oni su iskazali nezadovoljstvo prilikama za pokretanje biznisa, a kao predloge za poboljšanje kvaliteta života naveli su stvaranje boljih uslova za zapošljenje i poboljšanje infrastrukture. Većina ispitanika pokazala je želju da budu uključeni u donošenje odluka, a tek petina mladih u tom gradu zadovoljna je dostupnošću informacija o njima namijenjenim programima i projektima.
Iz Pljevalja je između dva popisa otišlo gotovo 6.000 ljudi. U pokušaju da zaustave taj trend u narednom periodu, lokalne vlasti su nedavno donijele Odluku o finansijskoj podršci porodicama sa djecom. Prema nacrtu budžeta za narednu godinu u toj opštini, čak 1,2 miliona eura biće opredijeljeno za dječje dodatke, a 96.000 za podršku mladim bračnim parovima.
“Isplata dječjeg dodatka jedna je od od mjera u cilju poboljšanja nataliteta u Pljevljima i predizborno je obećanje Nove srpske demokratije. Pljevlja su rekorder po negativnom prirodnom priraštaju u Crnoj Gori, a iz godine u godinu, podaci Monstata pokazuju da sve više ljudi umire nego što se rađa”, saopštili su iz te Opštine. Najavljeno je i značajno povećanje jednokratnih naknada za novorođenu djecu.
Nešto dugoročnija mjera je uvedena prošle godine, koja podrazumijeva sufinasiranje stambenih kredite mladim bračnim parovima koji nemaju riješeno stambeno pitanje. Mladi Pljevaljaci su u anketi, sličnoj onoj koja je rađena u Mojkovcu, međutim, kao poboljšanje koje bi ih zadržalo u rodnom gradu istakli veće mogućnosti za zapošljavanje, adekvatanije kulturne sadržaje, više sportskih terena… Bitna su im i ekološka pitanja, naročito smanjenje zagađenja vazduha, a istakli su da su kvalitetniji životni uslovi i ekološka sigurnost ključni za demografsku stabilnost. Pored toga, većina ispitanika iskazala je potrebu za unapređenjem obrazovanja, kroz otvaranje fakulteta i razvoj stručne obuke.
Povećanje iznosa postojećih programa jednokratne podrške i uvođenje novih mjera spremaju i u Kolašinu, koji je od 2011. godine do poslednjeg popisa izgubio 1.500 stanovnika. Stopa nezaposlenosti u tom gradu je i dalje značajno iznad državnog prosjeka, uprkos aktuelnom “investicionom bumu”. Kako je Monitoru kazao predsjednik Skupštine opštine (SO) Vasilije Bulatović, vladajuća koalicija priprema odluke kojima će višestruko biti uvećane jednokratne naknade za novorođenu djecu, a novina je i uvođenje naknade za one koji sklope brak, koja će vjerovatano biti 1.000 eura.
Ispitivanje rađeno za potrebe Lokalnog akcionog plana za mlade, slično kao u drugim opštinama na sjeveru, pokazalo je da, prema ocjeni ispitanika, na kvalitet života više mogu uticati druge vrste podrške. Prije svega, mladi žele informacije i podršku pri započinjanju svojih biznisa, više kulturnih i sportkih sadržaja, značajnije pozicije na mjestima na kojima se donose odluke.
O svemu tome će, kažu u lokalnim upravama, razmišljati u dugoročnim strateškim planskim dokumentima. Činjenicu da su slični planovi, do sada koncipirani uglavnom kao spisak želja i tek djelimično realizovani, u lokalnim uprava izbjegavaju da komentarišu. Jasno je da će najavljena, uglavnom jednokratna, novčana podrška iz opštinskih kasa mnogim porodicama na sjeveru kratkotrajno značiti. Još jasnije je, međutim, kako to nije način da se spriječi odliv stanovništva i teško da čak i predlagači tih mjera vjeruju da će, na primjer, donacija od nekoliko stotina eura bračnim parovima na sjeveru biti dovoljan motiv za dijete više.
Za ispravljanje porazne demografske statistike lokalnim vlastima biće potrebno mnogo više truda, znanja i volje. Međutim, kako je iskustvo pokazalo jednokratna davanja iz opštinskih kasa često jesu način da se zaustavi bar “odliv” glasača političkih subjekata na vlasti. Moguće da je to, prije svega, bila i motivacija kada su odlučili da budu ”široke ruke” pri ekspresnom kreiranju socijalnih mjera. Protiv njih neće dići ruku, sigurno je, ni iz opozicionih klupa. Nije isključeno da opozicija odgovori amandmanima kojima će biti predloženo da se iznosi davanja povećaju za koji procenat. Ta vrsta utakmice u velikodušnosti i brizi o sugrađanima do sada je često viđena u lokalnim parlamentima.
Dragana ŠĆEPANOVIĆ
Komentari
Iz Speleološkog kluba Pauk tužilaštvo su uputili da krivca za nepopravljive štete koje su nastale dosadašnjim izvođenjem radova na valorizaciji Đalovića pećine, traže u onima koji su inicirali projekat, nosiocu projekta, izvođaču, nadzornom organu i Opštini Bijelo Polje
Od projekta turističke valorizacije Đalovića pećine kod Bijelog Polja očigledno nema ništa, niti ima izgleda da će biti u dogledno vrijeme. Osim pojedinih speleologa, javnost o tome, uglavnom, ćuti.
Jedino iz Speleološkog kluba Pauk za Monitor kažu da se to može zaključiti na osnovu zatečenog stanja koje su nedavno zabilježili video zapisima na samom ulazu u pećinu, kao i na njenom prilazu gdje je trebalo da se završava žičara. “Ništa se skoro pet godina nije pomjerilo sa mrtve tačke. Od sanacije ništa, sve je zaraslo u travu i šipražje. Bruka i sramota”, kažu u ovom speleološkom klubu.
Oni ističu da ne bi bilo strašno to što su, kako kažu, uzete pare da je bilo šta urađeno, ali da je strašno što su pare uzete, a ništa nije realizovano. “Da je posao odrađen kako treba, ne bi nas interesovalo koliko se ko, što bi narod kazao, ‘ugradio’. Ali svi su se ‘ugradili’ da se ne bi ništa odradilo, a nemjerljiva šteta napravljena je na zaštićenom dobru Đalovića pećini i Đalovića klisuri”, ocjenjuju speloolozi.
Na snimicima koje su nam dostavili iz ovog speleološkog kluba mogu se vidjeti razmjere trenutne štete koja je napravljena i sve ostavljeno nezaštićeno, gomile građevinskog materijala, tone propalog cimenta, razni kablovi i drugi ne tako jeftini materijali. “Čak su i jednog čuvara, čija je kuća najbliža pećini, povukli sa posla jer neće da ga plaćaju, ili ne znaju ko treba da ga plaća. Nedavno smo vodili jednu ekipu speleologa iz Poljske u jedan drugi objekat iznad Đalovića pećine, za koji bi se lako moglo ispostaviti da je dio ovog jedinstvenog prirodnog sistema, i stranci su bili zapanjeni kada su vidjeli ovako stanje, oni čuvenu ceradu kojom su navodno zatvorili ulaz”, kažu u klubu Pauk.
Prema njihovim riječima izvođač radova Novi Volvox se povukao iz posla, a podizvođači kažu da nemaju nikave veze sa tim i skidaju odgovornost sa sebe.“Pa ko je onda kriv za ovo stanje?”, pitaju se, “očigledno da od projekta valorizacije nema ništa i da je ta priča završena. Milioni su bačeni uzaludno, ali nije naše da se time bavimo. Ako je ovo pravna država, ima drugih institucija kojima su dovoljni i ovi snimci da pokrenu postupak po službenoj dužnosti.”
Oni kažu da je još u septembru postignut dogovor da se napravi zajednički sastanak sa predstavnicima Opštine Bijelo Polje kako bi se zvanično postavila neka pitanja i dobili zvanični odgovori, ali ni od toga nije bilo ništa.
Priča oko Đalovića pećine započela je kada su predstavnici Speleološkog kluba Pauk, prije nešto više od dvije godine, policiji prijavili da su vandali ispisivali imena po zidovima pećine i oštetili pećinski nakit. Protiv nekoliko lica je, potom, podnesena krivična prijava zbog uništenja prirodnog dobra, ali se nakon toga otvorila “pandorina kutija” oko toga kako se godinama izvode radovi na valorizaciji Đalovića pećine. Uz pitanja da li se to radi na dovoljno stručan način ili se tim radovima nanosi nepopravljiva šteta prirodnom ambijentu najveće pećine na Balkanu, kao i čitavom njenom okruženju.
Ulaz u Đalovića pećinu nalazi se na području opštine Bijelo Polje. Obično se može pronaći podatak da se prostire na zapadnom dijelu Pešterske visorani i da je jedna od najdužih pećina na Balkanskom poluostrvu. Ova pećina u narodu je od davnina poznata pod nazivom Pećina nad vražijim firovima, zbog ulaza koji je smješten iznad kotlastih udubljenja ispunjenih vodom. Pećina je smještena u Đalovića klisuri, po kojoj je i dobila ime. Kroz klisuru protiče rijeka Bistrica.
Istraženih 17,5 kilometara pećine pripada teritoriji Crne Gore, ali se procjenjuje da ova pećina zadire duboko u utrobu Pešterske visoravni, sa još, vjerovali ili ne, 200 kilometara neistraženih kanala. Speleološka istraživanja Đalovića klisure i njene okoline započeta su 1987. godine… Ono što se već nekoliko godina zna, ali o čemu se uglavnom “glasno ćutalo”, to je da je na scenu stupio faktor čovjek, sa idejom da se pećina turistički valorizuje.
Onda je tu ideju preuzela politika. Demokratska partija socijalista, koja je u Bijelom Polju neporažena preko preko tri decenije, u jednu od lokalnih kampanja krenula je sa pričom o milionskim ulaganjima u turističku valorizaciju najduže pećine na Balkanu. Tako se u jesen 2019. godine Uprava javnih radova pohvalila početkom izgradnje žičare iznad Đalovića klisure. Procijenjena vrijednost kompletne investicije bila je 18 miliona eura, obezbijeđenih kapitalnim budžetom Vlade.
Firma Novi Volvox, sa kojom je Uprava javnih radova ugovorila izradu tehničke dokumentacije i izvođenje radova, nije nepoznata, mada je u CRPS od njenog osnivanja 2009. godine zabilježeno 25 vlasničkih promjena, a posljednja promjena je evidentirana početkom 2022. godine. Ta firma je za radove u Bijelom Polju angažovala podizvođače, među kojima je i kompanija predsjednika opštine Bijelo Polje, Petra Smolovića. Istina, on je izborom na tu funkciju još u prvom mandatu, istupio iz firme Imperijal, koju je nastavio da vodi njegov brat.
Radovi su se izvodili u tišini, i niko do sada nije pomenuo način na koji se to čini, odnosno njihov kvalitet. Milioni su već, po osnovu ovog projekta, uloženi u opštinu Bijelo Polje. Speleolozi smatraju da su uloženi štetno. Mada kažu da ne žele nikoga da targetiraju, iz Speleološkog kluba Pauk tužilaštvo su uputili da krivca za nepopravljive štete koje su nastale dosadašnjim izvođenjem radova na valorizaciji Đalovića pećine, traže u onima koji su inicirali projekat, nosiocu projekta, izvođaču radova, nadzornom organu i Opštini Bijelo Polje.
“Niko nikoga, međutim, danas ne goni ni po službenoj dužnosti. Ne gone ni izvođači investiture za izgubljenu dobit, niti investitori izvođača za to šta se i dokle uradilo. Izvođači nisu konzervirali objekat po propisima, Opština na sve ćuti, a govorili su da dva kapitalna objekta, Bjelasica i Đalovića pećina, predstavljaju zamajac oporavka privrede na sjeveru Crne Gore” – naglašavaju u Speleološkom klubu “Pauk”.
Članovi kluba zaključuju da su, izgleda, “svi zadovoljni, a građani koji su to platili oko 50 miliona eura mogu da žive u nadi i lažima da će sve to jednog dana neko pozlatiti”. Ono što je sasvim sigurno, narod će platiti.
Tufik SOFTIĆ
Komentari
OKO NAS
POLOŽAJ OSOBA SA INVALIDITETOM: Briga samo u planovima
Objavljeno prije
2 sedmicena
29 Novembra, 2024U većini crnogorskih opština, uprkos solidnoj zakonskoj regulativi, za OSI se malo šta promijijenilo tokom minule decenije. Nepristupačne su im često čak i ustanove čiji su primarni korisnici. Uz nezaposlenost, to su samo su neki od problema koji im komplikuju svakodnevicu
Osobe sa invaliditetom (OSI) u većini crnogorskih opština i dalje su bez nesmetanog pristupa i uslova za kretanje, boravak i rad u objektima javne namjene. Za taj dio populacije, uprkos unapređenju zakonske regulative, silnim državnim i lokalnim akcionim planovima i obavezama iz Konvencije UN o pravima OSI, stvarnost je ista kao i prije pet ili 10 godina.
Kako za Monitor kaže Duško Rakočević predsjednik Udruženja “Srce”, oni svakodnevno savladavaju i mnogo drugih prepreka – od niske svijesti sugrađana do nezaposlenosti, dikriminacije, neučestvovanja u donošenju odluka, i kad je riječ o oblasti koja ih se neposredno tiče.
“Ja pomak ne vidim. Ni u svijesti ni na “terenu”. Za svako pravo zagarantovano Ustavom, nama je višestruko teže da se izborimo. Teškoća je mnogo, nailazimo nekad i na potpuno ignorisanje donosioca odluka. Podršku, koja nam je zagrantovana zakonom, često smo prinuđeni da ‘prosimo’. Kao da ne postoji institucija koja bi se bavila našim pravima i našim izazovima i kao da se zakoni i propisi usvajaju samo reda radi”, kaže Rakočević.
U Crnoj Gori ne postoji institucija koja nije nadležna za pitanja OSI, ako ne direktno, onda sa aspekta opštih obaveza. To je jedna od konstatacija iz nedavne analize Zaštitnika ljudskih prava i sloboda. U tom dokumentu sabrana su i iskustva zatečenog stanja sa terenskih posjeta nekim crnogorskim opštinama na jugu, sjeveru i centralnom dijelu.
Država bi, kao i njene institucije, podsjećaju u tom dokumentu, u skladu sa obavezama iz Konvencije trebale da imaju obavezu da prilikom planiranja, pripreme i primjene politika i programa procijene njihov uticaj na OSI. Međutim, Vlada do sada nije formirala čak ni stalno tijelo ili više tijela nadležnih za primjenu Konvencije. Savjet za prava OSI, kao privremeno savjetodavno tijelo, kako je ocijenjeno u Analizi ombudsmana, “ne funkcioniše više od pet godina”. Od prestanka mandata nekadašnjeg Savjeta za brigu o licima sa invaliditetom koje je funkcinisalo pri Mnistarstvu rada i socijalnog staranja.
Tim, koji je obavio terenska istraživanja za potrebe Analize konstatovao je da u većini obiđenih opština, čak ni centri za socijalni rad nijesu pristupačni OSI, ne vodi se evidencija o njima, niti ima zaduženih službenika za tu kategoriju korisnika.
Na primjer, u Bijelom Polju, osim ulazne rampe, Centar je u potpunosti nepristupačan za OSI.“Centar nema zaposlenih osoba sa invaliditetom, a jedna osoba je bila na stručnom osposobljavanju”, zapažanje je tima.
I kancelarije beranskog Centra za socijalni rad su u potpunosti nepristupačne za OSI – u objekat ne mogu ući korisnici/ce kolica, do kancelarija na spratu vode stepenice, a nepristupačno je i za osobe sa oštećenjem vida. Ni u toj opštini Centar ne vodi registar OSI. Prema zvaničnim podacima, blizu 15 odsto Beranaca i Beranki , suočava se “sa smetnjom u samostalnom obavljanju svakodnevnih aktivnosti”.
Slično je i u Pljevljima, pa ni u toj opštini OSI ne mogu do Centra za socijalni rad, a evidentiran je, zaključio je monitoring tim, i nedostatak stručnog kadra, kao i da sajt te ustanove ne sadrži informacije o načinu ostvarivarivanja prva i nije prilagođen za OSI. U Pljevljima takođe nema registra. U područnoj jedinici na Žabljaku, uz sve te probleme, nemaju ni službeno vozilo. Nešto bolje, ali i dalje nedovoljnio prilagođeno OSI je u kancelarijama centara za socijalni rad opštine Kotor, Tivat i Budva.
“Ne iznenađuju takvi podaci. Čak i kad su pristupne rampe postavljene, one su izgrađene samo da se forma zadovolji i njima se ne može kolicima. Infrastruktura, uprkos brojnim obećanjima, ali i zakonskim obavezama, i dalje nije pristupačna. Stanje je gore na sjeveru. No, to je samo jedan dio teškoća, više boli nepristupačnost institucijama, poslu, osnovnom dostojanstvu”, kažu u Udruženju Srce.
Objašnjavaju da u svom gradu ne mogu do apoteke, Fonda zdravstava, jednog dijela osnovne škole, policije, vrtića, Biroa rada, Komunalnog preduzeća, Turističke organizacije… Nepristupačni su im i gotovo svi mojkovački hoteli, hram Hristovog rođenja, pijaca, dva marketa, restorani…
Rakočević podsjeća da je na evidenciji Biroa rada u Mojkovcu je 227 OSI, dok su samo 32 osobe radno angažovane. Nezaposlenost je najveći problem OSI u toj opštini, konstatovano je u nacrtu Lokalnog akcionog plana (LAP) u oblasti invalidnosti.
“U Mojkovcu ne postoji dugoročno rješenje za zapošljavanje, već se OSI zapošljavaju preko projekata i javnih radova na kraći vremenski period, a samim tim ne mogu trajno da riješe svoja egzistencijalna pitanja. Lokalna uprava i druge institucije ne zapošljavaju OSI, kako bi dali primjer poslodavcima iz privrednog sektora, čiji je odaziv za zapošljavanje takođe slab. S druge strane, OSI koje nijesu radno sposobne, nemaju dovoljnu podršku od institucija i servisa tako da su prepušteni porodicama i zatvoreni u kućama”, zaključak je iz LAP-a.
Gotovo ista je situacija i u susjednom Kolašinu. Nezaposlenost i nedostupnost su osnovni problem OSI i u tom gradu. Napori da se takvo stanje promijeni decenijama se svode samo na različite planove, koji ostaju na papiru. Za sve to vrijeme u gradu je izgrađeno svega par pristupnih rampi za OSI i obilježeno nekoliko parking mjesta. Međutim, i to malo izgrađenog ne zadovoljava standarde.
”Objekti koji su prilagođeni, u smislu pristupa, zapravo su zgrade i objekti koji su prizemni i pristupačnost u tom dijelu nije omogućena. Postojeće rampe, uglavnom, nijesu izgrađene po standardima. Nagib, širina i drugi parametri ne zadovoljavaju propise. Problem su i parking mjesta, jer nije usaglašena vertikalna i horizontalna signalizacija”, objašnjavaju u kolašinskom Udruženju djece i omladine sa teškoćama i smetnjama u razvoju “Zvijezda”.
Prema istraživanju Saveza slijepih, čak blizu 53 odsto OSI smatra da su najugroženija i najmarginalizovanija grupa, a 44 odsto da su im manja prava nego ostalim građanima.
Dragana ŠČEPANOVIĆ
Komentari
Kolumne
Novi broj
Izdvajamo
-
Stav3 sedmice
Ima li spasa za Plantaže
-
FOKUS4 sedmice
ZORAN BEĆIROVIĆ, KONTINUITET NASILJA NAD NOVINARIMA I KRITIČARIMA: Do kada?
-
INTERVJU4 sedmice
DR DUŠKO LOPANDIĆ, PROFESOR EVROPSKOG PRAVA I PREDSJEDNIK FORUMA ZA MEĐUNARODNE ODNOSE IZ BEOGRADA: Jedino predvidivo u Trampovoj budućoj politici je da je ona nepredvidiva
-
DANAS, SJUTRA4 sedmice
Iskorak
-
DRUŠTVO4 sedmice
KRIVIČNA PRIJAVA ZBOG FINANSIRANJA SREDNJIH VJERSKIH ŠKOLA: Sumnjiva raspodjela 4,9 miliona
-
INTERVJU4 sedmice
TEA GORJANC-PRELEVIĆ, IZVRŠNA DIREKTORICA AKCIJE ZA LJUDSKA PRAVA: Nedodgovorno se zapostavlja značaj pomirenja u regionu
-
Izdvojeno4 sedmice
NOVEMBAR PUN SLUŽBENIH PUTOVANJA U VLADINOM OFISU: Skupo, a ne vrijedi
-
HORIZONTI4 sedmice
NJEGOŠ I NJEGOŠEVSKA CRNA GORA: U slavu mitova, (proto)tajkuna i podjela