Profesor beogradskog Arhitektonskog fakulteta, arhitekta Miodrag Ralević jedinstvena je pojava u oblasti planiranja i uređenja prostora u Crnoj Gori, čovjek čije je (ne)djelo ostavilo neizbrisiv trag na najatraktivnijoj rivijeri Crnogorskog primorja, na priobalnom dijelu Opštine Budva.
Tokom minulog investicionog buma koji je zadesio područje budvanske rivijere i naglog skoka cijena nekretnina, lokalna uprava je požurila da urbanizuje svaki pedalj svog atara, od vrijednog obalnog pojasa do poslјednjeg sela, šume i vrleti. Vrijedni odbornici usvojili su od 2007. do danas oko 70 planskih dokumenata, sa isto toliko njihovih izmjena i dopuna, kako bi udovoljili širokom spektru želja vlasnika zemljišta za gradnjom objekata.
Posao izrade tri najvrednija planska dokumenta, detaljnih urbanističkih planova za uže gradsko jezgro Budve, Bečića i Petrovca dobio je Arhitektonski fakultet, odnosno Miodrag Ralević kao šef tima od 40-ak saradnika. Oni su oblikovali ova tri turistička mjesta i ekstremnim urbanističkim rješenjima odredili budući život njihovih stanovnika.
Planer Ralević je za kratko vrijeme postao sinonim za koruptivno planiranje, za izradu planova čiji je jedini cilj zadovoljavanje potreba građevinskog lobija, ucrtavanje objekata tajkunima, političarima, kontroverznim biznismenima ali i običnim građanima, bez ikakvih kriterijuma i poštovanja normi prostornog planiranja. Geslo kojim se beogradski profesor rukovodio prilikom urbanizacije jedne od najljepših rivijera, na potezu od Budve do Buljarice, bilo je ispunjavanje političke volje vlasti na lokalnom i državnom nivou uz zadovoljenje ličnih interesa.
Urbanistički planovi Budva-centar, Bečići i Petrovac predstavljaju dokumente vidljive korupcije i organizovanog urbanističkog kriminala izvršenog na štetu javnog interesa. Ova turistička mjesta trajno su devastirana što su i nedavne poplave u Petrovcu ubjedljivo pokazale. Nepoštovanje prirodnih karakteristika prostora u procesu izrade plana bilo je pogubno za Petrovac. Soliteri i stambene grdosije uzdižu se uz petrovačku plažu, građevine su poklopile sve potoke i kanale kojima voda teče ka moru. Prepoznatljivi pejzaž Petrovca zauvijek je izgubljen. Istovjetna je situacija u Budvi.
Paralelno sa izradom planova Ralević je razvijao i sopstveni biznis. Radio je istovremeno idejne i glavne projekte za objekte koje je ucrtavao. Našao se u svojevrsnom konfliktu interesa širokih razmjera u kome je, po nekim procjenama, zaradio milione eura. Budva je za Ralevića postala neiscrpna fabrika novca.
Posao koji je profesor realizovao u Budvi, u uređenoj zemlji bio bi predmet pažnje državnih organa nadležnih za suzbijanje korupcije. Bio je u prilici da se dogovara sa vlasnicima zemljišta o veličini i broju objekata koje će na njihovim parcelama ucrtavati.
I da postavlja uslove i ucjenjuje projektovanjem.
Za potrebe crnogorskog biznisa osnovao je u Podgorici biro DEA HOME Doo, sa većinskim udjelom od 60 odsto dok 40 odsto vlasništva pripada njegovoj koleginici Dejani Šavija. Biro DEA HOM izradio je brojne projekte u Budvi, među kojima i stambeni kompleks sa pet zgrada i oko 20.000 kvadrata u centru Budve, kompanije ICL Inženjering iz Podgorice. Zatim kompleks na mjestu Zeta filma od 23.000 kvadrata. Samo na ove dvije lokacije profesor je zaradio preko pola miliona eura, kada se ima u vidu da kvadrat projektovanja ugovara za 12 eura.
Ralević dvostruko potpisuje i skandalozni toranj na magistralnom putu za Kotor, koji svojim izgledom sablažnjava sve one koji tim putem prolaze. Ugurao je osmospratnicu na parceli od šezdesetak kvadrata između dvije javne saobraćajnice i potom za nju izradio idejni i glavni projekat.
Toranj-zgrada postala je znak prepoznavanja budvanske urbanističke tragedije. Ona je jedinstveni profesionalni pečat morala jednog univerzitetskog profesora i njegovog poimanja etičkog kodeksa planera i arhitekata.
Profesor je otišao korak dalje, osnovao je firmu u američkoj of-šor državi Delaver, pod nazivom DEA CODE LLC, preko koje ugovara unosne budvanske poslove izbjegavajući plaćanje poreza u Crnoj Gori.
Osmislio je fantastičnu formulu finansijskog uspjeha. Ucrtava solitere po dogovoru, za njih pravi idejne i glavne projekte koje naplaćuje preko of šor računa. Što više zgrada, spratova i kvadrata, to više eura. Čovjek svjesno degradira dragocjeni prostor u najpoznatijoj turističkoj opštini bez ikakve odgovornosti i za to uzima ogroman novac.
Profesor Ralević postao je i član crnogorske Inženjerske komore od koje je dobio licencu za rad u Crnoj Gori.
U novoj sredini nastoji da nametne neka drugačija pravila planiranja prostora i urbanizma.
Otkrio je dobitnu kombinaciju po kojoj spratnost objekata ne treba da bude precizno određena planom. Patentirao je novi pojam – peporučena spratnost. Investitor sam odlučuje koliko će spratova podići, 5, 10 ili 25, svejedno. „Može više ali i manje od onih propisanih urbanističkim uslovima”, često naglašava Ralević. Njegove teorije, poput papagaja, prenosili su resorni crnogorski ministri.
Uveo je novi urbanistički parametar, prosječnu gustinu stanovanja, tako što u nekom primorskom naselju sa srednjom gustinom stanovanja povlašćenima ucrtava solitere, drugima daje 3-4 sprata, da bi na nivou naselja prosjek bio SS, srednja gustina naseljenosti.
Ralević i saradnici usavršili su posao ucrtavanja spratova i povećanja gabarita objekata nakon izlaganja planova na javni uvid. Zainteresovani bi na javnom izlaganju plana vidjeli jednu situaciju, dok bi verzija usvojenog plana bila posve drugačija. Na taj su način građani grubo varani bez mogućnosti da reaguju.
On promoviše takozvani otvoreni detaljni urbanistički plan na kome se može intervenisati adhok, po potrebi i u svakoj prilici. Mijenja namjene objekata iz važećeg plana prema željama investitora koji na svojoj parceli istovremeno mogu graditi hotel, poslovni objekat, školu ili bolnicu, ili stambenu zgradu. Šta zatreba.
Zbog mahinacija oko promjene namjene objekta na lokaciji u Bečićima, iz hotelske u stambenu, za koji je radio idejni i glavni projekat, republička urbanistička inspekcija podnijela je početkom ove godine predlog Inženjerskoj komori da Raleviću oduzme licencu za rad. Komora je osnovala komisiju koja će ispitati navode iz prijave urbanističke inspekcije.
Mnogi građani Budve podnosili su Osnovnom tužilaštvu u Kotoru krivične prijave protiv Ralevića kao odgovornog planera. Sve su odbijene i pored dostavljanja čvrste argumentacije o zloupotrebama. Stotine građana Budve, Rafailovića i Petrovca potpisali su peticije za poništenje Ralevićevih DUP-ova, ali uzalud. Lokalna uprava ostala je gluva i nijema za njihove zahtjeve.
Poslovi Miodraga Ralevića u Budvi napreduju. Dobio je posao izrade određenog broja državnih studija lokacije za zone morske obale u kojoj je interesovanje pojedinih kontroverznih biznismena povećano. Angažovan je i na poslu izrade izmjena i dopuna Prostornog plana Opštine, da udjene gradnju u zoni Miločera, Svetog Stefana, te da poveća kapacitete na brdu Spas iznad Budve. Ko će bolje od profesora Ralevića odgovoriti izazovu i udovoljiti svakom prohtjevu vlasti i investitora?
Branka PLAMENAC
Stav3 sedmice
FOKUS4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
DANAS, SJUTRA4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice