Policijski vrh zna da se pohvali da je u proteklih nekoliko godina broj kriminalnih grupa u Crnoj Gori smanjen sa preko trideset na desetak. Ono što ne kažu je da to nije njihovom zaslugom. Samo su neki klanovi moguće usisali druge, a povećali broj vojnika. I moć
Novosti iz crne hronike preplavile su medije. Nema dana da se ne pročita bar jedna vijest o obračunima, ili zaplijeni narkotika i hapšenjima pripadnika kriminalnih grupa, koje nerijetko sačinjavaju dvadesetogodišnjaci, iz svih gradova. Stiče se utisak da gotovo svaka crnogorska opština ima po nekoliko kriminalnih klanova, i da je to jedina ,,privredna grana” kojom se bave oni koji ovdje odrastaju.
Istovremeno, crnogorski policijski vrh zna da se pohvali da je u proteklih nekoliko godina broj kriminalnih grupa u Crnoj Gori smanjen sa preko trideset na desetak. Navodi se nerijetko da je prema dokumentu koji se zove Procjena opasnosti od teškog i organizovanog kriminala u Crnoj Gori za 2011. (SOCTA) u to vrijeme u Crnoj Gori postojalo 35 klanova, da je 2013. godine broj klanova smanjen na 20, dok se u istom takvom dokumentu urađenom 2017. godine, navodi da u Crnoj Gori postoji svega 11. kriminalnih klanova.
Da li ova statistika govori o uspješnoj borbi protiv kriminala ili nečem drugom?
Zvanični podaci ne govore da je broj kriminalnih klanova smanjen njihovom zaslugom. I da njihova statistička igra u konačnom i ne pokazuje da je kriminala i kriminalaca manje. Naprotiv. Sve su prilike, da su najjači klanovi usisali druge, dok se istovremeno povećava broj njihovih pripadnika. Takođe, naredna policijska procjena mogla bi pokazati i da su u međuvremenu organizovani neki novi klanovi. Kao što je grupa u Tivtu, koja je nedavno uhapšena zbog sumnji da su od početka godine u Crnu Goru iz Kolumbije prošvercovali 18 kilograma kokaina. Policija nije uspjela da uhapsi organizatore ove grupe Danila Đurovića i Bana Miletića, koji su u bjekstvu.
Istovremeno, ne samo da se povećava broj pripadnika kriminalnih klanova, već te grupe postaju snažnije i značajne na svjetskoj sceni.
Nebojša Medojević, bivši član parlamentarnog Odbora za bezbjednost za Monitor tvrdi da trenutno djeluje preko deset grupa iz Crne Gore koje rade transnacionalni šverc. ,,I sve više rade samostalno. Sa vezama po Evropi. Naši su ostali broj jedan za prevoz droge iz Latinske Amerike. Zato DEA sad traži ukidanje viza za pomorce iz Crne Gore. Crnogorski klanovi su postali najveći kupci droge od proizvođača u Kolumbiji i okolnim zemljama”.
On kaže da je tivatska grupa, inače neregistrovana, u dosadašnjim zvaničnim dokumentima javnosti dostupnim i medijima, nezavisna. ,,To su ostaci starih klanova. Sa vezama u Kolimbiji i pomorskim kompanijama. Pokušali su da rade solo i odmah su uhapšeni. Jer Vlada ne voli konkurenciju”, tvrdi Medojević. On odavno upozorava da su sprege vlasti i podzemlja jake, te da vlast kontroliše neke od najvećih klanova u zemlji, kao što je kavački kotorski klan.
Dva kotorska klana, kavački i škaljarski, smatraju se za dva najveća klana u Crnoj Gori.
,,Crnogorska obala ima brojne odlike zbog kojih slovi za žarište šverca, računajući tu i lokaciju, dobru infrastrukturu, političku zaleđinu i spremnu četu mladih ljudi sa gotovo nepostojećim održivim alternativama”, navodi se u ovogodišnjem izvještaju Globalne inicijative protiv transnacionalnog organizovanog kriminala o žarištima organizovanog kriminala u šest zemalja Zapadnog Balkana Albaniji, Bosni i Hercegovini, Kosovu, Crnoj Gori, Sjevernoj Makedoniji i Srbiji.
U istom dokumentu o kotorskim klanovima stoji da se radilo o nekada jedinstvenom klanu, koji je podijelio i počeo međusobno da ratuje zbog krize liderstva.
,,Prije više od jedne decenije, veći dio šverca droge u regionu kontrolisao je ujedinjeni kotorski klan, koji je bio povezan sa dobavljačima kokaina u Južnoj Americi, kao i sa italijanskom mafijom. Pretpostavlja se da je droga putovala iz Argentine, Urugvaja i Kolumbije (ponekad preko Brazila) ka obalama Valensije, Đoje Taura i u italijansku Kalabriju (koju je kontrolisala ‘Ndrangeta), ka lukama u Holandiji i Grčkoj kao i u crnogorsku luku Bar. Odatle su pošiljke preuzimali članovi kotorskog klana i prevozili je po Evropi. Kotorski klan je bio poznat po efikasnosti i pouzdanosti. Ali onda se suočio sa krizom vođstva”, stoji u izvještaju. Podsjeća se da je Kotoranin Dragan Dudić Fric, povezan sa Darkom Šarićem ubijen u kotorskom kafiću u maju 2010, da se Šarić 2014. predao policiji nakon što je bio u bjekstvu od 2010. godine, a da je te godine uhapšen i njegov brat Duško.
,,Unutrašnji rat je počeo zbog upražnjenog mjesta lidera, kada je jedan od članova grupe, Goran Radoman bio označen kao krivac za nestanak više od 200 kilograma kokaina u Valensiji. To je dovelo do unutrašnjeg rata i podjele nekada moćne kotorske grupe na dva klana – kavački i škaljarski. Žestina sukoba može djelimično biti objašnjena količinom novca koji je bio u igri”, navodi se u dokumentu Globalne inicijative , uz procjenu da kilogram kokaina u Zapadnoj Evropi može donijeti prihod u vrijednosti 75.000 – 80.000 evra, od čega crnogorske grupe uzimaju samo oko polovinu sume. ,,Ostatak se troši na originalnu nabavku (oko 2.000€ po kilogramu), međunarodnu isporuku i međugranični transport (18.000-20.000€) kao i na skladištenje i distribuciju (oko 13.000€). Ako se uzme da prosječna organizovana grupa u regionu prokrijumčari između 500 i 1.000 kilograma kokaina godišnje, visina potencijalnog profita je značajna. Pretpostavlja se da se dio tog novca pere preko nekretnina, hotela, kasina i restorana u Srbiji, Kotoru, Baru i Budvi, kao i preko crnogorskih i inostranih banaka.”
Nikšić je još jedno značajno mjesto na mapi organizovanog kriminala. U dostupnim dokumentima navodi se da je u tom gradu najznačajnija grupacija kvartaški klan, koji se povezuje sa moćnim Branom Mićunovićem. U izbještaju Globalne inicijative navodi se da se ovaj klan decenijama bavi krijumčarenjem kokaina i kanabisa. ,,Pojedini njegovi saradnici obavljaju poslove u inostranstvu, najčešće u Španiji. Deo profita od kriminalnih aktivnosti ovih grupa navodno pere ulaganjem u poslove u Nikšiću, između ostalog, u kockanje, klađenje i građevinske firme, kao i u nekretnine na Jadranskoj obali (naročito u Budvi)”.
I u ovom dokumentu se navodi da postoje sumnje da je ,,Nikšić povezan sa kotorskim klanovima”. Te sumnje aktuelizovane su ove sedmice i u crnogorskim institucijama zaduženim za borbu protiv kriminala, a nakon što je u akciji Kargo, policija uhapsila nekoliko mladih Nikšićana, osumnjičenih da su organizovali šverc droge na regionalnom nivou. Prema pisanju medija, policija sada utvrđuje da li su oni osnovali zaseban kriminalni klan, ili im je u organizaciji posla pomogao neko iz kotorskog kavačkog klana. U medijima ovu grupu već zovu ,,nikšićki kavčani”.
Registrovane su i veze Nikšića sa suprostavljenim kotorskim klanom – škaljarcima. Kada je u ljeto prošle godine uhapšen Nikšićanin Ranko Radulović i njegova grupa, mediji su pisali da su oni po nalogu škaljarskog klana planirali više likvidacija policijskih funkcionera iz Nikšića i Podgorice, kao i da se eliminišu bezbjednosno interesantne osobe koje su već duže bile na meti ovog klana iz Kotora. Da li to znači da se ova dva klana šire diljem Crne Gore, ili su u pitanju konekcije različitih samostalnih grupa, ostaje otvoreno pitanje.
I policija i dostupna istraživanja o kriminalnim tačkama u Crnoj Gori i regionu kao još jedno žarište kriminala u Crnoj Gori navode i Bar. Barski klan se smatra ,,manje nasilnim”, iako je u prethodnih tri godine u tom gradu registrovano pet ubistava u mafijaškom maniru. ,,Razlog možda leži u tome što se barski kartel smatra efikasnim, disciplinovanim i dobro povezanim. Šverc droge preko Bara verovatno ostvaruje korist od veza između, s jedne strane, srpskih i crnogorskih kriminalaca i, s druge strane, kriminalaca sa Kariba i iz Južne Amerike, uz nekolicinu posrednika”, navodi se u izvještaju Globalne inicijative. Konstatuje se i da barske grupe operišu na međunarodnom nivou, ali i da je Bar poznat kao žarište šverca cigareta.
Kao ključna tačka na sjeveru Crne Gore kada je u pitanju organizovani kriminal navodi se Rožaje. Taj gradić se i zbog svog položaja smatra ključnom tačkom za šverc droge. U oktobru 2014, Rožajac Safet Kalić, uhapšen je u Austriji. Optužen je za pranje 7,7 miliona evra, zarađenih navodno od šverca droge. Nekoliko njegovih nekretnina bilo je konfiskovano. Porodica Kalić je kasnije oslobođena i obeštećena u Crnoj Gori, dok se u Njemačkoj još vodi poseban proces protiv njega.
Na mapama kriminala, kako domaćim tako i onim koje rade relevantne međunarodne organizacije nema mnogih crnogorskih gradova u kojima, sudeći po medijskim izvještajima, kriminala, ubistava i nasilja – ne fali.
Podgorice, recimo nigdje nema, iako se u glavnom gradu odigrao cijeli niz likvidacija i eksplozija. One se takođe najčešće dovode u vezu sa škaljarcima i kavčanima. Takođe, posljednjih dana u fokusu javnosti je i Berane u kom predstavnici lokalne vlasti, koji su inače opozicija na državnom nivou, postaju meta nasilja lokalnih kriminalaca. ( Pogledati tekst našeg kolege Tufika Softića na sranicama ovog broja Monitora)
Jasno je da kriminal u Crnoj Gori raste, i da kriminalne vođe regrutuju sve više mladih ljudi. Onih koji ne odlaze u Njemačku, ili druge zapadne zemlje, kako bi obezbijedili egzistenciju.
Zato nam treba neka nova procjena opasnosti koja će ne samo pobrojati kriminalne grupe, nego zaista procijeniti bezbjednosnu situaciju. Da li svaki grad ima svoje kavčane i škaljarce? Za to je, svakako potrebna, i neka nova vlast. Koja se ne pominje u međunarodnim izvještajima o organizovanom kriminalu.
Milena PEROVIĆ-KORAĆ
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU2 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
FOKUS3 sedmice