Vrijeme Vlade Zdravka Krivokapića je prošlo. EU i SAD će podržati proevropsku Vladu koja ima širu podršku u parlamentu
„Ko od političkih aktera na političkoj sceni Crne Gore osigurava mir i stabilnost, unapređuje regionalnu saradnju i svoje odnose sa NATO-om kao punopravna članica i ne dovodi u pitanje međunarodno priznanje Kosova od strane Crne Gore, radi na procesu približavanja EU i ima odnos prema Rusiji u skladu sa zajedničkom politikom Unije, biće prihvatljiv za međunarodnu zajednicu”, kaže za Monitor direktor Međunarodnog instituta za bliskoistočne i balkanske studije (IFIMES) u Ljubljani dr Zijad Bećirović.
On ističe da u međunarodnoj zajednici preovladava stav da su započete demokratske promjene u Crnoj Gori nepovratan proces. „Unutrašnjopolitičke borbe su karakteristične za sve zemlje. Crna Gora se dodatno suočava sa time, kao i sve zemlje poslije pada autokratskih režima”, kaže Bećirović.
Nakon što se u avgustu 2020. godine insistiralo na odlasku Đukanovićeve stranke, sada EU i SAD žele da se što prije prekine eksperiment sa Vladom Zdravka Krivokapića, odnosno da se formira nova Vlada koju će imati što širu podršku u Parlamentu.
Kako se ocjenjuje u Briselu i Vašingtonu, odlazeća crnogorska Vlada nije ostvarila gotovo nikakav napredak u evroatlantskim integracijama (nije bilo potrebnih reformi i zatvaranja poglavlja), flertovala je sa klerikalnim elementima i nije bila spremna da manjinske nacionalne zajednice uključi u državne institucije. Nakon devet mjeseci na premijerskoj funkciji Krivokapić je izgubio kredite na Zapadu, pa su od događaja u septembru na Cetinju traženi modaliteti izlaska iz „kružnog toka“ u kojem su se na putu prema EU našli i reforme i država.
„Demokratska smjena vlasti je sama po sebi nešto što treba cijeniti pod uslovom da se zadrži evropski pravac posredstvom efikasnih reformi. Ispred svega treba da bude sposobnost Crne Gore da sprovede volju koja povezuje više od tri četvrtine Crnogoraca“, ocjenjuje Kristijan Timonije, ambasador Francuske u Podgorici, zemlje koja predsjedava Unijom do kraja juna.
On navodi da očekuje brzo razrješenje političke krize i Parlament u kome će se donositi odluke potrebnom većinom glasova. To su poruke i svih ostalih ambasadora EU, kao i SAD, te evropskih parlamentaraca.
„Da bi napredovala ka EU, Crnoj Gori je potrebna stabilna, pouzdana i održiva proevropska parlamentarna većina”, kaže predsjedavajući delegaciji Evropskog parlamenta u POSP-u Vladimir Bilčik. On je pozvao sve političke aktere u državi da traže bolje rješenje od onoga što nudi aktuelna Vlada. „Rješenje koje se ne oslanja na stabilnu i predvidivu većinu u Parlamentu ne približava Crnu Goru EU i to se mora promijeniti”.
Sličan je stav izvjestioca Evropskog parlamenta za Crnu Goru Tonina Picule. „Izvještaj Evropske komisije i Rezolucija Evropskog parlamenta je evidentirala zastoje u pregovorima. To je stvar političke volje. Crna Gora, ukoliko želi da savlada složeni reformski proces, mora imati kontinuiranu parlamentarnu većinu i stabilnu i proevropsku Vladu”, kaže on.
Crna Gora je otvorila sva poglavlja, a samo tri privremeno zatvorila. Od 2012. godine prihvatila je novu metodologiju pregovora, po kojoj nema otvaranja pojedinačnih poglavlja, nego je 35 pregovaračkih poglavlja razvrstano u šest tematskih klastera. Pregovori o svakom otvaraju se ili zatvaraju kao cjelina, nakon ispunjavanja mjerila, a ukupni napredak u pregovorima zavisi o napretku u prvom ključnom klasteru koji obuhvata poglavlja pravosuđe i temeljna prava, pravda, sloboda i bezbjednost, finansijski nadzor, javne nabave i statistiku. Taj klaster se prvi otvara i zadnji zatvara u pregovaračkom procesu.
Da bi se, dakle, ostvario ključni napredak u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala i unaprijedio bilans rezultata, treba zagristi „kisjelu jabuku” pravosuđa. Preduslov da se cijeli sistem deblokira je postojanje snažne političke volje.
„Prvi naredni iskorak u ovom smislu su imenovanja čelnih funkcija u sudstvu i tužilaštvu koja zavise od postizanja dvotrećinske, odnosno tropetinske većine u Parlamentu i na čekanju su već više godina”, pojašnjava glavna pregovaračica sa EU Zorka Kordić. „Tek kada Crna Gora ispuni zacrtane kriterijume, EU će moći postaviti zahtjeve vladavine prava kao završne standarde, koje će Crna Gora morati ispuniti kako bi zatvorila ova poglavlja”, stoji u zaključcima Brisela koji su u decembru saopšteni zvaničnicima u Podgorici. Od njih je ponovo zatraženo da dostave „opipljive, ojačane i održive rezultate” na području vladavine prava.
Često se od konstituenata buduće većine u Skupštini navodi broj od 49 poslanika koji bi trebalo da podržavaju Vladu kako bi se ostvarila djelotvornost zakonodavnih reformi.
Ukoliko se uskoro izabere vrhovni državni tužilac, te početkom proljeća novi čelnici pravosudnih organa, stvaraju se pretpostavke da se u junu ispune privremena mjerila i dobije povoljan Izvještaj Evropske komisije. Konačno se otvara prostor za postupno zatvaranje svih drugih poglavlja.
U tom slučaju Crna Gora bi ostala predvodnik u procesu pristupanja sa realnim izgledima da za pet do šest godina postane članica EU. Evidentno je da se nakon promjene vlasti u Njemačkoj, Berlin mnogo više okrenuo jugoistoku Evrope. I Francuski predsjednik Emanuel Makron ističe da Unija ima „posebnu odgovornost” kada je ova regija u pitanju (a koju naziva „srcem Evrope”) najavljujući politiku „ponovnog evropskog angažmana i investiranja” u Zapadni Balkan.
Potrebni su konkretni rezultati. Kao što je to slučaj sa Indeksom percepcije korupcije u svijetu (CPI), koji svake godine objavljuje Transparensi internešenal. Na ovih dana objavljenoj rang listi za 2021. godinu Crna Gora je na 64. mjestu, Sjeverna Makedonija i Kosovo na 87, Srbija je devet mjesta slabije rangirana, dok su najgore plasirane BiH i Albanija na 110. mjestu.
Voelfl: Promjena režima se građanima već isplatila
Jedna od najboljih poznavalaca našeg regiona na Zapadu, dopisnica bečkog Der Standarda, Adelhajd Voelfl, u izjavi za Monitor kaže da je pad Vlade u Crnoj Gori očekivan. „Koalicija krajnje različitih partija suprotnih ideoloških orijentacija od početka je imala vidljive unaprijed određene prelomne tačke”.
Ona smatra da će, ako se formira manjinska vlada sa Dritanom Abazovićem i URA-om takođe kratko trajati, i da su novi izbori vrlo izgledni na jesen.
„Milo Đukanović i DPS će pokušati da povrate što više vlasti, ali je dugogodišnja vladajuća stranka već izgubila važne strukturne resurse zbog promjene vlasti i stoga vjerovatno neće moći da povrati staru vlast. Samo iz tog razloga, promjena režima se građanima već isplatila. Crnogorci su prošle godine naučili da je promjena moguća”, ocjenjuje Voelfl.
Kako navodi, geopolitički posmatrano, povećani rusko-srpski uticaj destabilizuje i malu Crnu Goru i region u cjelini. „Prestankom trenutne koalicije, plima bi se mogla okrenuti i bivša prozapadna orijentacija mogla bi ponovo postati dominantnija”, procjenjuje ona. Zaključuje: „Što brža reforma pravosuđa bila bi od najveće važnosti da se vladavina prava konačno usidri u Crnoj Gori.”
Mustafa CANKA
INTERVJU3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
FOKUS3 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
HORIZONTI3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice