Ispalo je: nađeš zgradu, nešto para, uknjižiš se u Privredni registar i eto ti fakulteta. Crna Gora je tako početkom ove godine dobila četiri nova privatna fakulteta na sjeveru: Fakultet za biofarming i Fakultet za sport u Beranama, Fakulteta za računovodstvo, reviziju i trgovinu u Andrijevici i Fakultet za održivi turizam i hotelijerstvo u Plavu. Ministarstvo prosvjete zaustavilo je upis studenata na ova četiri fakulteta, pošto se ispostavilo da nemaju licencu. Zakon nije tako dosljedno primjenjivan, upozorio je Radenko Pejović, predsjednik Savjeta za visoko obrazovanje, kada su se upisivali studenti na Univerzitet Donja Gorica, premijera Mila Đukanovića. GOSTUJUĆI PROFESORI I BIVŠI FUNKCIONERI: Ministarstvu očigledno nijesu mnogo značila imena osnivača ovih fakulteta. A nije da nema zanimljivih: tu su, recimo, Jovan Babović, predsjednik gradskog odbora SPS u Novom Sadu i nekadašnji ministar šumarstva Srbije, Sefer Međedović, nekadašnji poslanik Skupštine Crne Gore i dekan Pravnog fakulteta u Novom Pazaru, Šandor Reperger, lokalni političar iz Bečeja, inače raspoložen za otvaranje fakulteta i po Bečeju. Na spisku osnivača našlo se i nekoliko profesora angažovanih na državnom Univerzitetu Crne Gore: Dragutin Đulić, Beranac koji je gostujući profesor na Prirodno-matematičkom i Metalurško-tehnološkom fakultetu u Podgorici, Bećir Kalač, profesor na Fakultetu za menadžment u saobraćaju i komunikacijama u Beranama i njegov kolega Vujadin Vešović, takođe profesor Fakulteta za menadžment u saobraćaju i komunikacijama u Beranama, inače nekadašnji dekan Saobraćajnog fakulteta u Beogradu, i Dragomir Kićović, gostujući profesor na geografiji na Filozofskom fakultetu u Nikšiću.
Ostalo su uglavnom profesori sa fakulteta i viših škola u Srbiji.
Osnivači su, šta će, priznali da nemaju licence, ali su objasnili da imaju podršku lokalnih vlasti, te pojedinih ministarstava. Nije im uzeti za zlo što su mislili da je to sasvim dovoljno. Oni se, u svakom slučaju, do septembra nadaju licenci.
BEZ STRATEGIJE: Vlasti državnog Univerziteta ni dalje se, međutim, ne plaše konkurencije i toga što im kadar može prebjeći na privatne fakultete. Ne smeta im ni što privatni fakulteti, nelicencirani ali uz podršku vlasti, niču kao pečurke. Dok se priča o privatnim univerzitetima i licencama zahuktavala, Anđelko Lojpur, prorektor za nastavu na državnom Univerzitetu veselo je za Pobjedu cvrkutao o velikom zadovoljstvu broja upisanih studenata, koji su „prepoznali kvalitet državnog univerziteta”.
“Sada kada više nemamo monopol i kada nismo jedini na obrazovnom tržištu Crne Gore, do izražaja je došla, i konačno u potpunosti se potvrdila misija Univerziteta”, objasnio je on. “Konkurencija je potrebna i da nas čini ‘mlađim’, spremnijim na promjene i izazove koji dolaze sa tržišta rada….,”.
I tako dalje, raspjevao se prorektor.
Lojpur, ali ni ostali funkcioneri Univerziteta, nijesu se ni osvrnuli na pojedinačna upozorenja, poput upozorenja Radenka Pejovića koji je podsjetio da Crna Gora još nema strategiju o razvoju visokog obrazovanja, te da fakulteti ne bi nicali na sve strane, da je imamo. Strategija je neophodna da utvrdi koji su profili potrebni tržištu rada, te da se u skladu sa tim otvaraju novi fakulteti. Kako privatni, tako i državni.
Strategija bi takođe morala da se pozabavi i statusom državnog Univerziteta i njegovim kadrovskim i ostalim kapacitetima. Iako je nekoliko ovdašnjih profesora nakon osnivanja privatnog univerziteta Donja Gorica ukazivalo na pokušaj urušavanja državnog univerziteta, te da Crna Gora „ima kadra tek za jedan dobar evropski univerzitet”, o tome se dalje nije ozbiljno raspravljalo. Mirjana Kuljak, profesorica Ekonomskog fakulteta kazala je tada da će dok se startegija donese „možda većina profesora biti na privatnim fakultetima”. Ministar prosvjete Sreten Škuletić odavno je obećao da će ona biti završena najkasnije do kraja 2008. Nije ispunio obećanje.
“Nikako da se u budžetu predvide pare za strategiju”, objasnio je Pejović.
PARA IPAK IMA: Kad bi Minstarstvo nekako odvojilo pare za donošenje ove strategije, možda bi se i uštedjelo. Osim što ne bi proizvodili nezaposlene, na red bi došla i pitanja o finansiranju Univerziteta. Dok se pare u budžetu za državni Univerzitet iz godine u godinu smanjuju, crnogorski građani izdvajaju istu sumu, popriličnu, za gostujuće profesore.
Ove godine Univerzitet je planirao da u te svrhe odvoji oko 730 hiljada eura, bez putnih troškova. Prošle godine gostujući profesori Crnu Goru su koštali oko milion eura – 594.840 eura za honorare, plus nešto oko 390 hiljada eura za njihove putne troškove i smještaj. Prethodne, 2007. godine, ista situacija – oko 550 hiljada eura, plus troškovi – oko 330 hiljada eura godišnje. Ako se uzima u obzir da se isto toliko, ili manje, godišnje izdvaja za naučno-istraživački rad, onda to i nije mala cifra.
„Crna Gora ima deficitarnih kadrova kad su u pitanju univerzitetski profesori i neke od njih stvarno nema ko da zamijeni”, objašnjavaju naši upućeni sagovornici. Problem je u tome, slažu se, što se cifra iz godine u godinu – ne smanjuje. Bez obzira na rastući broj magistara i doktora nauka. Naprotiv, gostujućih profesora je sve više. U 2007. godini ih je bilo 204 na nivou Univerziteta, a naredne, 2008 – 228.
I dok se novac troši na profesore sa strane, novca nema za univerzitetski podmladak. “Kadrovska politika je veoma restriktivna. Mladim perspektivnim kadrovima, saradnicima i docentima, zatvorena su vrata Univerziteta, što se obrazlaže nedostatkom sredstava u budžetu”, nedavno je na okruglom stolu o visokom obrazovanju kazao Pejović.
TEZGAROŠA NAJVIŠE NA FPN: U broju honorarnih profesora prednjače četiri fakulteta, napominje se i u jednom od biltena Univerziteta Crne Gore: Filozofski fakultet, Fakultet političkih nauka, Arhitektonski i Medicinski fakultet.
Medicinski i Arhitektonski fakultet mogu se još pravdati mladošću. Filozofski fakultet ima opravdanje u velikim brojem novootvorenih smjerova sa deficitarnim kadrom. A i trebalo je nadomjestiti odlazak profesora Novaka Kilibarde na UDG. Ostaje, međutim, nerazjašnjeno šta se dešava sa Fakultetom političkih nauka.
Unazad nekoliko godina, ovaj fakultet ima svega pet zaposlenih. Broj gostujućih profesora raste. Tako ih je 2007. godine bilo 21, a sljedeće – 23. Fakultet političkih nauka, otuda, izgleda kao produžnica istog fakulteta u Beogradu. Istovremeno, pregledom raspisanih konkursa za nova radna mjesta tokom protekle tri godine, u biltenima Univerziteta, lako je ustanoviti da je konkurs na ovom fakultetu raspisan tek dva puta, a radilo se o napredovanju već zaposlenih.
Razlog, međutim, objašnjavaju naši sagovornici, nije samo to što Crna Gora nema odgovarajućeg kadra. Plastičan primjer: Filip Kovačević, doktor političkih nauka, koji je svoje znanje sticao na kalifornijskom univerzitetu, umjesto na FPN, zaposlen je na Fakultetu za turizam. Kovačević, međutim, nije jedini. „Ne traži se samo znanje, nego i politička podobnost”, kažu naši sagovornici.
Novim zakonom o visokom obrazovanju, upozoravali su i svi kandidati za rektore, univerzitet je pretvoren u – vladin univerzitet. Ne čudi otuda što univerzitetske vlasti ne brinu novi privatni fakulteti, tezgarenje na veliko i nedostatak strategije.
Premijer sigurno ima strategiju.
INTERVJU4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
INTERVJU4 sedmice
FOKUS4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
HORIZONTI4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice