Već šestu godinu na Solani nema berbe soli. Da bi se morska voda pretvorila u so, a Solana ponovo u uspješnu priču, uz ljubav treba i – malo soli u glavi
U samoj završnici postupka proglašenja Solane parkom prirode stečajna uprava tog najstarijeg ulcinjskog preduzeća je neprijatno iznenadila javnost. Naime, ona je prije dvije sedmice raspisala 15. tender za prodaju pokretne i nepokretne imovine tog nekadašnjeg privrednog giganta iako je prije tri godine saopštila da neće više raspisivati javne licitacije za prodaju fabrike i zemljišta dok ne budu regulisani imovinski odnosi između države i Solane.
Cijena po kojoj se ona nudi potencijalnim kupcima je nešto preko 130 miliona eura, ili gotovo dva puta manje nego na prvom tenderu. Stečajni upravnici, prema slovu zakona i po logici stvari, moraju na svaki mogući način da štite i uvećavaju stečajnu masu. U javnom pozivu se takođe navodi da je imovinu moguće kupiti jedino u cjelini. To znači da nema izgleda da će i ovoga puta Solana biti prodata.
Ovakvim scenarijem nezadovoljni su i bivši radnici Solane. ,,Nama se duguje 1,5 miliona eura i šest godina staža, a nigdje se ne pominje kako ćemo i na koji način biti isplaćeni. Sa druge strane, imamo opet vanredno aktiviranje Privrednog suda, koji je bio miran zadnjih godinu i koji se upleo u čitavu priču sa njihovom tvrdnjom da na Solani važi Zakon o insolventnosti privrednih preduzeća”, kaže nekadašnji ,,solanaš”, ekonomista Saša Mitrović.
Istovremeno je Opština Ulcinj uputila na saglasnost Vladi Crne Gore, odnosno Ministarstvu održivog razvoja i turizma i Ministarstvu poljoprivrede i ruralnog razvoja, Odluku o proglašenju Solane parkom prirode. Tek nakon toga će tu odluku donijeti ulcinjski parlament.
Malo je, međutim, nade da će se čitav proces završiti do 17. aprila kada će u Podgorici biti održana 5. Međunarodna konferencija o Solani. Cilj ovog skupa je analiza izvršenih zaključaka dogovorenih od strane relevantnih aktera u aprilu prošle godine.
Tada je ministar održivog razvoja i turizma Pavle Radulović obećao da će do kraja 2018. taj prostor biti zaštićen, što se nije desilo.
Studija zaštite koju je uradio tim stručnjaka na čelu sa slovenačkim ekspertom Andrejom Sovincom, a finansirala EU, tek je u oktobru dostavljena Opštini Ulcinj na dalje usvajanje.
Paradoksalno je da su u ovom slučaju i u lokalnoj upravi stvari išle veoma usporeno, a javno obećanje da će se Solana zaštititi do kraja februara nije ispoštovano.
,,Iako je istina da se ona do sada nije suočavala sa takvim poslom, mislimo da ovo pokazuje neozbiljnost aktuelne ulcinjske vlasti o pitanju koje ima evropski i međunarodni karakter”, ocijenjeno je iz Opštinskog odbora Građanskog pokreta URA.
Izvršna direktorka Centra za zaštitu i proučavanje ptica (CZIP) Jovana Janjušević kaže da je EU postavila vlastima Crne Gore rješavanje stanja na Solani kao uslov za ulazak u tu organizaciju. Ona je rekla da se u posljednjim godišnjim izvještajima Evropske komisije posebno pominje taj prostor. ,,Solana je izdvojeno pitanje odgovornosti Crne Gore koje će Brisel mjeriti”, dodala je Janjušević konstatujući da do sada u pregovorima nijedna zemlja nije imala jedan lokalitet postavljen kao uslov za zatvaranje pregovora što govori prije svega o značaju Solane sa aspekta zaštite prirode, ali i o specifičnostima koje ona nosi kao kompleksan problem za čitavu Evropu.
U Opštini Ulcinj navode da su svjesni te odgovornosti. ,,Ali, želje su jedno, a mogućnosti drugo. Mi hronično imamo finansijskih problema”, kaže potpredsjednica Opštine Hadidža Đoni.
Ona je rekla da je zbog svega toga predviđeno da Nacionani parkovi Crne Gore nastave da upravljaju Solanom do jula 2020. godine, te da će u tom periodu lokalna uprava formirati posebno preduzeće.
Prema riječima Janjušević, to preduzeće će morati da ispunjava sve uslove određene Zakonom o zaštiti prirode, a to su adekvatni kapaciteti u smislu stručnog kadra, kao i finansijski kapaciteti za tako zahtjevan menadžment. ,,Tek kada Solana bude proglašena zaštićenim područjem počinje pravi i ozbiljan posao“, kazala je ona.
To, prije svega, znači djelotvorno sprovođenje neophodnih mjera očuvanja koje vode ka poboljšanju njezinog ekološkog statusa obzirom da je on opasno narušen prestankom proizvodnje soli.
Napominjući da prestanak berbe ugrožava biodiverzitet Evrope i opstanak flore i faune, potpredsjednica Đoni kaže da u Opštini očekuju pomoć Vlade Crne Gore i podršku iz evropskih fondova. ,,Samo na taj način Solana ponovo može biti brend Ulcinja i cijele države, te jedno od najznačajnijih mediteranskih staništa raznovrsnih biljaka i životinja“, ističe ona.
I Janjušević je uvjerena da u dobrim rukama ulcinjska Solana može povratiti nekadašnji sjaj i biti važan generator lokalnih prihoda poput solana u Valoni (Albanija), Stonu, Ninu i Pagu (Hrvatska) ili Piranu (Slovenija).
Bivša njemačka ambasadorka u Podgorici Gudrun Elizabet Štajnaker tvrdi da pomoć EU neće izostati, ali da Vlada Crne Gore mora brže izvršavati preuzete obaveze. „Mi još uvijek nemamo Solanu na Ramsar listi zaštićenih močvarnih područja, jer se odbija ispuniti formular o nominaciji. A to se može uraditi za dva dana“, kaže ona.
U svakom slučaju, Solana je još uvijek magično mjesto na kojem se spaja moć prirode i predan rad generacija od 1934. godine. Njihov trud i ljubav, uz more, sunce i vjetar su sile koje privatizacioni tajkuni i korumpirani vlastodršci ne mogu uništiti.
Solana – od bajke do tragedije
Tako bi se najjednostavnije mogao nasloviti roman o 85-ogodišnjem trajanju ulcinjske Solane. Kompanija koja je sedam decenija bila brend ove opštine i cijele države, sistematski i planski je uništavana da bi se prigrabila njena imovina. Prije svega, prostor od 15,2 miliona metara kvadratnih, u neposrednom zaleđu Velike plaže.
Jer, samo zbog duga od 13.000 eura za struju, u tom najstarijem ulcinjskom preduzeću je 2005. godine uveden prvo tzv. programirani, a ,,pošto nije ispoštovan Plan reorganizacije“ Solana je od 2011. u klasičnom stečaju. Radnici su poslati kućama, već šest godina nema proizvodnja soli, ekosistem na tom prostoru je drastično izmijenjen, broj ptica opada, dok su nekretnine opterećene hipotekama u korist Prve banke Crne Gore i Crnogorske komercijalne banke.
Mustafa CANKA
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
FOKUS4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice