Nakon što je Albanija završila svoj dio obaveza i iz međunarodnih sredstava završila put od Skadra na jugu pa prema sjeveru nadomak Gusinja, sada više niko ne postavlja pitanje da li će se ova mala živopisna varoš na krajnjem sjeveroistoku naše država spojiti sa Podgoricom prečicom, dolinom rijeke Cijevne.

Ostala je samo jedna sitnica. Crnogorska strana nije ni kramp zabola da ispuni obećanja koja je stanovnicima ovog grada dala još prije deceniju i po.

Osim što je izgradila granični prelaz Grnčar kod Gusinja, naša država treba još jedino da napravi bolji put od Tuzi preko Dinoše do graničnog prelaza Cijevna zatrijebačka.

„Šira crnogorska javnost nije ni upoznata sa činjenicim da je Albanija završila kompletan posao. Put je gotov, postavljena je i saobraćajna signalizacija. Taj put se već uveliko koristi, ali se u nedostatku graničnog prelaza u Cijevni zatrijebačkoj, mora ići tridesetak kilometara niže, do Božaja”, kaže za Monitor predsjednik Partije za Gusinje dr Rusmin Laličić, jedan od nekoliko autora ideje spajanja Plava i Gusinja s Podgoricom kroz Albaniju.

„Otkriću vam jedan podatak koji će vas možda iznenaditi. Prošle godine za Ilindan (2. avgust), kada se tradicionalno okupljamo na Alipašinim izvorima, preko graničnog prelaza Grnčar u jednom danu bilo je četiri i po hiljade prelazaka. Tog dana bio je pravi kolaps na granici kod Gusinja. Ljudi su se prosto obradovali tom putu. Mediji to nijesu ni zabilježili”, kaže Laličić.

On objašnjava da oni koji prolaze ovim putem moraju još uvijek, žele li u Podgoricu, ići na prelaz Božaj.

„Od kada je završen ovaj put, promet preko Božaja uvećan je za trideset odsto. To znači da se put uveliko koristi i da već svi imamo benefite”, dodaje Laličić.

Njemu, kaže, nije jasno zbog čega crnogorske vlasti odugovlače s izgradnjom puta od Dinoše do novog graničnog prelaza u Cijevni zatrijebačkoj.

„Još nešto da kažem što nije mnogo poznato. Albanija je iz međunarodnih sredstava napravila i zajednički granični prelaz na tom mjestu, kao i prilazni put od tri kilometra. Crna Gora samo treba da proširi put od mosta u Dinoši do ovog graničnog prelaza i da se on zvanično otvori. To je sve što treba da urade, a ništa ne čine. Nije mi jasno zbog čega”, kaže Laličić.

Prema njegovim riječima, otvaranjem ovog graničnog prelaza Gusinje od Podgorice dijelilo bi svega pedeset i sedam kilometara.

„Ovako se mora na Božaj, što je duže trideset kilometara. Osim toga, na Božaju su velike gužve. Otvaranjem prelaza u Cijevni, rasteretio bi se i granični prelaz Božaj”, ubijeđen je Laličić.

Gusinje, živopisna varoš koja je nedavno, poslije mnogo vremena, izvojevala bitku za status opštine, nalazilo se bukvalno u crnogorskom zapećku. Iz ovog planinskog gradića zbog nedostatka saobraćajnica, moglo se samo nazad.

Laličić ukazuje da je za saobraćajno otvaranje ne samo Gusinja već čitavog Gornjeg Polimlja, upravo put koji vodi dolinom Cijevne do Podgorice, od presudnog značaja.

On podsjeća da taj put predstavlja još karavansku trasu iz starih vremena. Tuda je, u zlatno doba za Gusinje, bilo najbliže od Skoplja do Dubrovnika. Predanja čak kažu da je karavanska trasa počinjala u dalekoj Kini na istoku, a završavala se u Veneciji, na zapadu.

„Podsjetiću vas i na činjenicu da je 1926. godine između tadašnje kraljevine Jugoslavije i kraljevine Albanije postignt sporazum kojim je Gusinjcima tokom obdanice bio omogućen bezbjedan i siguran prolaz kroz Albaniju ovim putem do Podgorice i Cetinja. Taj ugovor je bio napravljen u prisustvu velikih sila i morao se poštovati”, kaže Laličić.

Gusinje je nekada imalo 600 domaćinstava i 200 trgovinskih i zanatskih radnji. Danas lagano odumire, a jedini put odavde obično je vodio u Sjedinjene Američke Države.

Ovo malo urbano mjesto, podsjeća Laličić, postalo je saobraćajno slijepo crijevo Crne Gore u vrijeme Envera Hodže i staljinizma, kada su granice prema Albaniji tadašnjoj Jugoslaviji bile neprobojni bedem. Ta vjekovna saobraćajnica tako je prekinuta. Od tada mještani Gusinja i Plava u Podgoricu putuju ,,kružnim tokom”, preko Berana, Ribarevina i kanjonom Morače.

Osim što je najkraća veza Plava i Gusinja s Podgoricom, ovaj put ima i prednost što najvećim dijelom prolazi kroz mediteransku klimu.

„Gusinje je ispod Prokletija, na nadmorskoj visini od 900 metara, a sredozemna klima, vjerovali ili ne, ovim je putem u neposrednoj blizini”, pojašnjava Laličić.

On kaže da se najveći prevoj od 1200 metara na tom putu nalazi u Albaniji na samo 12 kilometara od Gusinja, dok već poslije šesnaestog kilometra od ove planinske varoši u Crnoj Gori, u Albaniji počinje sredozemna klima i više ne pada snijeg, što znači da je put veoma lak za održavanje u zimskim uslovima.

„Otvaranjem za saobraćaj ovog puta, ovaj kraj u bukvalnom smislu treba da postane ono što zapravo jeste – ne sjeveroistok, već jugoistok Crne Gore”, kaže Laličić.

Puštanje u saobraćaj puta kroz Albaniju, posebno je obradovalo plavske i gusinjske iseljenike, koji ne zaboravljaju rodni kraj i dolaze makar ljeti. Stižući na odmor sa svih kontinenata oni prelaze milje i okeane, ali uglavnom svi ističu kako im najteže od svega pada dionica od Podgorice do Gusinja kroz Moraču. Sada bi trebalo da bude drugačije.

Laličić objašnjava da za njih, kao i za čitavo Gornje Polimlje, više znači ovaj regionalni put od projektovanog autoputa preko Mateševa. Čak i da se atutoput sjutra završi, oni bi, kako kažu, morali da se voze pedeset kilometara do Andrijevice da bi se vezivali na njega.

„Desetak kilometara više putem kroz Albaniju, i već smo u Podgorici”, naglašava Laličić.

On ukazuje da bi ovaj put skratio i razdaljinu do Ulcinja, do kojeg je od Gusinja svega stotinu dvadeset kilometara.

„Do Skadra je okruglo stotinu kilometara, a zatim iz Skadra do Ulcinja još svega dvadesetak”, objašnjava Laličić.

Manje je poznata, kaže on, i činjenica da je put od Gusinja do Podgorice kroz Albaniju najbliža i najprirodnija veza jadranskog i crnomorskog sliva.

U gusinjskom i plavskom kraju nadaju se da će otvaranje ovog puta dovesti i više turista iz Podgorice na Plavsko jezero i u Nacionalni park Prokletije. Zbog čega to nije urađeno do sada, nikome nije jasno.

Tufik SOFTIĆ