Epidemija se širi. Iz sata u sat stižu vesti o državama u kojima se pojavila zaraza. I borba protiv korona virusa poprima međunarodne razmere. Više zemalja je odlučilo da izdvoji ogromne sume novca za razvoj vakcine protiv ovog virusa. Generalni sekretar UN Antonio Guterešje je pozvao članice svetske organizacije da što pre stave na raspolaganje 675 miliona dolara za borbu protiv ove zaraze
Ulice puste ili sa tek ponekim prolaznikom. Neke prodavnice i ustanove rade, ali sva mesta na koja se ljudi okupljaju su zatvorena. I škole, pozorišta, teretane.
Opis ne dolazi iz kineskog Vuhana, već iz više od deset “zatvorenih gradova” u severnim provincijama Italije Lombardije I Veneta. Zajedničko im je izbijanje korona virusa.
Strah i nervoza se šire Italijom. Poluprazni rafovi ukazuju da ljudi prave zalihe hrane. Sve je više ljudi sa maskama na licu. No, maske, kao i rukavice i higijenske sprejove je sada veoma teško kupiti u radnjama i na internetu jer su prioritet bolnice.
Epidemija se širi. Iz sata u sat stižu vesti o državama u kojima su se pojavili prvi slučajevi zaraze. Istovremeno, i borba protiv korona virusa poprima međunarodne razmere.
U epicentru zaraze epidemije, kineskoj provinciji Hubej i metropoli Vuhan je, prema proceni Svetske zdravstvene organizacije (SZO) zaraza prešla kulminaciju. Broj novozaraženih počeo je da se smanjuje. U sredu uveče je u Kini bilo 78,190 obolelih i bolesti je podleglo 2,718 osoba. Posebno je pogođeno kinesko zdravstveno osoblje, zaraženo je preko 3.000 lekara i pomoćnog bolničkog osoblja.
U najteže pogođenoj evropskoj državi Italiji je u sredu posle podne bilo 383 zaraženih, među njima četvoro dece i jedna 17-togodišnja devojka, 12 je preminulo, a još 209 osoba je u izolaciji. Kod preminulih je po pravilu reč o osobama koje su već lečene od neke druge bolesti.
Većina inficiranih je u bogatom regionu Lombardija, koncentrisanom u području južno od Milana, No, vlasti su uvele ograničenja na širem području severa Italije gdje živi više od 25 miliona ljudi – oko Milana, Torina i zaleđa Venecije – u tzv. ekonomskom srcu zemlje. Mere za sada nisu zaustavile širenje bolesti.
U Kini se vodi svojevrstan “narodni rat” protiv kovid-19. Pored ogromnih ljudskih napora, na raspolaganje je stavljeno oko 13 milijardi eura za obuzdavanje širenja virusa. Potpuno je zabranjena prodaja, pa čak i konzumiranje mesa divljači, jer se pretpostavlja da se virus širi i u divljini – iako to dosadašnja saznanja ne potvrđuju.
Peking je objavio da blisko sarađuje s Japanom i Južnom Korejom kako bi obuzdali zarazu. U Južnoj Koreji se trenutno virus najbrže širi. Više je od 1.260 slučajeva i 12 umrlih.
Čini se da je najjednostavnije rešenje protiv širenja virusa preko nacionalnih granica – zabrana ulaska državljana pogođenih zemalja. S druge strane, kineske vlasti savetuju svojim građanima da ne putuju u Sjedinjene Američke Države zbog „neprimerene“ sumnje i mera prema njima.
Generalni direktor Svetske zdravstvene organizacija (SZO) Tedros Adanom je poručio: „Da li virus ima potencijal pandemije? Apsolutno da. Da li je stigla? Sa našeg stanovišta još ne…Ključna poruka koja može svim zemljama sveta dati nadu, hrabrost i sigurnost je da virus može da bude zadržan unutar granica i neke države su to uradile”.
No Majk Rajen, šef programa SZO za vanredne situacije kaže da je vreme da uradimo sve što možemo da se pripremimo za pandemiju. Pandemija se proglašava kada infekcija istovremeno predstavlja pretnju u različitim delovima sveta ili se nova bolest već širi po svetu. SZO je proglasila pandemiju 2009. godine kada je svinjski grip H1N1 ubio stotine ljudi.
Gotovo sve države pripremaju se za moguće širenje epidemije, a sve je aktivnija i saradnja u borbi protiv te pretnje na nivou EU. Ovog utorka sastali su se ministri zdravlja Italije i zemalja njenog neposrednog susedstva – Francuske, Slovenije, Švajcarske, Austrije i Hrvatske. Sastanku je prisustvovao i nemački ministar zdravlja Jens Špan. Evropski centar za prevenciju i kontrolu oboljenja (ECDC) procenjuje da je opasnost od širenje virusa u Evropi „niska do umerena“. U ECDC smatrjua da je većina zemalja već uvela potrebne mere kako bi se sprečilo brzo širenje bolesti. Realno, najteže posljedice gripa pogodiće neuređene države i ranjive grupe.
Mnogim Evropljani su razgrabili papirne zaštitne maske za lice. Te maske malo pomažu protiv ovog virusnog oboljenja, ali mnogi se rukovode onim: bolje išta nego ništa.
Više zemalja je odlučilo da izdvoji ogromne sume novca za razvoj vakcine protiv virusa. Generalni sekretar UN Antonio Gutereš je pozvao članice svetske organizacije da što pre stave na raspolaganje 675 miliona dolara kako se korona virus ne bi pretvorio u „noćnu moru čitavog sveta“.
Komesar za krizne situacije EU Janez Lenarčič objavio je da će Unija staviti na raspolaganje više od 230 miliona eura za borbu protiv te epidemije. I američki predsednik Donald Tramp je odlučio da od Kongresa zatraži 2,5 milijardi dolara za borbu protiv virusa i potragu za vakcinom.
No kada je reč o vakcini, ne bi trebalo biti preveliki optimista. Nemački centar za istraživanje infekcija (DZIF) upozorava da mogu da prođu i godine, čak i decenije, dok ne bude pronađeno sredstvo protiv novog virusa. I u najboljem slučaju, biće potrebno još mnogo vremena dok vakcina ne bude na raspolaganju svima kojima je potrebna.
Sa naglim širenjem virusa na severu Italije, evropski lideri su suočeni s možda najvećim izazovom od migrantske krize. Kriza iskušava predanost Evrope otvorenim granicama i slobodi putovanja, temeljnom principu EU. Hrvatski ministar zdravlja Vili Beroš je posle sastanka u Rimu, rekao kako je odlučeno da se “granice sa Italijom neće zatvarati, jer to ne bi bilo efikasno”.
Austrija je u nedelju privremeno zaustavila vozove iz Italije zbog bojazni da bi dvoje putnika u jednom vozu mogli imati virus. Ukoliko se virus proširi, biće, takođe, podvrgnut probi hvaljeni, ali napeti evropski javni zdravstveni sistemi, posebno u zemljama koje su prošle mere štednje od globalne finansijske krize 2008.
Italijanski premijer Đuzepe Konte kazao je da da se ne može isključiti mogućnost povećanja broja zaraženih u drugim zemljama pošto i one provedu strožija testiranja. Ostale zemlje su poručile da će nadzirati sve putnike koji dolaze iz Italije.
Sve veći broj slučajeva zaraze korona virusom u zemlji iznenadio je premijera Kontea, pošto je Italija uvela strožije mere od bilo koje druge evropske zemlje odkako su u Kini prijavljeni prvi slučajevi. Italija je 31. januara zabranila letove za i iz Kine, Tajvana, Hong Konga i Makaoa, počela s pregledom svih putnika koji su stizali na njene aerodrome i proglasila vanredno stanje kako bi oslobodila novčana sredstva za mere izolacije.
Zaključno sa sredom uveče u Hrvatskoj je potvrđen i treći slučaj zaraze korona virusom.
Premijer Andrej Plenković je apelovao na građane: “Treba prestati s panikom, velikim odlascima u šoping, zalihama, nismo uopće u takvoj situaciji niti u toj fazi”.
Milan BOŠKOVIĆ
Ulcinj decenijama karantin
“Umjesto da izgradi davno srušene hotele ‘Galeb’ i ‘Jadran’ i vrati Ulcinju stari sjaj turističke metropole, Vlada ‘čašćava’ ovaj grad karantinom za zarazne bolesti, grad u kome je samo u toku 2019. godine ostvareno oko 750.000 noćenja u privatnom smeštaju”, kaže za Monitor poslanica Demokratskog fronta dr Ljiljana Đurašković.
Vlada Crne Gore je ranije saopštila da se “u slučaju masovnog obolijevanja ili pojave novog koronavirusa karantin možda izgradi u bivšoj vojnoj kasarni Zoganje u Ulcinju”.
Prema njezinim riječima, u sretnim zemljama karantini se prave na usamljenim i strogo izolovanim mjestima, a ne u tranzitnim gradovima sa velikom frekvencijom.
Naselje Zoganje se nalazi na pet kilometara od Ulcinja, na dionici puta prema međunarodnom prijelazu sa lbanijom. Tokom prošle godine na zajedničkom graničnom prijelazu Sukobin-Murićani zabilježen je promet od 2,7 miliona ljudi, što znači da je taj prijelaz najfrekventniji u državi, a kojim na ulcinjsku rivijeru dolazi najveći broj gostiju.
“Ako se ovaj naum Vlade ostvari Ulcinjani se mogu pozdraviti sa sezonom i turizmom od čega živi i opstaje cio grad”, kaže dr Đurašković.
Predsjednik Demokratskog saveza Albanaca Saubih Mehmeti rekao je da bi takva odluka Ministarstva zdravlja bila izuzetno štetna, jer ljudi u Zoganju pretežno žive od poljoprivrede, dok će teško biti narušen turistički imidž Ulcinja.
Ovom idejom nijesu zadovoljne ni ostale političke partije u ovom gradu, kao ni lokalna uprava, ali su mali izgledi da će biti uvaženi njihovi apeli i molbe upućene Vladi da odustane od realizacije ovog svog nauma.
“ Danas je u Crnoj Gori najteže biti građanin Ulcinja, resursima najbogatije opštine, ali zahvaljujući politici vladajućih partija, ekonomski najsiromašnije opštine u Crnoj Gori. Čitav Ulcinj je već decenijama veliki karantin“, ocijenili su iz Građanskog pokreta URA.
Iz državnih institucija nezvanično navode da se pojam „karantin“ koristi u senzacionalističke svrhe navodeći da u karantin idu osobe koje su zdrave, a za koje se procjenjuje da imaju neki epidemiološki rizik. Građani tog ulcinjskog sela navode da kasarna nije izolovana, da u Ulcinju ne postoji bolnica, te da stoga nema ni stručnog osoblja.
U svim zemljama prihvatni centri su smješteni daleko od naselja. Australijska vlada odlučila da karantin bude Božićno ostrvo, udaljeno 2.600 kilometara od Australije.
“Čak i ako zanemarimo činjenicu da karantin bez stručnog osoblja ne znači ništa, ono što smo vidjeli u Zoganjama je porazno. Jedna zgrada je okrečena spolja, ali sve okolo govori da u tom prostoru uz poteškoće mogu raditi i zdravi ljudi, a kamoli liječiti se osobe koje imaju ozbiljne zdravstvene probleme”, tvrdi predsjednik URE Dritan Abazović.
Od ponedjeljka albanski policajci i graničari na Sukobinu nose zaštitne maske i rukavice, i tu su stalno prisutne dvije ekipe ljekara. Veliki broj državljana Albanije radi na sjeveru Italije, koji u svoju domovinu dolaze preko ovog graničnog prijelaza.
Prema riječima dr Dhurate Hysi, dosadašnje kontrole pokazale su da nije bilo nijedne osobe inficirane koronavirusom.
Ulcinjani se zbog turizma od kojeg žive nadaju da će se čitava ova priča okončati u proljeće.
Mustafa CANKA
Sporovi među stručnjacima
Nemački mikrobiolog Aleksander Kekule je upozorio da bi tu bolest trebalo shvatiti veoma ozbiljno. Po njemu, to nije običan grip, jer je kod njega smrtnost negdje oko 0,1 odsto. Kod korona virusa smrtnost je između 0,5 i 1,5 procenata. „To znači da je to deset puta opasnija bolest od gripa“, rekao je Kekule za radio-stanicu Dojčlandfunk. Kazao je da je teže odrediti rizičnu grupu, jer od ovog virusa ne oboljevaju samo stariji, bolesni ili deca, već i ljudi u punoj snazi.
Međutim, hrvatski naučnik Igor Štagljar, specijalista molekularne biohemije je izneo računjicu koja sugeriše da su izuzetno male šanse obolevanja od korona virusa, a još bitno manje podleganja bolesti. Štagljar, profesor na Odseku za biohemiju i medicinsku genetiku na Univerzitetu u Torontu je ukazao da uKini živi 1,386 milijardi stanovnika, od kojih je samo 0,0055 posto obolelo od kovid-19. Po Štagljaru, 0,7 posto stanovnika grada Vuhana, iz koga je krenula zaraza, je inficirano, dok 99,3 posto stanovnika grada sa 11 miliona žitelja nema virus. “Da, opasnost postoji, no potpuno je nepotrebno stvarati ovakvu paniku”, zaključio je.
JE LI CRNA GORA SPREMNA ZA SUOČAVANJE SA KORONA VIRUSOM: Oprez bez panike
Nacionalni savjet za prevenciju zaraznih bolesti ocijenio je da je zdravstveni sistem Crne Gore sposoban da odgovori globalnom izazovu korona virusa. Ministar zdravlja Kenan Hrapović informisao je to nacionalno koordinaciono tijelo da ministarstvo ima redovnu komunikaciju sa Svjetskom zdravstvenom organizacijom, kao i da radi na koordinaciji svih zdravstvenih ustanova u zemlji. Kako je rekao, osoblje Instituta za javno zdravlje i epidemioloških službi pripravno je 24 sata.
Zbog širenja Korona virusa KOVID-19 u Italiji i registrovanja prvih slučajeva u Hrvatskoj i Sjevernoj Makedoniji, nivo rizika od novog virusa u Crnoj Gori je od niskog prerastao u umjereni.
Epidemiološkinja Božidarka Rakočević iz Instituta za javno zdravlje je saopštila da su u Crnoj Gori trenutno 184 osobe pod zdravstveno-sanitarnim nadzorom zbog aktuelnog virusa. Prema njenim riječima, zdravstvene ustanove raspolažu testovima za laboratorijsku dijagnostiku KOVID-19.
Direktor Instituta za javno zdravlje Boban Mugoša je na konferenciji za novinare 24. februara saopštio: ,,Imamo komunikaciju sa Svjetskom zdravstvenom organizacijom (SZO). Pripremamo se i sprovodimo mjere za eventualnu situaciju. Putovanje u pogođene regije nije zabranjeno, ali se savjetuje da se ne putuje ako to nije neophodno. Građani koji putuju u pogođena područja koronavirusom treba da naprave neku vrstu samostalne izolacije. To znači da izbjegavaju javna okupljanja koliko god to mogu.Postoji problem sa nabavkom opreme. Za sad imamo dovoljno, ali pokušavamo da još nabavimo”.
Na osnovu onoga što je poznato do sada, korona virus može uzrokovati gripu slične simptome kao što su groznica, kašalj, otežano disanje, bol u mišićima i umor. Kod težih slučajeva dolazi do razvoja teške upale pluća, akutnog respiratornog distres sindroma, sepse i septičnog šoka koji vode do smrtnog ishoda. Osobe sa postojećim hroničnim oboljenjim i stanjima su u većem riziku od razvoja teških formi bolesti. Iz Instituta za javno zdravlje kažu da se virus dominantno prenosi kapljičnim putem prilikom kijanja, kašljanja ili izdisanja. Period inkubacije, odnosno vremena od izloženosti virusu do početka simptoma, se trenutno procjenjuje na između dva i 14 dana. Iako su oboljele osobe najzaraznije u periodu kada su simptomi najviše izraženi (simptomi slični gripu), postoje indicije da pojedine osobe mogu biti zarazne a da nemaju izraženih simptoma.
Ne postoji specifična terapija protiv korona virusa, a pristup koji se primjenjuje u liječenju podrazumjeva liječenje simptoma bolesti, na primjer groznice ili otežanog disanja. Iz Instituta za javno zdravlje kažu da simptomatska i potporna terapija (terapija kiseonikom, nadoknada tečnosti, antivirusna terapija) može biti vrlo efikasna kod oboljelih od korona virusa.
Pomoćnik ministra zdravlja Miro Knežević, u emisiji Boje jutra emitovanoj 26. februara, govorio je o pojedinim mjerama zaštite od korona virusa. Prema njegovim riječima, zaštitne opreme ne fali, jer postoje rezerve od ranije. Ta oprema podrazumijeva hirurške maske i naočare i vizire kako bi se zaštitile oči, nos i usta. Preporučeno je i čišćenje ruku sapunom i vodom u trajanju od najmanje 20 sekundi ili upotrebom sredstva za dezinfekciju ruku na bazi alkohola koji sadrži 60 -95 posto alkohola.
Pojedini građani su na društvenim mrežama podijelili zabrinutost zbog toga što u apotekama širom države navodno nema dovoljno zaliha zaštitnih maski, lijeka Tamiflu, koji se koristi kao preventivno ili terapijsko sredstvo za liječenje gripa, kao ni gelova, odnosno sredstava na bazi alkohola za dezinfekciju ruku. Iz Montefarma tvrde da prvenstveno snabdijevaju sve javne zdravstvene ustanove hirurškim maskama i da imaju dovoljnu količinu za njihove potrebe. ,,Ministarstvo zdravlja je odradilo posebnu porudžbu specijalnih zaštitnih maski sa filterima, odjela i neophodne prateće opreme od renomiranog proizvođača 3M, koje je Montefarm već isporučio epidemiološkim službama i Infektivnoj klinici”, saopšteno je iz PR službe uprave Montefarma. Iz većine crnogorskih bolnica rečeno je da zaštitne opreme ima u dovoljnim količinama.
Ukoliko dođe do pojave koronavirusa nadležni razmatraju u kojim mjestima bi bilo moguće organizovanje karantina. To su, kako su za sada najavili, Zoganj u Ulcinju, Podgorica i Danilovgrad.
Javnost su u srijedu sablaznule fotografije šatora postavljenih ispred Infektivne klinike, na račun kojih se šire šaljivi komentari na društvenim mrežama. Direktor Kliničkog centra Jevto Eraković kasnije odbacio tvrdnje da su šatori namijenjeni pacijentima koji su eventualno inficirani korona virusom, tvrdeći da su postavljeni na zahtjev Infektivne klinike radi simulacije odlaganja zaštitne opreme. ,,Simulacija isključivo služi da se pokaže kako osoblje da odloži zaštitnu opremu – mantile, maske, naočare. Mi ćemo, naravno, obezbijediti kvalitetne uslove, ali ovo je bila samo simulacija. Šatori nijesu za pacijente, već isključivo za odlaganje medicinskog materijala”, rekao je Eraković. Šatori su uklonjeni.
Brojni evropski gradovi, poput Rima, postavili su trijažne šatore ispred bolnica. Međutim, njihove zdravstvene vlasti su pojasnile da šatori služe kao filter, odnosno prostor, gdje medicinsko osoblje može detektovati potencijalnog zaraženog pacijenta, prije nego bude izolovan na odjeljenju.
Građane Crne Gore uznemirila je nedavna vijest o povratku 400 radnika iz Kine koji bi trebalo da nastave gradnju auto-puta Bar-Boljare. Knežević je kazao da još nije potvrđen dolazak nijednog radnika iz Kine.Kako je rekao, ukoliko bi i došli, ti radnici ne mogu biti iz oblasti Hubei, koja je najviše pogođena koronavirusom. Oni koji dođu, prvo moraju 14 dana boraviti u karantinu u Kini, dan pred dolazak moraju da budu pregledani od strane tamošnjih ljekara i donijeti potvrdu da su zdravi, ali i da nakon toga u Crnoj Gori moraju biti pod nadzorom 14 dana. “Nema razloga za paniku”, poručio je.
Institut za javno zdravlje preporučuje izbjegavanje bliskog kontakta sa osobama koje pokazuju simptome respiratornih bolesti, kao što su kašalj i kijanje, izbegavanje diranja očiju, nosa ili usta neopranim rukama. Ukoliko ste boravili u Italiji ili Kini (ili nekom drugom pogođenom području) tokom prethodnih 14 dana, koliko traje period inkubacije, i osjećate slabost sa povišenom tjelesnom temperaturom, kašljem ili otežanim disanjem – potražite ljekarski savjet.
Andrea JELIĆ
IN ENGLISH3 sedmice
IN ENGLISH3 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
SVIJET4 sedmice
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU2 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
FOKUS4 sedmice