Umjesto pravične nadoknade, lokalne i državne vlasti, preko vještaka, obaraju cijenu eksproprijisanog zemljišta, tvrdi arhitekta Vladimir Ivanović.  Ukoliko se to vlasnicima ne sviđa mogu na sud, ali to košta novca, vremena i živaca

Arhitekta Vladimir Ivanović se godinama sudi sa Opštinom Podgorica oko cijene za eksproprijaciju njegove zemlje na Zlatici, u Bulevaru Vilija Branta.

U brojnim podnescima sudu Ivanović  tvrdi da Glavni grad ima samo jedan princip – ako prodaje to radi dva do tri puta skuplje, a kada kupuje nekretninu procjenjuje na znatno nižu vrijednost – dva do tri puta jeftinije. ,,Zato se i pokreće pitanje pravične nadoknade kod suda”, kaže Ivanović.

On tvrdi da u tom obaranju cijena zdušno pomažu vještaci. Vrijednost Ivanovićeve zemlje vještak Marko Radunović je 2019. godine prvo procijenio na 100 eura po kvadratu, pa onda revidirao svoj stav i cijenu podigao na 200 eura. Drugi vještak Dušan Milošević 2021. zemlju procjenjuje na 125,32 eura po kvadratu. Po Ivanoviću to je namještanje projektovanih rezultata, jer je sudski vještak do cifre od 125 eura došao sabirajući pet uporednih primjera sa vrijednošću od 130 eura.

,,Na istom ovom bulevaru po procijenjenoj vrijednosti koje radi opštinska Direkcija za nekretnine, Opština Podgorica ponudila je vlasnicima zemlje nadoknadu u iznosu od 200 eura za eksproprijaciju 1m² zemlje. Bar pola vlasnika zemljišta (recimo 30 njih – najmanje) je prihvatilo procjenu Opštine Podgorica o vrijednosti zemlje i sačinilo ugovore na navedeni iznos”, navodi Ivanović u jednoj od brojnih predstavki Osnovnom sudu u Podgorici.

Objašnjava da su vlasnici zemlje prihvatali ovu ponudu iz različitih razloga – praksa je pokazala da se na pravičnu nadoknadu često čeka i po 10-12 godina, pa i duže. ,,Valjda” opština vjeruje da će iscrpiti tužioca sa nemjerljivim posljedicama na njegovo psihofizičko stanje, navodi Ivanović.

,,Kada se pokrene postupak tek za 1,5-2 godine ulazi se u onaj dio procesa u kojem su uključeni vještaci. Na primjer, vještak ima 30 realizovanih ugovora na osnovu saglasnosti bivšeg vlasnika nekretnine za parcele koje okružuju njihovu parcelu u vrijeme kada je pokrenut proces pravične nadoknade na sudu, Od trideset ovako sačinjenih ugovora ,sa istim iznosom vrijednosti kvadrata zemljišta, ne može se doći do neke druge vrijednosti metodom neposredne pogodbe. Ovo nema smisla u elementarnoj logici.”, navodi Ivanović.

On sudu navodi nalaze vještaka koji zemljište na istoj trasi procjenjuju po znatnim razlikama u cijeni. Cijene se kreću od 200 eura po metru kvadratnom, 260, 280, do 311.

Citira Ivanović i mišljenje Specijalnog državnog tužilaštva u kome se ,,za nalaz i mišljenje vještaka i procjenitelja u vezi spora oko prodaje zemlje Opštine Podgorica kompaniji Carine kaže da je vještakinja Sanja Radović ‘svjesno obmanula sud, preuzimajući u rad predmet za koji nije kvalifikovana’ jer je građevinski inženjer”.

Pomenuti spor vodi se protiv bivšeg gradonačelnika Podgorice Miomira Mugoše zbog sumnje da je prodajom gradskog zemljišta kompaniji Carine, oštetio budžet Glavnog grada od 6,7 miliona eura. Glavni grad je Carinama zemlju prodao po cijeni od 165 eura.

Viši sud je oslobodio Mugošu, ali je Apelacioni ukinuo tu presudu pa suđenje još uvijek traje.

Advokat bivšeg gradonačelnika Mitar Mugoša na jednom od mnogobrojnih ročišta je naglasio da vještaci ni u osnovnom ni u dopunskom nalazu nijesu odgovorili koja je to tržišna cijena metra kvadratnog zemljišta na Starom aerodromu.

,,U osnovnom i dopunskom nalazu su naveli četiri cijene, koja se kretala kao prva cijena 927,79 eura po metru kvadratnom, zatim 1.186,42 eura, potom 384, 88 eura i 857,02 eura. Vještaci nijesu primijenili metodologiju koja je zakonski priznata u Crnoj Gori. Tako vještak Đuričković konstatuje da sve što se radi u Crnoj Gori u pogledu utvrđivanja tržišne cijene, je nezakonito, a samo njihov nalaz je zakonit. Prosto nevjerovatno.  Pitamo se šta su vještaci vještačili. Vještačili su maglu u ovom predmetu”, kazao je advokat Mugoša.

Kada je tekao postupak restitucije – povratka zemljišta vještaci su drugačije utvrđivali cijenu, istakao je advokat. Tada je cijena tog zemljišta procijenjena na 56 eura.

Sa procjenama vještaka imaju problem i u Budvi. CIN CG je krajem prošle godine pisao da predstavnici Sekretarijata za zaštitu imovine u Opštini Budva nijesu uspjeli da prodaju gotovo ništa od imovine kriminalne grupe Svetozara Marovića koja je stavljena pod hipoteku.

Livade, pašnjaci, kamenjari i zarasle parcele na kojima nije bila dozvoljena gradnja, od kojih je većina u zabačenim brdima iznad Budve i Kotora, procijenjeni su, u dva predmeta protiv kriminalne grupe Svetozara Marovića, na 2.637.228 eura. Procjene je, na zahtjev Specijalnog državnog tužilaštva (SDT), radio vještak Aleksandar Rakočević.

Vještak, predstavnici pravosuđa, ali i Opština Budva skidaju odgovornost sa sebe za propuste u tim slučajevima. U slučaju Kopirajt, kamenjar i močvarno zemljište procijenjeni su na gotovo 900.000 eura, iako Rakočević u procjeni navodi da je ,,zbog neatraktivnosti, nedostatka detaljnog urbanističkih planova, infrastrukture i ostalog, veoma teško naći zainteresovanog kupca, jer za takva područja skoro i da nema nikakve potražnje”

,,Posebno imovina založena za ‘Kopirajt’, ne vrijedi ni 15 centi po kvadratu, kazao je za CIN CG izvor iz nekadašnjeg vrha opštinske vlasti u Budvi. On je ocjenio da je ,,trećina Crne Gore nestala u procjenama”.

Sekretar za zaštitu imovine u budvanskoj Opštini Đorđe Zenović izjavio je tada da imovina založena u predmetu ‘Kopirajt’ ni za sto godina neće imati nikakvu vrijednost.

,,Državne institucije i lokalne samouprave favorizuju građevinske inženjere kao vještake za pitanja koja su vezana za plansku dokumentaciju jer znaju da mogu da ‘utiču’ na njih, jer oni nemaju osnovna znanja i zvanja koja bi im dala integritet da profesionalno, objektivno i nepristrasno rade u odnosu na naručioce vještačenja”, piše Ivanović u Zahtjevu za usaglašavanje djelatnosti vještačenja sa zakonskom regulativom koji je uputio Inženjerskoj komori Crne Gore.

U Zahtjevu tvrdi da građevinski inženjeri nezakonito pojavljuju kao vještaci u sudskim predmetima koji se tiču vještačenja zemljišta. ,,Građevinski inženjeri ocjenjuju usaglašenost tehničke dokumentacije sa planskim dokumentima; daju nalaze i procjene za određene pravične nadoknade za eksproprijisanu zemlju i sve druge slične stručne radnje za koje po važećim zakonima nijesu ovlašteni niti bi mogli da ih obavljaju”, tvrdi Ivanović.

,,Nažalost ,izvještaji-nalazi i mišljenja građevinskih inženjera se svode na skupljanje podataka od agencija za nekretnike i njihovog proslijeđivanja instituciji koja je naručilac (ministarstva, opštine, sudovi, javno tužilaštvo…), a te informacije se poslože tako da odgovaraju naručiocu, i nerijetko se podaci traže direktno od naručioca kad su u pitanju državne institucije ili lokalna samoprava koje se i po zakonu mogu smatrati produžetkom državnih službi”, navodi Ivanović u Zahtjevu Inženjerskoj komori.

Ivanović je spreman za nova ročišta u sporu oko zemlje sa Glavnim gradom. Očekuje i da će neko obratiti pažnju na njegovu inicijativu, te da će početi da se primjenjuje Zakon o prostornom planiranju, kako bi se građevinski inženjeri isključili iz vještačenja koja se odnose na prostorno planiranje.

Predrag NIKOLIĆ