Ne, dragi čitaoče, nek’ te ne zavara ovaj naslov! Ne mislim da pišem o bilo čemu što je vezano za upokojenje jednog sveštenog lica koje je imalo najvišu funkciju u jednoj vjerskoj zajednici, jako važnoj i u Crnoj Gori. Ne zanima me ni kako je ta vjerska zajednica s dobrim vjerskim marketingom uspjela u tzv. širokim narodnim masama stvoriti privid svetačkog autoriteta tom čovjeku dok je još uveliko bio živ i krepak. Na kraju krajeva, marketing su i izmislili vračevi, šamani, čarobnjaci, druidi i sveštenici, pa su i do današnjeg dana – kada se od toga nazidala cijela tobožnja nauka – ostali uzor u domišljatosti i efikasnosti marketinškog poslovanja. Nije mi stalo, zbog vlastite mentalne higijene, da komentarišem šta su pojedini crnogorski visoki državni dužnosnici izjavljivali povodom toga događaja. Bože me prosti, bilo je tu baš bombastičnih turbo-folk pseudo-religijskih patetičnih izliva. Kad ih čujem uvijek pomislim: Crna Gora će zaista postati slobodnom i nezavisnom zemljom tek kada prestane biti dominantnom crtom ponašanja njezinih političara i intelektualaca ta odvratna i jadna potreba da se udvaraju Beogradu, da misle i govore onako kako se misli i govori u Beogradu, da stenju u govoru onako kako se u govoru stenje u Beogradu!

Ponajmanje sam opremljen potrebnim znanjima o tome šta se i ko se i zbog čega se sve smatra i proglašava svetim licem ili svecem. Za takvo što valjalo bi moći provesti velike komparativne analize svjetskih religija, od zapadnog hrišćanstva sve do kineskih religijskih sistema, pa možda navratiti i do Polinezije. Dovoljno je znati da se u konvencionalnom smislu pod pojmom sveca ili svete osobe označava ličnost koja se smatra i proglašava bliskom bogu na osnovu savršenosti, tj. neke više ljudske potpunosti u religijskom ili moralnom smislu. Pri tome se opšti koncept svetosti individualizira i primjenjuje na pojedinačnog čovjeka u specifičnosti njegove ekstraordinarnosti koju je ispoljavao za života i zbog toga zaslužio da ga poslije smrti proglase čovjekom u jednom višem smislu.

Ne bih da naljutim teologe ove ili one konfesije, ali odavno mi je sumnjiv koncept većine tipova svetačke izuzetnosti, jer počiva na vrlo spornoj antropološkoj koncepciji vrednovanja onoga što se smatra ljudskim u najboljem antropološkom smislu. Za svetost „kandiduje” one koji su najčešće vrlo jednostrani u životnoj djelatnosti, poput krunisanih glava naklonjenih toj i toj konfesiji ili mučenika koji su umirali za svoja uvjerenja ili asketa koji su odricanjem od većine onoga ovozemaljskog sticali svetački „status”.

Što se mene tiče, beatifikovao bih one kojima je životno podvižništvo neuporedivo veće od svih koja su pobrojana i opisana u žitijima svetaca. Mislim na ljude – nije bitno da li su teisti, ateisti, agnostici ili ko zna šta – koji ne bježe od vreve života u manastire, isposnice i kaluđersko neučestvovanje u životu, nego se baš u toj vrevi, u punoći življenja uspijevaju održati kao ljudi s ljudskim dostojanstvom i kao ljudi koji na valjan način ispunjavaju svoje ljudske dužnosti. Ima li mnogo takvih hodajućih i živih svetaca? Ili ih je možda mnogo manje nego u katoličkim i pravoslavnim registrima svetaca?

Milenko A. PEROVIĆ

Komentari