Polugodišnji izvještaj Zavoda za zapošljavanje otkrio je sumornu sliku kada se radi o broju nezaposlenih u Beranama. Taj broj, od juna prošle godine, kada ih je na birou rada bilo 2,8 hiljada, do kraja jula ove godine porastao je na šest hiljada. Procentualno iskazano rast za samo godinu iznosi, moglo bi se reći, skoro nevjerovatnih 113 odsto.

Time je broj nezaposlenih u ovoj siromašnoj opštini na sjeveru daleko premašio broj zaposlenih od svega četiri i po hiljade. Prema posljednjem popisu Berane ima oko trideset hiljada stanovnika, što bi značilo da radi tek svaki šesti stanovnik.

Stopa nezaposlenisti u ovom gradu tako je porasla na 55 odsto, dok je državni prosjek 20,1 odsto.

Dok iz Biroa rada stižu mnogobrojna objašnjenja zbog čega je nezaposlenost u Beranama toliko porasla, u nekim opozicionim partijama smatraju da su to samo izgovori za maćehinski odnos države prema sjeveru.

Razloge za povećanje broja nezaposlenih u Birou rada vide u redovnom prijavljivanju kada se završi školska godina za srednjoškolce i visokoškolce, što im omogućava da učestvuju u programima Zavoda za stručno osposobljavanje, sezonskom radu, kao i izmjenama zakona koji se odnose na naknade za majke sa troje i više djece, socijalnu pomoć i dječije dodatke.

Pravo na naknade majkama sa troje i više djece prestalo je 30. juna, a iz beranskog Biroa rada navode da se veliki broj korisnica vratio na evidenciju nezaposlenih.

Broj nezaposlenih žena u Beranama za godinu je povećan sa 1,3 hiljade na 2,9 hiljada, a muškaraca sa 1,5 hiljada na tri hiljade.

U Birou rada smatraju da se povećan broj nezaposlenih odnosi i na mogućnost ostvarivanja prava na socijalnu pomoć i dječiji dodatak kod Centra za socijalni rad, za šta je uslov da se korisnici nalaze na evidenciji nezaposlenih.

„Takođe je do povećanja došlo i zbog mogućnosti ostvarivanja prava na novčanu naknadu po osnovu utvrđivanja procenta invaliditeta u skladu sa Zakonom o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju lica s invaliditetom. Pravo na novčanu naknadu, po ovom osnovu sa evidencije Biroa rada Berane (za opštine Berane i Petnjica) ostvarilo je 1.766 nezaposlenih”, navode u Birou rada Berane.

Na kraju jula na evidenciji Biroa rada Berane i Petnjica, nalazilo se 350 visokoškolaca od kojih 141 nemaju radnog iskustva. Najveći broj nezaposlenih je s osnovnom školom, 2.431.

„Kontinuiranim sprovođenjem mjera aktivne politike zapošljavanja nastojimo da smanjimo disbalans između ponude i tražnje radne snage, da unaprijedimo znanja, vještine i kompetencije nezaposlenih, kako bi što prije našli posao. U ovoj godini na sezonskim i ostalim poslovima zapošljeno je 1.196 osoba”, kažu u Birou rada.

Predstavnica beranskog odbora pokreta URA Sonja Đukić-Šarić ocijeni-la je poraznim polugodišnji izvještaj Zavoda za zapošljavanje, koji je pokazao da je u Beranama broj nezaposlenih porastao sa 2,8 hiljada u junu prošle godine na sadašnjih šest hiljada.

,,Sposobnost državne vlasti i novog rukovodstva Zavoda za zapošljavanje da se uhvate u koštac s velikim problemom nezaposlenosti u Crnoj Gori, najbolje se vidi u ovim podacima. Nezaposlenost raste, od-govorni zarivaju glavu u pijesak, a građani Berana žive na aparatima”, kaže Đukić-Šarić.

Predstavnica pokreta URA iz Berana ističe da su iz ZZZ kao razloge za veliki procenat nezaposlenosti u tom gradu naveli sve, izuzev onog najre-alnijeg – da u Beranama već decenijama nema otvaranja novih radnih mjesta.

,,Trodecenijska državna vlast uništila je svaki industrijski pogon u gra-du, na ulice otjerala hiljade gladnih radnika, a i dalje ih nije sramota da iznose ovakve podatke. I to pokušavaju da opravdaju smiješnim razlozi-ma. Mogli su navesti i da je ljeto bilo ekstremno vruće, pa je i zbog toga stopa nezaposlenosti rasla u Beranama. Tada bi njihova opravdanja zvu-čala realnije od ovih koje navode”, ističe ona.

Sonja Đukić-Šarić zaključuje da su prevareni i poniženi građani Berana izgubili svako moguće povjerenje u državne funkcionere i da će znati to da pokažu na prvim nastupajućim izborima.

Predsjednik Opštine iz vladajuće koalicije Zdravo Berane SNP – DF Dragoslav Šćekić kazao je ranije da je.nakon stečaja i privatizacija uslijedio potpuni privredni kolaps, odnosno da se ,,u kratkom periodu ogroman broj radnika iz fabričkih hala preselio na Biro rada ili kasnije u Centar za socijalni rad”.

,,Za Berane je poznato da je ugašena cijela industrijska zona koja je zapošljavala oko 6.000 radnika, da ne govorim o uslužnim i drugim djelatnostima povezanim za potrebe industrijske zone. U tom vremenu znatan broj građana odselio je trbuhom za kruhom. Nakon stečaja i privatizacija uslijedio je potpuni privredni kolaps ne samo u Beranama, nego i na cijelom sjeveru Crne Gore”, izjavio je Šćekić.

Da je to upravo tako, govore i statistički podaci iz drugih sjevernih opština. Sankcije krajem prošlog vijeka, a potom i prestrukturiranje privrede i mahom neuspješne privatizacije, pokosile su brojna preduzeća, izazvavši stopu nezaposlenosti znatno veću od crnogorskog prosjeka.

Prema zvaničnim podacima, u posljednje dvije godine dramatično se povećava broj nezaposlenih na čitavom sjeveru. Tako je stopa nezaposlenosti u Bijelom Polju 32,02 odsto, dok je lani bila 29,89. U ovom gradu na evidenciji je 4.717 nezaposlenih, 314 osoba više nego prošle, odnosno 676 nego pretprošle godine. Bez posla je i oko 850 visokoškolaca.

Učešće visokoškolaca u ukupnoj nezaposlenosti u Pljevljima iznosi više od 17 odsto. Broj nezaposlenih u Rožajama povećao se više od dva puta u posljednje dvije godine. Prema podacima Zavoda za zapošljavanje, 2015. na evidenciji se nalazilo 1.280 osoba, lani 1.765, da bi ih 1. marta ove godine bilo 3.117. Prema evidenciji Biroa, stopa nezaposlenosti u Rožajama je 26,82 procenta.

Prema zvaničnim podacima, u Mojkovcu nezaposleno je 828 ljudi, 61 više nego prije dvije godine. Bez posla je i više od 150 osoba s fakultetskom diplomom. Stopa nezaposlenosti je 28,96, a 2015. bila je 26,83 odsto.

Na Žabljaku je krajem februara ove godine evidentirano 230 nezaposlenih, što je 17,1 odsto ukupnog broja radno sposobnog stanovništva. Na Birou je 56 visokoškolaca.

Na evidenciji nezaposlenih dominiraju starije osobe, koje bi teško našle posao i u znatno razvijenijim sredinama nego što je sjever Crne Gore. U Bijelom Polju najviše je nezaposlenih između 30 i 40 godina (1123), stariji od 50 (1064), od 40 do 50 (855), od 18 do 27 (890), 25 do 30 (760) i 16 mlađih od 18 godina.

U Beranama je gotovo 28 odsto nezaposlenih starijih od 50 godina, a 15 procenata je mladih do 25 godina. Najviše nezaposlenih u Pljevljima (748) starije je od 50 godina. I u Kolašinu je najviše ljudi u šestoj deceniji života (211), a bez posla je 189 ljudi u četvrtoj deceniji života. Na evidenciji je i 144 mladih od 18 do 25, posao čeka i 128 Kolašinaca starih od 25 do 30 godina i 189 koji su u četvrtoj deceniji života. Među nezaposlenima je i četvoro maloljetnika.

Najviše nezaposlenih u Mojkovcu (247) starije je od 50 godina. Po 159 građana na evidenciji su starosti između 18 i 25, odnosno 30 i 40 godina. Posao čekaju 134 osobe u petoj deceniji i 129 između 25 i 30 godina.

I tako, od grada do grada, diljem sjevera države. Ali nigdje kao u Beranama koje je po broju nezaposlenih preuzelo drugo mjesto od Nikšića, koji je neuporedivo veća opština. Treba li podsjetiti da je Berane prije tranzicije imalo samo u industriji i uslužnim djelatnostima deset hiljada radnika?

Tufik SOFTIĆ