,,Budvanski scenario” zakupa plaža je na jednom primjeru uspješno sproveden i u Ulcinju. Za godišnji zakup samo 50 metara Male plaže, odnosno njezinog istočnog dijela, ispod rta Suka, mještanin Aleksandar Škrelja ponudio je gotovo 352 hiljade eura. Kako se plaže i kupališta, po odluci Vlade Crne Gore, izdaju na tri godine, to znači da bi samo od tog neznatnog prostora do 2018. godine država prihodovala, sa uračunatim porezom, preko 1,3 miliona eura. Pošto je ukupna površina tog dijela Male plaže 1.300 metara kvadratnih, ispalo bi da je cijena zakupa, po kvadratu, za navedeni period, hiljadu eura!?
A po tenderskim pravilima Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom, minimalna cijena godišnjeg zakupa čitavog ovog kupališta iznosila je 1.560 eura. Upravo toliko je iznosila drugorangirana ponuda na tenderu, pa će nakon što od prvorangiranog bude zadržana bankarska garancija, koja je iznosila preko hiljadu eura, ova epizoda biti okončana.
Ostalih četrdesetak ulcinjskih plaža i kupališta, koji su se našli na tenderu, uglavnom su zadržali raniji zakupci. Predsjednik Udruženja zakupaca Velike plaže Prelja Škrelja kaže da, za razliku od drugih opština na Crnogorskom primorju, nijesu ove godine imali posebne primjedbe na proceduru izdavanja tog najznačajnijeg resursa opštine. ,,Sistem bodovanja je bio pravedniji, a za nas je još važnije bilo da je čitav proces sproveden ranije, a ne pred početak turističke sezone, što je ranije izazivalo kontroverze i nervozu”, rekao je on.
Kako se očekuje, ove godine će se od ovog ulcinjskog rudnika zlata, kao i izdavanja privremenih objekata u zoni morskog dobra, u kasu tog javnog preduzeća, sa sjedištem u Budvi, sliti oko milion eura. Od te svote polovina, po automatizmu, od 2013. godine ide lokalnoj upravi u Ulcinju.
No, primjedbe i kritike građana, političara i nevladinih organizacija iz Ulcinja na rad te institucije i dalje postoje. To je opravdano ukoliko se zna da Morsko dobro (ovdje često nazivano morsko zlo) gazduje sa 12,7 odsto najkvalitetnijeg prostora ove opštine, odnosno sa čak 33 miliona kvadratnih metara na samoj pjeni od mora. Kada bi se računalo da je prosječna cijena kvadrata samo sto eura, vrijednost tog dijela ulcinjske teritorije kojom gospodari Morsko dobro bi bila 3,3 milijarde eura!?
Ako se zna da se godišnje u opštinski budžet slije tek oko šest miliona eura, mnogi u Ulcinju tvrde da je jedan od razloga što je ova opština najsiromašnija na Crnogorskom primorju upravo postojanje ovakvog sistema centralizacije i kontrole ekonomije, čiji je jedan od najznačajnijih eksponenata Morsko dobro. Uostalom, čak 56,3 odsto prostora koje ono ukupno zahvata nalazi se upravo u Ulcinju.
Za ovih 25 godina postojanja tog preduzeća, što su pokazala istraživanja civilnog sektora, najmanja ulaganja su proporcionalno bila u toj opštini. Kao izgovor su redovno navođeni slaba koordinacija sa lokalnom upravom, nedostatak planova, sporost u izdavanju dozvola, što je dijelom svakako bilo tačno.
Iz tog konteksta je razumljivo što se novim zakonskim rješenjima, koja su u proceduri već četiri godine, želi ,,betonirati” zahvat morskog dobra. „U nekim zonama, na području Velike plaže, linija morskog dobra ide čak dva kilometra u kopno, što može da obuhvati jedino talas cunamija”, ističe šef poslaničkog kluba Alternativa-URA u Skupštini Crne Gore i potpredsjednik Građanskog pokreta URA Dritan Abazović.
On navodi da je nevjerovatno, ali i tačno da uvijek nije poznato što se podrazumijeva pod „morskim dobrom”, odnosno što pod njega potpada. „Na primjer, Solana ne spada u morsko dobro, a rijeka Bojana spada. To može samo u Crnoj Gori! Rijeka, koja po definiciji nije morska, spada u morsko dobro, a Solana, koja je morska, ali je prodata kumovima, ne potpada pod morsko dobro”, ističe on dodajući da ni sadašnja granica (šest metara od najvećeg talasa prilikom najvećeg nevremena) nije zakonska.
Činjenica je da su ulcinjske plaže najkvalitetniji dio turističke ponude grada zahvaljujući prije svega vrijednim zakupcima, njihovoj inovativnosti i pregalaštvu. No, ono što takođe zabrinjava jesu uništavanje jedinstvenih pješčanih dina, asfaltiranje prilaza plažama i širenje parking prostora, što devastira jedinstvenu floru i faunu u neposrednomzaleđu plaža, od kojih su veliki dijelovi proglašeni spomenicima prirode. Nakon što kontrolori Morskog dobra dođu na lice mjesta i naprave službenu zabilješku, sve praktično ostane na tome.
Ekologe posebno zabrinjavaju erozivni procesi koji su intenzivirani posljednjih godina, posebno na istočnom dijelu ulcinjskog priobalja. Rad morskih talasa, smanjeni dotok sedimenata, odnošenje pijeska i nebriga nadležnih institucija, ključni su razlozi koji utiču na ubrzano smanjivanje ulcinjskih plaža, što potvrđuju i satelitski snimci.
Na pojedinim mjestima Velika plaža, taj pješčani biser dug 12 km, je uža 15 metara nego prije tri decenije!? „Trebalo bi izraditi kompleksnu studiju uređenja obalnog prostora u zoni delte Bojane koja je najvažnija prirodna močvara na istočnom Mediteranu”, kaže dr Sava Petković iz Beograda, koji se decenijama bavi ovim fenomenima.
Ali, još uvijek se nema puna svijest o ovoj opasnosti, pa nema ni spremnosti da se uđe u proces spašavanja ovog resursa iako se na čelu Upravnog odbora JP za upravljanje morskim dobrom već tri godine nalazi osoba iz Ulcinja, inače potpredsjednik vladajuće Nove demokratske snage – Forca Džaudet Cakuli.
Još veća opasnost prijeti od namjere crnogorske Vlade da na samo tri kilometra od obale, još do kraja ove godine, dozvoli otvaranje četiri bušotine za istraživanje nafte i gasa. Da se turisti koji 2017. dođu na ulcinjsku rivijeru brčkaju u moru sa pogledom na naftne platforme.
Mustafa CANKA
Izdvojeno4 sedmice
SVIJET4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno2 sedmice