Uz bar-kod na svakom posječenom stablu, na bilo kom mjestu, moglo bi se provjeriti odakle je drvo posječeno, koliko kubne mase ima u njemu i kojeg je kvaliteta. „Ovako, kako sada stvari stoje, sa doznačnim čekićima i doznakama, sve je podložno korupciji”
Da je 2010. godine Crna Gora uvela bar-kod ili neki drugi mehanizam za takozvano automatizovano praćenje izvora drvnih sortimenata, kako je to predlagao tadašnji viši savjetnik za šumarstvo, Slovenac Franc Ferlin, sasvim vjerovatno ne bi imali toliko izgubljenog novca od koncesionog gazdovanja šumama. Ne bi bilo ni šumarskih tajkuna.
U Udruženju drvoprerađivača Plav objašnjavaju da je Ferlin te godine uradio analizu pod nazivom Automatizovano praćenje izvora drvnih sortimenata, čiji se uvodni pregled može i danas pronaći na sajtu Uprave za šume.
“Nažalost, to je ostalo nezapaženo, a koncesioni sistem gazdovanja šumama koji je uveden ,doveo je do pohare crnogorskih šuma i enormnog bogaćenja male grupe ljudi koji su postali privilegovani koncesionari”, kažu u Udruženju.
Drvoprerađivači iz Plava ranije su iznijeli mišljenje da u crnogorske šume umjesto klasične pločice sa doznačnim brojem hitno treba uvesti bar-kod, kao na svakom drugom proizvodu, što bi u velikoj mjeri doprinijelo uvođenju reda u sječi šume i kontrolu odakle je šumska građa posječena.
Prema njihovim riječima, uvođenje bar-koda za drvo ne bi bilo komplikovano i skupo. “Ako svaka kutija čačkalica može da ima bar-kod, svaka žvakaća guma, zašto bi bilo komplikovano uvesti bar kod za svako posječeno stablo, za svaku smrču“, kažu.
Uz bar-kod na svakom posječenom stablu, objašnjavaju, na bilo kom mjestu moglo bi se iskontrolisati odakle je drvo posječeno, koliko kubne mase ima u njemu i kojeg je kvaliteta. „Tu bi se uvela potpuna kontrola. Ovako kako sada stvari stoje, sa doznačnim čekićima i doznakama, sve je podložno korupciji. U mnogo slučajeva imali smo situaciju da su iste pločice sa jedne teritorije prebacivane na drugu“, kažu drvoprerađivači.
Oni, takođe, smatraju da je potrebno raditi na tome da se u svakom gradu formira jedno ili eventualno dva preduzeća, u zavisnosti od količine šume, koja bi radila samo sječu, vuču i lagerisanje po kategorijama i vrstama drveta. „Kod njih bi drvo mogli da kupe samo registrovani drvoprerađivači, po cijenama koje država i tržište diktiraju, od najkvalitetnije mase, do ogranaka za potrebe proizvodnje peleta.“
Plavski drvoprerađivači su ranije izveli računicu da je koncesionim gazdovanjem šumama u poslednjih dvadeset godina, kada bi se posječeno drvo pretvorilo u finalni proizvod, država Crna Gora izgubila i do nevjerovatnih dvadeset milijardi eura. “To znači da je država izgubila oko 800 kilometara autoputeva. S druge strane, to znači da su toliku dobit ostvarili koncesionari i njihovi partneri u proteklih dvadeset godina, i taj novac je, uglavnom, izašao iz Crne Gore. Mi smo imali samo polufinalnu proizvodnju, dok su države u našem okruženju, od naših šuma, razvijale finalnu proizvodnju i ostvarivale najveću dobit.”
Oni pozdravljaju akciju borbe protiv šumarske mafije koju je najavila Vlada Crne Gore, i smatraju da nije kasno, odnosno da šume ima dovoljno i da nije uništena, pa je potreban samo jedan period da se obnovi.
“Samo sada, od ovog trenutka, od danas, treba biti odlučan. Nema više pljačke. Hitno formiranje po jednog preduzeća u svim gradovima na sjeveru, određivanje etata, odnosno godišnje količine drveta za sječu, ali u taj etat treba najprije da uđe ono što bi to preduzeće izvuklo iz šume u rano proljeće kroz vjetroizvale i oboljela stable. Ako to popuni etat, nema dalje sječe” – predlažu plavski drvoprerađivači.
Plavski drvopreradjivači ističu da su to samo njihovi predlozi, i da država može i mora da ima i druga rješenja.
Ferlin je još 2010. ukazivao da se savremene tehnike kontrole temelje na odgovarajućem obilježavanju pojedinih stabala ili sortimenata, kao što je bar-kod način, to jest plastičnim pločicama ili metalnim iglama/klinovima. Drugi način je RFID, odnosno rendgensko fekventski način, u kombinaciji sa metalnim iglama/klinovima. Još jedan od načina je upotreba GPS (satelitskih) i GPRS (mobilnih) sistema vezanih za pripadajuću centralnu bazu podataka
„Sada je trenutak da se primijene metode automatizovanog praćenja, kao što je jedna od ovih koje su predlagane još te daleke 2010. godine, a koje su u razvijenoj Evropi bile u primjeni već deset godina prije toga. U međuvremenu je tehnika još više napredovala, i danas bi bilo jednostavno primijeniti sistem automatskog praćenja svakog stable od panja do krajnje destinacije”, kažu plavski drvoprerađivači.
I u drugim gradovima na sjeveru države gdje su šume najviše bile na udaru, za Monitor su kazali da je takozvani doznačni čekić nešto što se zloupotrebljava i da se “nosi na svadbama za pojasom kao pištolj, pa je šumar uvijek prvi svat”, što treba hitno mijenjati u cilju uvođenja reda i kontrole u šumama i borbe protiv šumarske mafije.
Bar-kod, kao način automatizovanog praćenja drvnih sortimenata, od panja do finalnog proizvoda, do sada su u regionu uveli Makedonija i Republika Srpska. U zapadnoevropskim državama sada se preko bar-koda provjerava i da slučajno drvo od koga je pravljen neki proizvod ne potiče sa nakog kontanimiranog područja.
Stvari djeluju vrlo jednostavno. Treba samo volje.
Tufik SOFTIĆ
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
FOKUS4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice