Sve je i dalje po starom – političari uživaju u privilegijama i „slavi“, a mladi ako što iznude do prve prilike kada će pobjeći iz ovakvog sistema

Da se znanje, talenat i rad isplate samo ako politika tako odluči, opet je pokazala afera oko odlaska mladih fizičara na Međunarodnu olimpijadu iz fizike u Tokiju.

Luka Ristanović, Jovan Janković, Andreja Popović i Vuk Čurović, uz čestitke za ostvarene rezultate na državnom takmičenju, obaviješteni su 7. aprila da će predstavljati Crnu Goru na 53. Međunarodnoj olimpijadi iz fizike, koja će se održati u Tokiju od 10. do 17. jula.

Iz Ispitnog centra im je saopšteno da će sa njima ići profesor/ica sa UCG i predstavnik/ica Ispitnog centra i da domaćin takmičenja snosi troškove smještaja i ishrane, a crnogorske obrazovne institucije troškove puta, vize, članarina i zdravstvenog osiguranja.

Mladi fizičari, koji se sa svojim mentorima cijelu školsku godinu spremaju i uče, tako su dobili satisfakciju da se trud i obrazovanje isplate. Ali, iz Ispitnog centra potom – muk. Roditelji su se, protekle sedmice, obratili Ispitnom centru da saznaju da li je sve u redu.

Tek na insistiranje roditelja, odgovoreno je da „nema mogućnosti da se organizuje odlazak tima”.

„Trenutna cijena avio karte je oko 2.600 eura po osobi, što je oko 16.000 eura samo za karte. Za navedenu olimpijadu je potrebno izdavanje viza za učesnike, pa je organizator tražio da se dostave potrebni podaci, između ostalog i rezervacija karata. Ministarstvo prosvjete je htjelo da podrži odlazak tima na olimpijadu, uplatom određenog iznosa za kupovinu avio karata. Međutim, avio karte se mogu kupiti samo u skladu sa odredbama Zakona o javnim nabavkama”, navodi se u odgovoru roditeljima.

Napomenuli su iz Ispitnog centra da su se obratili organizatorima „radi mogućnosti onlajn učešća crnogorskog tima na toj olimpijadi i očekujemo odgovor“. Uz želju u uspjeh u daljem radu, odgovor je završila direktorica Ispitnog centra Dragana Dmitrović.

Razočarenje djece i bijes roditelja nakon takvog odgovora nije teško shvatiti. Profesorica podgoričke Gimnazije Aleksandrina Vujačić obratila se javnosti putem Fejsbuka ne krijući svoju ljutnju: „Ovako im je vraćeno. Nemoj više niko, ali bukvalno niko, da me je pitao zašto napuštam prosvetu i idem na golu ledinu, bez plana B. Ja više neću da budem saučesnik u zločinu koji se sistematski sprovodi nad najboljima. Ministre? Ostala nesposobna i nikad najedena politička kasto? Niko ništa?… O ovoj deci će se tek čuti! Ne zahvaljujući vama, talogu taloga… To je ta četvorka za koju se nema novaca, jer, jelte, valja dati pola miliona evra za pranje auta!“.

Istina, ministarstva u prosjeku daju za pranje kola i parkiranje koliko je potrebno za učešće najboljih đaka na internacionalnim takmičenjima. Iznosi za gorivo za službene automobile, kojih se nova vlast i pored gromoglasnih najava nije odrekla, od 14,7 miliona eura su neuporedivo veće od ulaganja u talente.

„Ovo je još jedna slika praznih obećanja političara, koja se odnose na unapređenje obrazovanja mladih, a i razlog zašto imamo hronično zapušten obrazovni sistem za koji ne mari nijedna vlada“, saopštili su iz Centra za građansko obrazovanje (CGO). Oni su uputili Inicijativu premijeru Dritanu Abazoviću i ministru prosvjete Miomiru Vojinoviću za hitno obezbjeđivanje sredstava i sprovođenje postupka za odlazak crnogorskih gimnazijalaca, njihovih mentora i predstavnika Ispitnog centra na Olimpijadu znanja iz fizike u Tokio.

„Ovim učenicima zakonski pripadaju sredstva iz Fonda za podršku talenata, jer su se kao pobjednici prva tri mjesta na državnom takmičenju automatski kvalifikovali za međunarodno takmičenje. Poznato je da su sredstva iz Fonda za podršku talenata samo nekoliko godina unazad prelazila sumu od pola miliona eura. Kako se sad troše? I kako je moguće da se ne mogu pokriti troškovi avionskih karata crnogorskog tima koji treba da budu ‘ambasadori znanja’ države Crne Gore?“, piše u saopštenju CGO.

Da bruka bude još veća, iz Ministarstva prosvjete su objasnili da je u toku reforma ovog Fonda ali da para u njemu ima: „Za učenike koji su osvojili nagrade na državnim i međunarodnim takmičenjima, do sada je iz Fonda isplaćeno 13.417.eura. Za Fond je budžetom za ovu godinu predviđeno 115.000 eura.Trenutno je na računu 101.583 eura”. Uz poruku da će Ministarstvo „uvijek podržati talentovane učenike, kao što je to činilo i do sada”, nijesu objasnili kako je bilo moguće da dođe do svega ovoga.

Javnost je u međuvremenu saznala da se problem sa odlaskom najboljih učenika na međunarodna takmičenja ponavlja iz godine u godinu. Te da je isti problem ove godine, nakon fizičara, čekao i takmičare iz ostalih prirodnih nauka.

Mediji su upozorili da javnost nije saznala ko je finansirao Abazovićeva putovanja na dodjele počasnih doktorata u Švajcarsku i Albaniju, na studentske tribine u Kembridžu ili u Oksfordu. Kao i na to da je za vjerske škole ove godine predviđeno 1,7 miliona eura, dok prebukirane državne često nemaju elementarnih uslova za rad…

Kada je skandal dobro naljutio javnost, reagovao je sveprisutni ministar ekonomskog razvoja Goran Đurović, na Tviteru: „Danas ću u komunikaciji sa privrednicima pokušati da riješim ovaj problem. Mladi fizičari moraju da idu na ovo prestižno takmičenje a privreda je tu da im to omogući“. Valjda zbog hitnosti, ministar privrednik se oslanja na svoje kolege umjesto na institucije.

Vlada je na hitnoj sjednici u ponedjeljak „razrješila“ dilemu. Obezbijedila je 44.000 eura za učešće najboljih crnogorskih učenika na međunarodnim takmičenjima. Vlada je saopštila da su pored fizičara u istom problemu bili i ostali najbolji učenici: „Ovim su otklonjene određene administrativne prepreke i stvoreni uslovi za odlazak naših timova na: Međunarodnu matematičku olimpijadu u Čibi (Japan) za sedam članova, kao i za po šest članova na Međunarodnu olimpijadu iz fizike u Tokiju (Japan), Međunarodnu olimpijadu iz geografije u Bandungu (Indonezija), Međunarodnu informatičku olimpijadu u Segedinu (Mađarska), te Balkansku informatičku olimpijadu u Sloveniji“.

„Poentirao“ je premijer Abazović: „Hvala ministrima Goranu Đuroviću, Miomiru Vojinoviću, Biljani Šćepanović i privrednicima Crne Gore na ekspresnoj i nesebičnoj pomoći. Vlada će ubrzano sprovesti procedure, a MVP (Ministarstvo vanjskih poslova) će pomoći oko dobijanja viza. Znanje će uvijek naići na našu podršku. Učenicima želimo puno uspjeha i da nas obraduju medaljom“.

Nadamo se da ovakve podrške ubuduće neće biti, a nakon pretrpljenog institucionalnog maltretiranja neumjesno je od ove djece očekivati i medalje.

„Talentovani fizičari otputovaće u Tokio na Međunarodnu olimpijadu zahvaljujući pritisku javnosti i činjenici da se 11. juna održavaju parlamentarni izbori, što je dodatno pokrenulo političare da se angažuju u rješavanju problema. U međuvremenu, crnogorski srednjoškolci i njihovi mentori izloženi su neizvjesnosti, a propuštena su i dva mjeseca za rad, što sve može da ima uticaja i na rezultate na takmičenju u Japanu“, naglasila je Snežana Kaluđerović iz Centra za građansko obrazovanje (CGO).

Skandal oko odlaska u Tokio je slika nepromijenjenog društva. Sve je još uvijek po starom, političari uživaju u privilegijama i „slavi“, a mladi ako što iznude do prve prilike kada će pobjeći iz ovakvog sistema.

Predrag NIKOLIĆ

Komentari

U posljednje dvije decenije vlasti su konstantno najavljivale da će se za potrebe opština na sjeveru graditi regionalna deponija za odlaganje komunalnog otpada. Međutim, do toga još uvijek nije došlo, zbog čega se i dalje pribjegava alternativnim rješenjima u vezi sa pronalaženjem lokacija za deponovanje smeća

Ogroman broj smetlišta na sjeveru Crne Gore, od kojih neka godinama i decenijama nazivaju „privremenum odlagalištem otpada”, odaju ružnu sliku neuređene države koja sebe naziva ekološkom, upozorili su ekolozi ovih dana.

U preporukama Evropske unije, koje se tiču zaštite životne sredine, izričito je zahtijevano da se u Crnoj Gori mora odustati od dosadašnjeg načina odlaganja otpada, uz naglasak da postojeće deponije u velikoj mjeri remete prirodnu ravnotežu.

U posljednje dvije decenije vlasti su konstantno najavljivale da će se za potrebe opština sa sjevera države graditi regionalna deponija za odlaganje komunalnog otpada. Međutim, do toga još uvijek nije došlo, zbog čega se i na ovom području godinama pribjegavalo alternativnim rješenjima u vezi sa pronalaženjem lokacija za deponovanje smeća.

Iz beranske lokalne uprave potvrđuju da se zbog nepostojanja regionalne sanitarne deponije, smeće odlaže na nužni način koji ne zadovoljava evropske standarde.

„Da bismo došli do odgovarajuće lokacije za odlaganje otpada i izgradnje regionalne deponije, potrebna je veća posvećenost države, koja do sada nije pokazala potrebnu spremnost za realizaciju ovog krupnog i izuzetno značajnog projekta. Znam da su vođeni određeni razgovori u vezi sa ovim pitanjem, ali konkretnog rješenja nema, iako se radi o problemu koji se mora urgentno rješavati, jer na to ukazuju i preporuke koje stižu od međunarodnih institucija. S druge strane, imamo i nesavjesne građane koji odlažu otpad na mjesta koja za tako nešto nijesu propisana, što dodatno usložnjava problem” – ističe predsjednik opštine Berane Vuko Todorović.

U preporukama Evropske unije je u cilju rješavanja ovog problema nedvosmisleno se naglašava da se mora graditi regionalna deponija i u okviru nje reciklažni centar gdje bi se vršila selekcija otpada i proizvodio određeni energent koji ima višestruko korisnu namjenu.

Predsjednik opštine Petnjica Samir Agović ističe da od poštovanja ovih preporuka još uvijek nema ništa i da zbog toga imamo krajnje zabrinjavajuće stanje.

„Pokušali smo sve kako bismo pronašli mjesto na području Petnjice gdje bi se deponovao komunalni otpad do eventualne izgradnje regionalne sanitarne deponije o kojoj se priča godinama. Definisali smo više lokacija i uključili stručna lica sa strane da nam pruže ruku pomoći. Ali, svuda smo nailazili na otpor građana. Zato smo prinuđeni da, u skladu sa postignutim dogovorom, otpad transportujemo u Rožaje” – kaže Agović.

On smatra da je na potezu država koja mora da donese zakonsko rješenje na osnovu kojeg će se doći do odgovarajuće lokacije za deponovanje otpada, ne samo iz Petnjice nego i sa čitavog sjevernog regiona.

I iz opština Plav i Gusinje potvrđuju da se i tamo otpad skladišti na improvizovanim deponijama i da i to samo privremena rješenja, dok iz andrijevičkog Komunalnog preduzeća smatraju da ovo pitanje zahtijeva veću posvećenost nadležnih državnih institucija.

„Mi u opštini Andrijevica imamo deponiju koja privremeno predstavlja dosta dobro rješenje u odnosu na neke druge sredine. Međutim, sve je to daleko od nekih idealnih standarda. Da bismo došli do odgovarajuće lokacije za odlaganje otpada i izgradnje regionalne deponije, potrebna je veća posvećenost države” – kažu.

Iz komunalnih službi i lokalnih uprava sjevernog regiona ističu da su sprovedene brojne akcije u cilju uklanjanja divljih deponija. Međutim, one se i dalje mogu vidjeti na javnim površinama i naročito duž obala Lima i njegovih pritoka, ukazuju i iz nevladinog sektora.

„Da se primijetiti da se na obalama Lima, ali i na drugim mjestima nekontrolisano odlažu velike količine smeća, što svakako negativno utiče na životnu sredinu” – naveli su iz NVO Euromost, apelujući na građane da to ne čine i time pomognu u zaštiti životne sredine.

Iako je još 2010. godine, između deset ponuđenih, lokacija Vasove vode bila određena za izgradnju regionalne sanitarne deponije i reciklažnog centra za više opština, do realizacije tog projekta nije došlo. To se nije desilo bez obzira što je za ove namjene, uz izradu projektne dokumentacije, potrošeno milion i po eura. Takvom rješenju protivili su se mještani Beransela kao i brojni ekološki aktivisti.

Jedan od tih aktivista, izvšni direktor Ekološkog pokreta Ozon Aleksandar Perović kaže za Monitor da je sjever i dalje u katastrofalnom stanju kad je u pitanju očuvanje životne sredine.

„Najgore od svega je što je Opština Bijelo Polje ušla u proces dobijanja sredstava za regionalnu deponiju, ali se ispostavilo da je nesposobnost donosilaca odluka najveća prepreka u tome” – kaže Perović za Monitor.

Predsjednik Sportskog ribolovnog kluba Lim iz Berana Boško Vulević nije ubijeđen da bi čak i izgradnja regionalne sanitarne deponije brzo riješila ovaj problem.

„Ne znam šta se dešava. Lično znam da je Komunalno preduzeće iz Berana ovu lokaciju očistilo prije petnaest dana. Odakle sada sav ovaj otpad, nije mi jasno. Molim i apelujem da počnemo da mislimo o životnoj sredini i da ne bacamo smeće tamo gdje mu nije mjesto” – kaže Vulević.

Svi sagovornici Monitora slažu se u tome da se mora pooštriti kaznena politika. Ali i sprovoditi. Prema nekim informacijama, komunalne policije u Beranama i Bijelom Polju, kao najvećim gradovima u ovom regionu, nisu napisale nijednu prijavu.

                                          Tufik SOFTIĆ  

Komentari

Sve što je moglo da se iskomplikuje, iskomplikovalo se tokom višegodišnjih pokušaja da se brojnim penzionerima podstanarima na sjeveru obezbijedi krov nad glavom. Na davno obećane stanove još čekaju u Pljevljima, Branama, Bijelom Polju, Kolašinu…

Zgrade, negdje do pola ozidane, negdje samo postavljen kamen temeljac, a u pojedinim opštinama ni toliko. To je, uglavnom, rezultat višegodišnjih obećanja i „napora” da se najstariji i najnemoćniji građani sjevera spasu od podstanarskog života. Raniji model gradnje stanova za pripadnike „trećeg doba”, pokazalo se, ostavio je mnogo prostora za zaloupotrebe i nije donio skoro nikavu korist onima kojima je trebalo da riješi probleme. Zbog gorkog iskustva i brojnih  nezavršenih objekata za tu namjenu, iz Fonda za penzijsko i invalidskog  osiguranja (Fond PIO) nedavno su kazali da će slične projekte ubuduće realizovati oni, opštine ili nadležno ministartvo, a da će sredstva obezbjeđivati država. Dosadašnja praksa omogućavala je da u ambiciozne poduhvate organizacije izgradnje stanova kreću i lokalna udruženja penzionera. Pokazalo se da su taj posao radili površno, neažurno, ishitreno a, u nekim slučejevima, i uz brojne zloupotrebe.

Savez udruženja penzionera, ranijih godina, dobijao je začajna sredstva iz budžeta i Fonda PIO namijenjena za socijalnu pomoć i za stambenu izgradnju. Udruženjima penzionera dodjeljivano je za izgradnju stanova ponekad i po 2,5 milona godišnje, tokom posljednjih 8 godina – ukupno 7,5 miliona. Nakon otkrivenih brojnih zloupotreba, lani je Fond PIO obustavio isplatu oko 900.000 eura za stambenu izgradnju. Pred crnogorskim sudovima vodi se na desetine postupaka, koji su u različitim fazama, zbog neregularnosti u poslovima stambene izgradnje za penzionere, a podnijete su ili najavljene brojne krivične prijave.

Izgradnja poslovno-stambenog objekta u Pljevljima, namijenjenog prvenstveno penzionerima, nije odmakla od zemljanih radova, iako je zgrada davno trebalo da bude useljena. Sa firmom koja je odabrana za izvođača radova Crnogorski fond za solidarnu stambenu izgradnju (CFSSI),  raskinuo je ugovor dvije godine nakon polaganja kamena temeljca, 2015. godine. U pjevaljskom Udruženju penzionera za Monitor kažu da je njihova uloga bila samo da posreduju kod Opštine za dobijanje placa na kojoj je planirana gradnja zgrade. Udruženje nije, objašnjavaju, bilo investitor, kako su više puta tvrdili iz Fonda PIO.

Novac za stanove za pljevaljske penzionere iz Fonda PIO uplaćen je na vrijeme i u nekoliko navrata. Prvo je,  2017. godine, lokalnom Udruženju preneseno 300.000 eura, a kasnije još  nekoliko sitnijih iznosa  za plaćenje prenosa prava svojine na zemljište, odnosno, plaćanje duga po osnovu prinudne naplate prema Ministarstvu finansija. Fond je, s obzirom na to da realizacija projekta nije počela ni godinama nakon što je bio planirano useljenje, zatražio povraćaj novca. Međutim, u Udruženju penzionera kažu da to ne mogu učiniti,  jer novac nije kod njih. Fondu za solidarnu izgradnju u Podgorici uplatili su, tvrde, 175.972 eura po sporazumu o izgradnji. Ostatak novca završio je u Atlas banci, pa su, kako objašnjavaju, od Fonda za zaštitu depozita dobijili svega  42.052 eura, dok je preostalih 81.855 priznato kao potraživanje. Rok za završetak izgradnje objekata, koji je trebalo da ima 38 stanova, od kojih bi 20 pripalo penzionrerima, bio je jun 2019. godine.

„Direktor CFSSI prošle godine je obavijestio da je do prekida radova došlo jer je preminuo vlasnik firme koja je bila podizvođač radova, i da će raspisati tender za izbor novog izvođača. Niko nas nije poslije toga obavještavo kada bi radovi mogli biti nastavljeni. Od oko 6.490 penzionera u Pljevljima, bar 100 nema svoj stan ili kuću. Jasno je koliko je završetak zgrade bitan”, kažu sagovornici Monitora iz Udruženja penzionera.

Ni u Bijelom Polju nisu bolje prošli. Za završetak stanova u naselju Ribarevine, čija je izgradnja odavno zaustavljena, fali još 200.000 eura. Udruženje penzionera u toj opštini je prije četiri godine od Fonda PIO dobilo 170.000 eura za dvije zgrade, u kojima bi bilo 12 stanova za penzionere.  Opština je obezbijedila plac i oslobila investitora obaveze plaćanja naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta. Kasnije se ispostavilo da, prema planskoj dokumentaciji, na toj lokaciji nije bilo moguće graditi objekte za kolektivno stanovanje, pa su, kako su Monitoru rekli u bjelopoljskom Udruženju penzionera, bili prinuđeni da se snalaze.  Riješili su da promijene projekat i grade četiri manje zgrade, od po četiri stana.

„Ta činjenica i poskupljenje građevinskog materijala poskupili su značajno i projekat, pa nam je potrebno još 200.000 eura. To smo tražili od Ministarstva rada i socijalnog staranja i Fonda PIO prošle godine, ali nikad nijesmo dobili odgovor”, kažu u tom udruženju.

Direktor Fonda PIO Ranko Aligrudić, gostujući na RTCG, prije mjesec, reko je da je situacija sa stanovima za penzionere u Bijelom Polju „paradigma stanja u kojem se u tom polju nalazimo”. Ocijenio je da je „nepojmljivo da neko može da počne izgradnju zgrade, u ovom slučaju tri, sa po četiri stana, a da nije zatvorio finansijsku konstrukciju”.

„Predsjednik Udruženja penzionera Bijelo Polje je na svoju ruku sa predsjednikom Opštine krenuo u akciju, a bez zatvorene finansijske konstrukcije, i to tik pred lokalne izbore. Sada se pojavljuju apeli za završetak tih zgrada, a upravo su oni u Udruženju znali da sa sredstvima koja smo mi uplatili ne mogu završiti započeto“, objasnio je Aligrudić.

Ugovor o sufinansiranju stambenog objekta za 12 stanova u Beranama za potrebe korisnika Fonda PIO, potpisali su, prije tačno 15 godina, Ministarstvo zdravlja rada i socijalnog staranja, Opština i Fond PIO. Ministarstvo je, prema ugovoru, bilo dužno da obezbijedi 120.000 eura za izgradnju zgrade za penzionere. Aneksom ugovora, godinu kasnije, i Fond PIO i Opština Berane se obavezuju da obezbijede još po 120.000 eura.

Iz jednog od dva beranska udruženja penzionera kažu da su Fond PIO i Ministarstvo ispunili svoje obaveze i novac još prije deceniju i po uplatili Opštini. Uprkos tome, za stanove za najstarije Brenace nije postavljen ni kamen temeljac. Stanova nema, između ostalog i zbog toga, što do sada nije bilo adekvatne planske dokumentacije za lokaciju na kojoj je planirana zgrada, tvrde iz beranske lokalne uprave. Navodno, tek su se nakon usvajanja izmjena i dopuna detaljnog urbanističkog plana (DUP) stekli uslovi da se krene u izgradnju. Kako je Monitoru rečeno u lokalnoj upravi „ranija DPS vlast je nenamjenski trošila novac koji su Ministarstvo i Fond PIO uplatili za stanove penzionerima.

„Uprkos tome, naslijedili smo obavezu izgradnje stanova za najstraije sugrađane i to ćemo završiti. Određena je lokacija od 1.014 metara kvadratnih za podizanje te zgrade. Budžetom za ovu godinu planirano je 120.000 eura za ove namjene. Sada se očekuje inicijativa Fonda PIO i dva udruženja penzionera u Beranama da se krene u dalje aktivnosti”, kažu u Opštini.

Iako je, pred lokalne izbore 2018. godine, DPS u Kolašinu obećao izgradnju stanova  za penzionere, od toga nije bilo ništa. DPS je četiri godine bio na vlasti, a kolašinski penzioneri niti imaju stanova niti Dnevnog centra.

Prema lokalnom kapitalnom budžetu, ni novoj lokalnoj vlasti nije u planu da značajnije unapređuje život pripadnika trećeg doba. Dnevni centar za stare u Kolašinu, najavljivan skoro tri godine, profunkcionisao je 2021. u novembru i radio samo mjesec. Sada su vrata tog objekata zaključana, a moderno i funkcionalno opremljeni prostor nedostupan za one kojima je namijenjen. Nakon isteka roka za projekat, koji su realizovali resorno ministarstvo i UNDP, taj servis je ostao bez potrebnog novaca za funkcionisanje. U Kolašinu je oko 1.400 penzionera, a iz njihove organizacije više puta je ponovljeno da im položaj nije zavidan.

                                                                                                Dragana ŠĆEPANOVIĆ  

Komentari