Koliko je Vlada iskrena u namjeri da postupi po preporukama Komiteta UNESCO-a koje se tiču zabrinjavajućeg stanja očuvanosti prirodnog i kulturno-istorijskog područja Kotora, upisanog na Listu Svjetske baštine daleke 1979. godine, pokazuje niz kontradiktornih poteza koje preduzima.

Vlada premijera Duška Markovića donijela je 2. februara ove godine Akcioni plan za Kotor pod pritiskom oštrih upozorenja upućenih Crnoj Gori sa posljuednje sjednice Komiteta UNESCO u Istanbulu, održanoj u julu prošle godine, koja se odnose na posljedice prekomjerne urbanizacije zaštićenog područja koje mogu dovesti do brisanja Kotora sa Liste svjetske baštine.

Akcionim planom naloženo je stavljanje van snage kompletne prostorno-planske dokumentacije za teritoriju opštine Kotor, svih lokalnih i državnih planskih dokumenata, sa rokom izvršenja do kraja prvog kvartala tekuće godine, do donošenja novog Prostorno-urbanističkog plana Opštine koji mora biti usklađen sa zahtjevima i dokumentima UNESCO.

Zadati rok je istekao polovinom marta a nijedna strana, ni Vlada ni lokalna uprava u Kotoru nisu izvršile svoj dio posla. Može se reći da je Akcioni plan već na startu propao, iako su za njegovu realizaciju zadužena tri ministarstva i kotorska javna uprava.

Dok se u javnosti glumi zabrinutost za nastalu situaciju, iza kulisa se nastavlja sa praksom koja Akcioni plan sabotira. Nadležnima u Kotoru stiglo je uputstvo iz Ministarstva održivog razvoja da ne koče realizaciju investicija i izdavanja građevinskih dozvola po započetim procedurama, posebno za područje Kostanjice, u javnosti poznato po drastičnoj devastaciji prostora. Nova kotorska vlast stopirala je izdavanje više građevinskih dozvola za gradnju u Kostanjici, ali će nakon intervencije MORTA po svemu sudeći, odobriti njihovo izdavanje.

Nastavljene su i aktivnosti oko realizacije projekta izgradnje turističko-stambenog kompleksa na lokaciji Glavati, jednoj od rijetkih neizgrađenih zona Bokokotorskog zaliva, čija je urbanizacija predmet pojačanog interesovanja eksperata UNESCO.

Uvala Glavati sa crkvom Sv. Ane na Prčanju, jedno je od rijetkih u potpunosti očuvanih autentičnih srednjevjekovnih imanja kotorske vlastele, koje je u srednjem vijeku pripadalo poprodici Glavati iz Kotora, po kojoj i danas nosi ime.

Bivša vlast u Kotoru donijela je Lokalnu studiji lokacije Glavati-Prčanj 2015. godine, uprkos oštrim upozorenjima ICOMOS-a savjetodavnog tijela UNESCO i stavom Komiteta sa zasijedanja u Dohi, u junu 2014, kojima je ukazivano na zabrinjavajuću degradaciju dijela prostora Boke, lokacija Morinj, Glavati, Kostanjica… čije prirodne vrijednosti gube odlike izuzetne univerzalne vrijednosti zahvaljujući kojima je postala dio svjetske baštine od značaja za cijelo čovječanstvo.

Odluku o donošenju LSL Glavati-Prčanj u zahvatu od 24 hektara, potpisala je bivša predsjednica Opštine Marija Ćatović još 2008. godine. Glasovima većine odbornika u SO Kotor LSL je usvojena krajem 2015. godine.

Saglasnost na LSL Glavati-Prčanj dalo je Ministarstvo održivog razvoja i turizma potpisom sekretara Zorana Tomića. Ista je stigla i od Uprave za zaštitu kulturnih dobara, od direktorice Anastazije Miranović. Pokazalo se kao i obično, da su privatni interesi povlašćenih investitora , firme Premia iz Kotora i vlasnika zemljišta, firme Hexagon iz Podgorice, iznad opšteg interesa očuvanja statusa zaštićenog područja Kotora i interesa države Crne Gore koja trpi kritike zbog galopirajuće urbanizacije prirodnih resursa Boke. Nikakve preporuke, upozorenja i izvještaji UNESCO-ovih eksperata, moćne investitore ne mogu zaustaviti.

U martu 2016. Ministarstvo održivog razvoja i turizma firmi Premia izdaje Urbanističko-tehničke uslove za izgradnju turističko-stambenog kompleksa na zelenoj livadi Glavati, ukupne izgrađene površine od 40.000 kvadrata.

Direktorica Miranović najprije odbija da izda konzervatorske uslove za izradu tehničke dokumentacije, navodeći kao prepreku čitav niz dokumenata, izvještaj ICOMOS-a, Odluke Komiteta UNESCO sa zasjedanja u Dohi i Istanbulu i predviđene aktivnosti oko izrada studija HIA, Procjene uticaja na kulturnu baštinu koje se moraju dostaviti Centru za svjetsku baštinu na ocjenu do kraja 2017. godine.

„Ukoliko se planirane intervencije odobre kroz pozitivnu ocjenu Procjene uticaja na kutlurnu baštinu (HIA) pristupiće se propisivanju konzervatorksih uslova i izradi projektne dokumentacije”, navodi Miranovićeva u decembru 2016.

Međutim, uprkos tome, Opština Kotor pokrenula je proceduru za raspisivanje međunarodnog javnog konkursa za arhitektonsko rješenje turističkog kompleksa Glavati, na zahtjev i o trošku investitora. Taj posao sačekao je novu kotorsku upravu koja konkurs nije obustavila, nego prihvatila, uz navodne ograde i pozivanja na preuzete obaveze prema zahtjevima UNESCO.

Predsjednik Opštine Vladimir Jokić ističe da su ipak promijenili neke članove žirija najavljenog konkursa, umjesto sveprisutne Anastazije Miranović i arhitekte Gorana Radevića, imenovali su profesoricu Jelisavetu Kalezić i dekana Arhitektonskog fakulteta Svetislava Popovića.

Ubrzo je i direktorica Miranović izvela verbalno-pravnu vratolomiju, pa umjesto konzervatorskih uslova investitoru izdaje Smjernice za izradu Idejnog arhitektonskog rješenja turističkog kompleksa u zahvatu LSL Glavati-Prčanj, dvadesetak dana nakon donošenja Akcionog plana.

Povodom Akcionog plana i uloge Uprave za zaštitu kulturnih dobara za nastalu situaciju u Kotoru, Društvo prijatelja bokeške baštine iz Kotora uputilo je Otvoreno pismo ministru kulture Janku Ljumoviću.

Šest potpisnika, arhitekte Marija Nikolić, Aleksandra Kapetanović, Katarina Nikolić, Slobodan Bobo Mitrović, konzervator Jasminka Grgurević i matematičar i umjetnički fotograf Stevan Kordić „pozivaju Ministarstvo kulture da konačno uzme aktivno i stručno učešće u zaštiti Svjetske kulturne baštine” i traže da se povuku Smjernice koje je izdala direktorica Miranović za LSL Glavati.

Zahtijevaju da se odmah donese Studija zaštite kulturnih dobara na području opštine Kotor, koja je izrađena i usaglašena od strane članova radne grupe u novembru 2015, za potrebe PUP-a Kotora, koja će služiti za izradu sveobuhvatne HIA koja se zahtijeva od strane Komiteta za Svjetsku baštinu, te da se izrada HIA povjeri stručnom ekspertu iz oblasti zaštite kulturne baštine sa iskustvom u izradi studija za područja Svjetske baštine.

Inače izrada niza HIA studija prema Akcionom planu, povjerena je Arhitektonskom fakultetu iz Podgorice.

Društvo prijatelja bokeške baštine traži da se „pokrene postupak odgovornosti nadležnih lica koja su dovela do ovakvog stanja i preduzmu neophodne mjere kako bi se zaustavilo nestručno i veoma štetno djelovanje onih koji su plaćeni da štite našu kulturnu baštinu”.

Iako nije pomenuto njeno ime, prigovori se odnose na rad direktorice Anastazije Miranović i njeno postupanje u nizu slučajeva degradacije prostora u kotorskoj opštini, posebno urbanizacije uvale Glavati i Turskog rta na Verigama.

„LSL Glavati planira gradnju na neizgrađenom prostoru koji se u svim UNESCO-ovim dokumentima pominje imenom kao jedan od lokaliteta važnih za očuvanje atributa koji su Područje doveli na Listu svjetske baštine. To je zadnji planski dokument koji je Opština donijela nakon završetka Studije zaštite kulturnih dobara koja je ovaj lokalitet prepoznala kao jedan od ključnih za očuvanje izuzetne univerzalne vrijednosti”, navodi se u pismu.

„Uprava za zaštitu kulturnih dobara godinama je odbijala dati saglasnost na ovaj planski dokument, a onda je suprotno svim tim stavovima direktorka Uprave potpisala saglasnost na isto plansko rješenje. Uprava je dala saglasnost i za gradnju na Turskom rtu kao i na ‘druge’ razvojne projekte i planove. Svi planovi zbog kojih se dovodi u pitanje status područja Kotora na Listi svjetske baštine usvojeni su od strane Opštine Kotor, Ministarstva održivog razvoja i turizma a uz saglasnost Uprave za zaštitu kulturnih dobara. Sada ti isti treba da realizuju Akcioni plan”, upozoravaju ministra Ljumovića

Autori otvorenog pisma vjeruju da se jedino ispunjavanjem iznijetih zahtjeva može krenuti sa implementacijom mjera koje su neophodne kako bi područje Kotora ostalo na Listi svjetske baštine.

Planovi za područje svjetske baštine iz Banja Luke

Dok bivša oštinska vlast u Kotoru raspisivala međunarodni javni konkurs za jedan turistički kompleks privatnog investitora, za izradu ključnih urbanističkih planova angažovala je firmu iz Banja Luke. Poziciju ekskluzivng obrađivača niza detaljnih urbanističkih planova i lokalnih studija lokacija u Kotoru zauzela je firma AG Infoplan iz Budve, koja potom taj posao predaje Urbanističkom zavodu Republike Srpske iz Banja Luke. Tako ispada da je monopol na plansko uređenje vrijednog područja svjetske baštine imala neka podizvođačka firma koja posao nije dobila putem javnog tendera. Planska rješenja za Dobrotu, Morinj, Orahovac, Prčanj, Glavati i mnoge druge lokacije u Kotoru stigla su iz Banja Luke.

Branka PLAMENAC

Komentari