Povežite se sa nama

DRUŠTVO

Od Arkana do Veselina Vukotića

Objavljeno prije

14 godina

na

uob-Arkan

Ne zna se zasad da li će Srbija izručiti Veselina Veska Vukotića, Nikšićanina, kod nas osuđenog na 20 godina zbog ubistva i pokušaja ubistva. Usmrtio je 16. novembra 1997. Duška Boškovića i ranio V.P. jer se navodno gurkao s njima na podijumu kotorske diskoteke Fleš. Nije objašnjeno kako je tada Vukotić mogao nesmetano boraviti u Crnoj Gori, jer mu je trebalo biti suđeno za pokušaj ubistva R.G. 1986. u Nikšiću, nakon kojeg se i dislocirao u Beograd. Naime, tek se 2000. na procesu pred krivičnim vijećem sudije Radovana Mandića zbog pucnjave u Kotoru, doznalo da je Vukotić terećen i za događaj iz 1986, koji mu je, uostalom, uračunat u jedinstvenu kaznu zatvora.

ORUŽJE SA CETINJA: Brojni drugi kriminalci ovđe su decenijama uživali VIP status, što se nije mogli realizovati bez pokroviteljstva SDB Crne Gore, koja je – razumno je pretpostaviti – za takvu praksu morala imati instrukcije najvišeg političkog vrha.

Još od poznog doba SFRJ, kroz Crnu Goru je različitim povodima prošla kompletna „ekipa” iz beogradskog podzemlja, za koju se sa manje ili više argumenata tvrdi da je za račun države regrutovana radi ubistava emigrantskih čelnika „anti-jugoslovenskog” političkog djelovanja. Najpoznatiji među njima je Željko Arkan Ražnatović. Sin borca 1. proleterske brigade, premda još kao maloljetnik osuđeni kriminalac, angažovan je u svojstvu „radnika” jugoslovenske tajne službe, poznate pod akronimom SDB SSUP-a. Beograd mu je bio baza, no 1980-ih je na Cetinju, zatim u Budvi i Titogradu imao interesantne i javnosti manje poznate role.

O svemu tome se ponešto doznaje i iz požućelih spisa sa suđenja zbog ekcesa koje je pravio. U predmetu XII K. br. 851/86 sa suđenja 1986. u Prvom opštinskom sudu u Beogradu piše da je Ražnatović „od oca Veljka i majke Slavke, rođene Josifović, rođen 17. aprila 1952. u mestu Brežice, SO Brežice, sa stanom u Ulici Ljutice Bogdana br. 3, Crnogorac, državljanin SFRJ” imao pravi arsenal – od automatske puške sa snajperom, ručne bombe, dva magnuma, etc – kao i „oružne listove izdate u SUP-u Cetinje”!

Tokom svoje kriminalne karijere po Evropi, zbog koje je osuđivan ali je uvijek uspijevao da pobjegne iz tamošnjih zatvora, Ražnatović je koristio pasoše sa lažnim identitetima, uključujući i tipična crnogorska prezimena – Đorđe Rolović ili Marko Vukotić.

Na suđenju 1986. je Ražnatović otvoreno saopštio da je „radnik SSUP-a” a da je oružne listove SUP-a Cetinje „dobijao povodom 13. maja, Dana bezbjednosti”. Prilikom pretresa njegovog beogradskog stana – zapravo kuće, koju je u blizini stadiona Crvene zvezde bio upravo kupio – tada je pronađen još jedan dokaz njegove „crnogorske veze”, pečat sa natpisom: Casino Sveti Stefan, Ražnatović Željko, direktor!

Ražnatović je zapravo u to vrijeme bio „radnik” kod Dorboslava Tora Ćulafića, crnogorskog partijskog emeritusa, koji je 1984-1989. šefovao jugoslovenskim ministarstvom unutrašnjih poslova u čijoj je strukturi bila savezna SDB. Drug Toro, sada penzioner u Podgorici, 1980-ih je po formaciji bio član Savjeta za zaštitu ustavnoga poretka, opasne firme koja je na saveznom nivou objedinjavala rad svih tajnih službi u državi, a bilo ih je, što bi se reklo – kastig.

U opisanom periodu, Savjetom je predsjedavao Stane Dolanc (1925-1999), Slovenac i doktrinarni Jugosloven, u mladosti vojno lice, a nakon Titove smrti „šef šefova” jugoslovenskih tajnih službi. Prema legendi, koju je svojevremeno zapisala ubijena beogradska novinarka Dada Vujasinović, pretpostavlja se da je „Ražnatović za SSUP počeo da radi vrlo rano; lansirane su priče da ga je u ovaj posao uveo rođeni otac, zamolivši Dolanca da ga ‘učlani’, ne bi li njegov nestašni sin korisno trošio višak energije, spretnost i inteligenciju”.

U NOVOJ FIRMI: Kada je krajem 1980-ih promijenjena šira politička konstelacija, otpočinje sezona transfera kriminalaca, „radnika” i „saradničkih veza”, iz savezne u SDB Srbije. To nije prošlo nezapaženo kod KOS-a, odnosno kod elitnijeg dijela vojne službe bezbjednosti u tadašnjoj ratnoj avijaciji („plavci”) na čijem je čelu bio pukovnik Slobodan Rakočević, Crnogorac, 1992. u aferi Opera & Labrador hapšen i stigmatizovan.

Rakočević i „plavi” KOS su profesionalno istražili i ulogu Ražnatovića u AB revoluciji koji je, po zadatku SDB Srbije, u to vrijeme bio vođa navijača fudbalera Crvene zvezde. Rakočević je 2002. izvještaču Monitora opisao: „Glavni mitiganši dobijali su po 100 njemačkih maraka kao dnevnice. Novac za te potrebe je uplaćivala Crvena zvezda”.

Interesantno svjedočenje ostavio je i Vladimir Keković, šef SDB Crne Gore 1982-1989. Nakon AB revolucije bio je pozvan da u Skupštini SFRJ podnese referat o tim događajima. „Pri odlasku u Beograd na aerodromu u Titogradu”, piše Keković (u knjizi Vrijeme meteže 1988-89, Podgorica, 2002, str 29), „prišao mi je Željko Ražnatović Arkan sa kojim sam se od ranije poznavao. U tom nenadanom susretu saznao sam da Ražnatović zna da idem na referisanje u Beograd. Na moje iznenađenje, rekao mi je da je ‘sinoć bio u štabu’, ne objašnjavajući ni gdje ni sa kim… i da mene planiraju za budućeg ministra unutrašnjih poslova Crne Gore, te da, čim se vratim iz Beograda, treba da se nađemo radi dogovora”. U Skupštini SFRJ, međutim, Keković je saopštio pravu pozadinu AB revolucije, pa je, piše, „radnu karijeru završio”.

Juna prošle godine, Vojislav Šešelj je iz Haškog suda ponudio drugu verziju; naime da je Ražnatović „mobilisan 1989. od strane šefa SDB Crne Gore Kekovića” i da je zatim radio po nalogu tajnih policija i državnih i partijskih rukovodstava Crne Gore, Hrvatske, Slovenije i Vojvodine i to „na štetu tadašnjeg rukovodstva Srbije”. Keković je reagovao u Pobjedi objašnjenjem da je Ražnatović „bio na spisku savezne službe”, da nikada nije radio za SDB Crne Gore, te da je „1982, kada sam ja došao za šefa crnogorske službe, Ražnatović već završio karijeru”.

„MODERNI NJEGOŠ”: Iako je Šešeljeva verzija tipična konfabulacija, vrijedi napomenuti da je Ražnatović i nakon 1982. radio za SDB SSUP-a. Upravo je 22. novembra 1982. Rješenjem br. 46482/1, na osnovu čl. 40 Pravilnika o rješavanju stambenih potreba radnika SSUP-a, potpisao zamjenik ministra Mirko Bunevski, dobio trosoban stan u Beogradu. Bunevski u obrazloženju piše da je Ražnatović stan od SSUP-a dobio jer su se „prilikom donošenja rješenja o dodjeli stana imenovanom cjenile sve činjenice i okolnosti od uticaja za dodjelu stana, a posebno republička zastupljenost i kadrovske potrebe SSUP-a”!

I šira javnost je nešto kasnije „upoznala” Ražnatovića, najprije kroz medijske izvještaje o ratnim zbivanjima u Hrvatskoj, a na Badnji dan 1992. uslikan je i na Cetinju kada je sa svojom naoružanom bandom tigrova obezbjeđivao Amfilohija (Radovića). Da ga je lično tada na Cetinje pozvao, objavio je u emisiji Replika TVCG 14. januara ove godine Jovan Markuš, diplomirani mašinski inženjer, sada istoričar-amater, koji je, u vrijeme dok je Ražnatović iz SUP-a Cetinje dobijao „oružne listove” bio predsjednik Izvršnog odbrora SO Cetinje i jedan od prvoboraca AB revolucije.

Početkom 1990-ih i u Crnoj Gori je Arkan organizovao filijalu svoje Stranke srpskog jedinstva, no ona nikada nije imala ozbiljnijeg uticaja . Na predsjedničkim izborima 1997. je kroz medije podržao Mila Đukanovića, za koga je izjavio da je „moderni Njegoš srpskog i crnogorskog naroda”.

KOBAC I LADNI: Otprilike u to su se vrijeme i dvojica po oružju ortaka Ražnatovića vratili u domovinu. Radojicu Raja Božovića i Vasilija Mijovića angažovao je po zemljačkoj (zećanskoj) liniji Vukašin Maraš, šef SDB (1994-1998) i ministar unutrašnjih poslova Crne Gore (1998-2001), da treniraju formacije Posebne jedinice policije.

Božović i Mijović su do 1991. bili koloritni likovi sa titogradske periferije, džudisti, sa radnom biografijom inkasanta i konduktera gradskog prijevoza. No, kao dobrovoljci sa Vukovara su dospjeli do crvenih beretki, oružane formacije Obavještajne uprave RDB-a (Resora državne bezbjednosti) MUP-a Srbije na ratnim zadacima diljem Hrvatske i BiH.

Tamo su stekli iskustvo i reputaciju, pa su postali i oficiri i zapovjednici. Rajo Božović, sa kodnim nazivom Kobac, komandovao je 1994-1995. jednom od taktičkih grupa u operaciji Pauk tokom neuspješnog srpskog pokušaja da osvoje bihaćko-cazinski džep. Zaštićena svjedokinja B-129, bivša sekretarica kod Željka Ražnatovića, pred Haškim sudom je tvrdila da je Božović 1995. komandovao tigrovima u operaciji Banjaluka.

I Vasilije Mijović, kodno kršten kao Ladni, navodno je komandovao škorpionima, jednom od podružnica crvenih beretki, koja je jula 1995. u blizini Trnova (BiH), pobila šestoricu bošnjačkih zarobljenika i o tome napravila video zapis koji je prije par godina emitovan na TV.

Kobac i Ladni su od 1998. u MUP-u Crne Gore godinama imali zapažene uloge. Za visoke plate, možda i druge beneficije, trenirali su policajce u kampovima širom Crne Gore za mogući sukob sa Vojskom Jugoslavije. Kobac je za razliku od Ladnog bio „čist”, odnosno, nije imao problema sa zakonom. Ladni Mijović je 2003. u Okružnom sudu u Novom Sadu pravosnažno osuđen na tri godine zbog toga što je 1995. u u saobraćanoj nesreći ubio dvoje đece. No, to nije bio problem da bude uredno zaposlen u crnogorskoj policiji sve do 2006. i čuvenog „Zeta-filma” sa Mašanom.

„CRNOGORSKE TEME”: Što povezuje Veselina Vukotića, Željka Ražnatovića, Raja i Ladnog? Nakon pokušaja ubistva 1986. u Nikšiću, Veselin Vukotić, dodatašnji šofer, saradnik SDB Crne Gore, uglavnom je boravio u Beogradu. Uz saglasnost crnogorske tajne službe, tamo ga je preuzela SDB SSUP-a; dakle, bio je Arkanov kolega, umiješan u ubistvo albanskog emigranta Envera Hadrija 1990. u Belgiji. Nakon poznate pucnjave marta te godine u Nani – u kojoj je ubijen Nikšićanin Andrija Lakonić, još jedna „saradnik” – sklonio se u inostranstvo a u Srbiju se vratio najkasnije krajem 1991. Obnovio je aktivno djelovanje, sada u RDB Srbije, čiji je načelnik bio Jovica Stanišić.

Vukotić je sredinom 1992. angažovan da za srpsku službu vodi kazino Rojal u Novom Sadu, koji je sa prajvat odjeljkom bio omiljena destinacija za povjerljive „radne sastanke”. Gosti su različitim povodima bili, skupa ili odvojeno, i Slobodan Milošević, Jovica Stanišić, ali i Franko Simatović, neformalni komandant crvenih beretki i šef Obavještajne uprave RDB-a, zatim direktor jugoslovenskih carina Mihalj Kertes, itd.

U Rojalu se bistrila politika, ali i pitanja komandnog lanca i logistike crvenih beretki i tigrova. O svemu tome je pred Haškim sudom aprila 2003. iskaz dao svjedok C-048, lice od povjerenja Veska Vukotića u Rojalu. Kazao je kako je Milošević jednom prilikom pitao Kertesa: „Bracika, da li ti i Frenki držite Arkana pod kontrolom?” Objašnjeno je da “oružje i ostale potrebe, znači uniforma, medicinska sredstva za Arkanovu takozvanu Srpsku dobrovoljačku gardu idu preko Frenkija”.

I tako sve do 1997. i famoznog raskola u DPS-u, kada je i Vesko Vukotić – poput Arkana, Raja Božovića i Ladnog – takođe „prelomio”.

Svjedok C-048 je Miloševiću kazao: „Vjerovatno je i vama poznato da je od kraja 1997. Vukotić postao i kritičar vašeg režima, to jest nakon odvajanja Mila Đukanovića od Momira Bulatovića”. A Milošević je presjekao: „Dobro, nemamo vremena da se upuštamo u crnogorske teme”.

Branov drug

O još koječemu doznajemo iz četvorotomne knjige Policijski dosije Vojislava Šešelja, autor Vojsilav Šešelj, koji je na par hiljada strana sabrao i prošle godine štampao raznovrsne konfidental materijale, uključujući i izvornu građu srpskog RDB-a. Tamošnja tajna služba je nadzirala svojeremeno Kajmaka, zapravo Ratka Butorovića, alijas Batu Kan Kana, „švercera garderobe, benzina, lažnih pasoša, cigareta” iz Novog Sada. Pa je utvrđeno da je za njega „radio Vesko Vukotić”!

Ekscentrični tajkun Bata Kan Kan (nadimak dobio po lancu dragstora koje je svojevremeno otvorio) takođe je Nikšićanin. U Novi Sad je 1970-ih došao na studije, baš kao i Branislav Brano Baka Mićunović, potom su imali manje poznate epizode u Beču skupa sa Dorđem Giškom Božovićem; ostalo je istorija.

U Srbiji su Butorovića uhapsili 2008. jer je kao predsjednik Fudbalskog kluba Vojvodina navodno namještao utakmice. Na pitanje o vezama sa Mićunovićem je kazao: „Brano Mićunović je moj drug, a prijatelja se nisam nikad odricao i neću”.

Puštili Magaša, policija čuvala Gišku

Za razliku od Željka Ražnatovića, o VIP tretmanu nekih drugih beogradskih „žestokih momaka” u Crnoj Gori postoji skromniji fond informacija. Ali, podaci ipak postoje.

Na primjer, Ljubumir Magaš, alijas Ljuba Zemunac, takođe je imao crnogorsku epizodu. Započela je krivičnim djelom silovanja jedne đevojke u Budvi, bjekstvom u inostranstvo, pa ekstradicijom aprila 1982. iz Njemačke kada je doveden u KPD Spuž radi izdržavanja robije po tom osnovu. Naime, Okružni sud u Titogradu ga je u odsustvu osudio na pet godina.

U spuškom zatvoru Magaš je pravio kojekakve svinjarije, ali sve mu to ne bi pomoglo da Vrhovni sud Crne Gore, oko pola godine kasnije, nije iščačkao neke „tehničke propuste” u presudi i naložio da se obnovi postupak. Magašu je dozvoljeno da se brani sa slobode, pa je odmaglio nazad u Njemačku, gdje ga je 1986. upucao zemljak iz branše.

Još jedan beogradski gangster, Đorđe Giška Božović, boravio je sredinom 1991. jedno vrijeme u Crnoj Gori, nakon što je u Beogradu ubijen njegov prijatelj Branislav Beli Matić. Obojica su bili članovi opozicionog SPO Vuka Draškovića, takođe i akteri nasilnih antirežimskih demonstracija 9. marta 1991. a potom osnivači paravojne grupe Srpska garda.

Milena Božović, Giškina majka, marta prošle godine je Reviji D kazala kako je „bježeći pred Miloševićevom policijom” utočište nalazio i u Crnoj Gori, gdje je navodno uživao blagonaklonost policije.

„I bogami su ga (Gišku) prihvatili u Crnoj Gori i bili jako pažljivi prema njemu, to ne mogu da kažem… Mog sina je u Crnoj Gori poznavala i policija i to kao čestitog čovjeka. Debelo su ga uvažavali”, kazala je Božovićeva.

Vladimir JOVANOVIĆ

Komentari

POVEZANE VIJESTI:

DRUŠTVO

SUSPENZIJE I ZAPOŠLJAVANJA U POLICIJI: Netransparentno kadrovanje

Objavljeno prije

16 sati

na

17 Januara, 2025

Objavio:

Još nijesu poznata imena ni kriterijumi po kojima je ministar policije Danilo Šaranović suspendovao 23 policijska službenika. Istovremeno, Vlada je aminovala zapošljavanje preko 800 novih policajaca, koje je moguće sprovesti kroz  poseban postupak, bez javnog oglašavanja i  kadrovskog plana

 

 

Ni nakon više od pet dana nijesu poznata imena policajaca koje je ekspresno smijenio ministar unutrašnjih poslova Danilo Šaranović u trenutku dok sve veći broj građana traži njegovu ostavku nakon masovnog ubistva na Cetinju,  kada je Aco Martinović  ubio 13 osoba, među kojima i dva dječaka.

Jedno od obrzaloženja ministra Šaranovića zbog čega se ne vidi odgovornim za stanje u bezbjednosnom sektoru je njegova namjera da, kako je kazao, očisti taj sektor od korumpiranih i sa kriminalom povezanih policijskih službenika.

Iz Šaranovićevog ministarstva je 9.januara, osam dana nakon tragedije na Cetinju, saopšteno da su bezbjednosne smetnje za rad u policiji utvrđene kod 44 službenika, a da je za njih 38 još u toku provjera. Istog dana suspendovao je 19 policajaca koji nijesu prošli bezbjednosne provjere. Dan kasnije na spisku su se našla još četiri službenika policije. Iz MUP- su saopštili da su protiv njih pokrenuti i disciplinski postupci nakon što je „utvrđeno da postoje bezbjednosne smetnje za dalji radu u smislu člana 162 Zakona“.

Pojasnili su da bezbjednosne smetnje za dalji rad u smislu člana 162 zakona postoje ukoliko je policijski službenik registrovan kao uživaoc opojnih droga ili održava veze sa licima koja neovlašćeno prikupljaju tajne i druge podatke, teroristima, saboterima, članovima organizovanih kriminalnih grupa ili licima za koja se osnovano sumnja da pripadaju takvim grupama.

Iz MUP su ocijenili da je potpuna dekriminalizacija policijskog aparata i postizanje punog integriteta organa u cjelini uz jasno odvajanje časnih i profesionalnih policajaca od onih koji to nisu, jedan od ključnih prioriteta tog Vladinog resora.

“Uspostavljanje djelotvornih kontrolnih mehanizama je odgovor na teško nasljeđe i narušen ugled policije imajući u vidu broj bivših najviših policijskih funkcionera koji su procesuirani, a među kojima su pojedini priznali da su učestvovali u švercu cigareta. Zbog toga je jasno razdvajanje onih koji su većina, a to su časni i odvažni profesionalci u uniformi, od onih koji su ukaljali ugled policije, neophodnost na putu pune policijske revitalizacije“, navodi se  u saopštenju MUP-a.

Najavili su da će „ministar unutrašnjih poslova nastaviti da zahtijeva opsežne provjere za one policijske službenike za koje postoji opravdana sumnja da svoju policijsku dužnost ne obavljaju štiteći građane, već one prema kojima policija postupa, a posebnu u svijetlu curenja dokumenata označenih stepenom tajnosti iz Uprave policije”.

Mediji su problematizovali to što je Šaranović za šefa Komisije za provjeru bezbjednosnih smetnji postavio Darka Vujovića,  policijskog službenika čija fotografija , na kojoj se nalazi u društvu bezbjednosno interesantnog lica, pravosnažno osuđivanog za ubistvo, kruži društvenim mrežama. Ista fotografija objavljena je i u medijima.

Šaranović se ni nekoliko dana po objavi te fotografije nije oglasio, niti demantovao informaciju u bilo kojem dijelu.

Svetlana ĐOKIĆ
Pročitajte više u štampanom izdanju Monitora od 17. januara ili na www.novinarnica.net

 

Komentari

nastavi čitati

DRUŠTVO

SKUPŠTINA CRNE GORE: Godina počinje blokadom  

Objavljeno prije

1 sedmica

na

10 Januara, 2025

Objavio:

Godina koju trebaju da obilježe krupne reforme zbog boljitka građana, ali i EU obaveza, počinje sa posvađanim političkim elitama. Do ulaska u EU, Crna Gora mora da zatvori još 27 poglavlja. Za taj posao ova godina je ključna. A parlament blokiran

 

 

Zbog spora vlasti i opozicije oko Ustavnog suda u Novu godinu smo ušli sa blokiranom Skupštinom i nesuvajanjem budžeta.

Zbog neusvajanja budžeta, Crna Gora će ponovo ići na privremeno finansiranje. Potrošačke jedinice će mjesečno dobijati 1/12 stvarnih izdataka u prethodnoj godini sve dok se ne usvoji Zakon o budžetu.
Za vrijeme Vlade premijera Zdravka Krivokapića na snazi je bilo privremeno finansiranje pola godine, pa su isplate plata i penzija tekle nesmetano.

Za razliku od tog vremena, aktuelna Vlada je planirala niz povećanja i reformi koje nijesu izvodljive bez usvajanja budžeta – od stavki u kapitalnom budžetu, vraćanja nagomilanih dugova, do povećanja penzija za srazmjerne penzionere i plata za pripadnike Vojske.

Iz vlasti zato okrivljuju opoziciju da nema opravdanja za blokadu procesa koji utiču na povećanje penzija, plata, naknada za novorođenčad, staračkih naknada, dječijih dodataka, naknada majkama, besplatnih udžbenika, podršku radnicima i sve ono što su građani s pravom očekivali od ovog budžeta… Uz to optužuju opoziciju i za ugrožavanje likvidnosti države i usporavanje evropskog puta.

,,Ustavni puč i narušavanje pravnog poretka, enormno zaduženje koje će u tri godine preći tri milijarde eura, ili oko pet hiljada eura po svakom građaninu, uključujući i djecu… Povratak kriminalnih obračuna i surovih likvidacija na ulicama, skandali u prosvjeti, slabljenje borbene gotovosti Vojske Crne Gore, narušavanje dobrosusjedskih odnosa, najavljena blokada evropskog puta i mnoge druge negativnosti i skandali koji prate ovu vladu i parlamentarnu većinu, zaslužuju snažan odgovor opozicije. Mi nećemo skrštenih ruku posmatrati kako nam jedna skupina političkih diletanata i poslušnika centara moći drugih država uništava Crnu Goru i njene institucije”, objasnio je razloge blokade Skupštine za Dan poslanik URA Filip Adžić.

Prema najavama iz vladajuće većine vanredna sjednica Skupštine trebala bi da se održi sredinom januara i na njoj je planirano da se odlučuje o budžetu. Uz opasnost da se ponovi ometanje rada od strane opozicije, kao i krajem decembra kada je zaključen dalji rad Skupštine.

,,Možda su očekivali da ih izbacujemo iz Skupštine, pa da onda u nekoj atmosferi uzavrelih tenzija glasamo za budžet, ali mi nijesmo kao oni i nećemo tretirati opoziciju kao što su oni tretirali predstavnike sadašnje parlamentarne većine”, obećao je ove sedmice poslanik Pokreta Evropa sad (PES) Vasilije Čarapić.

On je rekao da očekuje da budžet bude usvojen sredinom januara, na vanrednom zasijedanju i dodao da ,,privremeno finansiranje, ukoliko ne bude potrajalo, neće značajno ugroziti stvari”.

Neusvajanje brojnih zakona, među kojima i onih o izbornoj reformi, blokadom parlamenta ugrozili bi put ka EU, koji je tek odblokiran. Na to upozorava i ministarka evropskih poslova Maida Gorčević: ,,Vjerujem da blokada neće dugo trajati jer sama blokada parlamenta sjutra znači i blokadu evropskog puta…Sada kada bi trebalo da imamo najviše zakona i dijaloga da nam krče evropski put, mi dolazimo do blokade na osnovu ne baš utemeljenih činjenica”.

Do ulaska u EU, Crna Gora mora da zatvori još 27 poglavlja. Za taj posao ova godina je ključna. ,,Ova godina će biti možda izazovnija od 2026. jer, bez obzira na broj poglavlja koja će formalno biti zatvorena, najveći akcenat će biti na krupnim reformama”, rekla je Gorčević, dodajući da će ove godine raditi i na poglavljima koja će biti formalno zatvorena 2026. godine.

Izmjene izbornog zakonodavstva jedno su od pitanja važnih za pristupanje EU, a plan je da se završe tokom ove godine. Međutim sada je u blokadi i skupštinski Odbor za sveobuhvatnu izbornu reformu. Plan vlasti kako da riješe taj problem ne uliva nadu.

,,Mi ćemo definitivno tražiti pragmatičnost. Ukoliko opozicija ne želi da sa vrati u Odbor, pregovaraćemo da se promijeni koncept samog Odbora”, kazao je Čarapić agenciji MINa, navodeći da je važno čuti i mišljenje EU u vezi sa tim.

On je rekao da je siguran da će EU tražiti od opozicije da se vrati u Odbor: ,,A ukoliko se oni i na taj poziv ogluše, onda imamo, prema mom mišljenju, čist put da ispregovaramo drugačiji model, koji će zasigurno reformisati izborno zakonodavstvo”, naveo je Čarapić. Nije teško zaključiti da je reforma izbornog zakonodavsta bez opozicije uzaludan posao.

Bilo blokada ili ne, ono što nas očekuje tokom ove godine uz rizik od daljeg produbljavanja političke krize su igre oko Ustava. Predsjednik Skupštine Andrija Mandić traži promjenu najvišeg pravnog akta kako bi srpski jezik dobio status službenog, te zagovara izmjene propisa o državljanstvu da bi se uvelo dvojno državljanstvo sa Srbijom. Lansirao je i ideju o formiranju ustavotvorne skupštine. Iz opozicije a i dijela vlasti oštro se protive ovim naumima.

Evropska komisija saopštila je da očekuje od Crne Gore da, prije donošenja bilo kakve odluke u vezi s dvojnim državljanstvom, prvo obavijesti EU.

Premijer Milojko Spajić izjavio da bez konsenzusa svih ,,relevantnih partija”, te etničkih i vjerskih zajednica neće biti izmjena Ustava. A kao alternativu prevazilaženju spornih pitanja  ponudio je platformu Barometar 26, koja predviđa da se ostave po strani pitanja koja dijele, da se spuste tenzije i obezbijedi fokus na EU agendu. Političke partije nijesu pokazale veliko interesovanje za ovu plattformu.

Godina koju trebaju da obilježe krupne reforme zbog boljitka građana, ali i EU obaveza, počinje sa posvađanim političkim elitama. Uz iritirajuću neodgovornost vlasti nakon nove tragedije na Cetinju.

 

Prethodni bojkoti i blokade

Nakon izbora 2016. godine, Demokratski front je bojkotovao Skupštinu većinom tadašnjeg mandata. Bojkotu su se pridružile i Demokratska Crna Gora i URA, s tim da su se ove partije postepeno vraćala u Skupštinu.

Demokratski front je povremeno bojkotovao rad Skupštine i u periodu 2015-17. izražavajući tako svoje neslaganje sa odlukom o pristupanju NATO-u.

Demokratska narodna partija i SNP ušle su u bojkot parlamenta i 2008. godine, nakon što je Crna Gora priznala nezavisnost Kosova.

SNP je posegnuo za bojkotom i 2001-02. zbog neslaganja sa DPS-om oko spornih pitanja državne zajednice Srbije i Crne Gore.

Skupština je bila kratko u blokadi i 2011. kada budžet nije usvojen zbog sukoba u tada vladajućoj koaliciji DPS-SDP.

Pokušaj blokade Skupštine najduže je trajao nakon izbora 2016, ali vlast je tada nastavila rad Skupštine i izglasavanje zakona bez većine opozicije.

Blokada je uslijedila i 2019. kada je opozicija tražila izborne reforme i prelaznu vladu.

Predrag NIKOLIĆ

Komentari

nastavi čitati

DRUŠTVO

GOVOR MRŽNJE I MI: Nekažnjiv, pa raste

Objavljeno prije

1 sedmica

na

10 Januara, 2025

Objavio:

Govor mržnje je sve prisutniji u javnom prostoru Crne Gore, a posebno je pojačan nakon posljednje tragedije na Cetinju . Praksa govori da oni koji siju mržnju najčešće bivaju kažnjeni prekršajno, ukoliko se uopšte kazne

 

Velike tragedije često bivaju povod da se ljudi okupe i zajednički prebrode teške trenutke. Međutim, u Crnoj Gori one nerijetko dodatno podstiču podjele i pojačavaju govor mržnje.

Tako smo nakon 1. januara na Cetinju, kada je u teškom zločinu stradalo 12 ljudi (i trinaesti počinilac), a četvoro njih ranjeno, na internetu vidjeli izlive mržnje sa svih strana.

Iako će srbijanski tabloidi biti upamćeni po  žutilu i neprofesionalizmu koje je izbijalo iz gotovo svakog naslova i rečenice o cetinjskoj tragediji, biće upamćeni i po govoru mržnje koji su sipali po svojim čitaocima. Prednjačio je Srpski telegraf, koji je na svom portalu objavio tekst pod naslovom: „Njegoš prokleo Cetinje: Ubijaće se sve dok ne vrate kapelu na Lovćen!“ ilustrovanu slikom Njegoša i srušene kapele na Lovćenu, kao i slikom masovnog ubice Aca Martinovića.

Savjet Agencije za audiovizuelne medijske usluge Crne Gore (SAMU) saopštio je da je jedan broj regionalnih medija iskoristio tragediju na Cetinju za ponavljanje starih narativa koji narušavaju koheziju građanskog društva u Crnoj Gori, insistirajući na etničkim podjelama i produbljivanju društvenih tenzija. Zbog toga će, kako kažu, zakonskim ovlašćenjima i odgovornošću za zaštitu javnog interesa, preduzeti dodatne mjere nadzora nad sadržajima koje emituju elektronski mediji registrovani u Crnoj Gori, kao i nad programima koji se reemituju putem kablovskih operatora.

Međutim, glavno leglo govora mržnje događalo se na društvenim mrežama, gdje su su se izdvojile dvije grupe. Jedna  koja smatra da su Cetinjani zbog svojih nacionalnih i vjerskih stavova to zaslužili, i druga koja je za zločin krivila „svetosavce“ i Srpsku pravoslavnu crkvu, čijoj konfesiji je masovni ubica navodno pripadao. Bilo je poziva da se Cetinjani vrate vjeri i skinu prokletstvo sa jedne strane, a sa druge da se „puca po svetosavcima“ i da se u manastirima traži oružje.

Određene narative podgrijao je i patrijarh Srpske pravoslavne crkve Porfirije Perić. „Ovi predbožićni dani svima nama ukazuju da samo suštinski povratak hrišćanskim vrijednostima i načinu života, koje na Cetinju oličava drevna lavra Svetog Petra, može donijeti duhovni mir i pouzdano rasuđivanje u trenucima ličnih i opštih kriza i iskušenja”, kazao je on.

Cetinjanin Marko Roganović podnio je policiji 3. januara krivičnu prijavu zbog uvredljivih i uznemirujućih komentara na račun svog grada i sugrađana.  On je naglasio da su objave koje je prijavio kod njega izazvale osjećaj uvrijeđenosti i ugroženosti.

Iz nadležnog Višeg državnog tužilaštva u Podgorici, na čijem je čelu Lepa Medenica, Televiziji Vijesti je saopšteno da “prate i ocjenjuju da li u izjavama i radnjama bilo kojeg lica postoje bitna obilježja krivičnog djela”.

Više članova Ustava Crne Gore definiše odnos prema javno iznesenoj riječi. Članom 6 se precizira da država „jemči i štiti prava i slobode“ koji su „nepovredivi“, te da je „svako obavezan da poštuje prava i slobode drugih“. Član 7 zabranjuje izazivanje ili podsticanje mržnje ili netrpeljivosti po bilo kom osnovu, dok je članom 8 precizirano da je „zabranjena svaka neposredna i posredna diskriminacija, po bilo kom osnovu“.

Uz to, i nekoliko zakonskih akata precizira što se sve smatra govorom mržnje i na koji način se kažnjava. Zakon o zabrani diskriminacije definiše ga kao „svaki oblik izražavanja ideja, tvrdnji, informacija i mišljenja koji krši, raspiruje, podstiče ili pravda diskriminaciju, mržnju ili nasilje protiv lica ili grupa lica zbog njihovog ličnog svojstva, ksenofobiju, rasnu mržnju antisemitizam ili ostale oblike mržnje zasnovane na netoleranciji, uključujući i netoleranciju izraženu u formi nacionalizma, diskriminacije i netrpeljivosti protiv manjina“.

Advokat Veselin Radulović kaže da su kazne za govor mržnje definisane Krivičnim zakonikom. Njime se govor mržnje sankcioniše prvenstveno u krivičnom djelu „izazivanje nacionalne, rasne i vjerske mržnje“. Za to djelo propisana je kazna zatvora u trajanju od šest mjeseci do pet godina.  Najteži oblik govora mržnje smatra se onaj nakon kojeg je došlo do nereda, nasilja „ili drugih teških posljedica za zajednički život naroda, nacionalnih manjina ili etničkih grupa koje žive u Crnoj Gori“. Za one čije su riječi izazvale ovakve reakcije, zakonom je propisana kazna zatvora do deset godina.

„Nažalost, crnogorsko pravosuđe, ali i društvo u cjelini, postalo je odavno tolerantno na razne oblike govora mržnje i ne može se govoriti o efikasnoj reakciji na takve slučajeve. Posebno je problematično što javni funkcioneri nerijetko koriste govor mržnje koji je uvijek posljednji korak prije nasilja“, kazao je Radulović.

Iz Centra za građansko obrazovanje ističu da su nedopustivi komentari prepuni uvreda, govora mržnje i neprimjerenih sadržaja koji se mogu vidjeti na brojnim portalima, posebno u vezi sa tragedijom na Cetinju.  Iz te nevladine organizacije su pozvali građane da prijavljuju komentare koji podstiču mržnju i nasilje, prelaze granicu pristojnosti i zakona, kako bi svi doprinijeli većoj odgovornosti za javno izgovorenu riječ.

„Pozivamo Ministarstvo kulture i medija da, u skladu sa članom 71 Zakona o medijima, sprovede inspekcijski nadzor i obezbijedi poštovanje zakona od strane osnivača internetskih publikacija“, saopštili su iz CGO-a.

Poučeni prethodnim iskustvom, počinioci će se najvjerovatnije  kazniti prekršajno, ukoliko se uopšte budu kaznili. Sa prekršajnom kaznom završio je tako i kolumnista Dragan Rosandić kada je napisao uvrjedljiv komentar nakon prošle tragedije na Cetinju kada je ubijeno desetoro u naselju Medovina.

Pravi primjer nekažnjivosti govora mržnje u javnom prostoru daje Marko Kovačević, visoki funkcioner Nove srpske demokratije, poslanik i predsjednik opštine Nikšić od maja 2021. godine. Prvi sudski postupak protiv njega pokrenut je samo mjesec nakon što je postao čelni čovjek Nikšića zbog negiranja genocida u Srebrenici. Viši sud u Podgorici utvrdio je da time „nije izazvao nacionalnu i vjersku mržnju“. Policija je u julu prošle godine podnijela prijavu protiv njega zbog povrede ugleda države nakon neprimjerene gestikulacije tokom intoniranja državne himne. Tužilaštvo u Nikšiću je odbacilo ovu prijavu. Ista instanca je na isti način ocijenila Kovačevićeve uvredljive komentare na društvenim mrežama upućene poslaniku DPS-a Oskaru Huteru u marta ove godine.

I Evropska unija primjećuje da crnogorsko društvo svjedoči porastu narativa podjela i polarizacije, uključujući govor mržnje, zasnovan na različitim političkim, etničkim i rodnim osnovama. U njihovom najnovijem izvještaju se navodi da je došlo do porasta govora mržnje i upotrebe rodno zasnovanog nasilja nad ženama u politici i javnom životu.

Prema istraživanju UNDP-a nasilje i govor mržnje najčešće se prepoznaju na društvenim mrežama (34,9%), zatim tokom predizbornih kampanja (31,4%), u medijima (17,4%), u parlamentu (9,3%) i u političkim partijama (7%). Društvene mreže postaju mjesto broj jedan za najintenzivnije nasilje nad političarkama, uključujući psihičko nasilje, posebno u obliku seksističkih i mizoginih primjedbi, ponižavajućih fotografija, zastrašivanja i prijetnji.

Zbog srama, straha i nekažnjivosti rodno zasnovanog govora mržnje i nasilja, svi oblici nasilja nad ženama se rijetko prijavljuju. Ukupno 81,4% onih koji su doživjeli ili svjedočili nasilju nikada nikome ne kaže za to.

Ivan ČAĐENOVIĆ

Komentari

nastavi čitati

Izdvajamo