Jedna od nacrnjih ekoloških tačaka, Mostine kod Rožaja, danonoćno gori, i opasno ugrožava stanovništvo desetak naselja u neposrednoj blizini, prije svega, a zatim i kompletnu prirodu. Građanski aktivisti iz ovog sjevernog grada poručuju da se neće povlačiti do rješenja problema

Građanski aktivisti iz Rožaja zatražili su da se prestane sa odlaganjem otpada na divljoj deponiji koju lokalne vlasti nazivaju “privremenim odlagalištem otpada” u mjestu Mostine, odmah pored magistralnog puta koji spaja Crnu Goru i Srbiju, čime je poslije više godina skrenuta pažnja na ovaj krupni ekološki problem koji ima i međunarodni karakter.

Dovoljno je bilo što su, kako su i najavili, na dva sata blokirali magistralni put, pa da institucije počnu da se bude, odnosno da počne da se razgovara o potrebi zatvaranja i sanacije ove deponije, kao i nalaženju nekog drugog rješenja.

Jedan od organizatoga protesta Denis Murić, kazao je Monitoru da je u ovu borbu ušao zbog toga što su njegov otac i stric umrli od karcinoma pluća.

“Oko deset naselja koja gravitiraju deponiji, sa velikim brojem stanovnika, potpuno su ugrožena i tu je već odavno teško živjeti. Postoje precizni podaci, i mi ćemo doći do njih, koliko ljudi je u ovom rejonu bolesno od karcinoma” – kazao je ovaj student arhitekture u Skoplju.

Prema njegovim riječima na ovoj divljoj deponiji odloženo je do sada sigurno 600 hiljada kubika otpada svake vrste, pa i medicinskog iz više opština.

“Opština, međutim, prikazuje brojku od 160 hiljada kubika, jer deponiju stalno pale i oslabađaju za odlaganje novog otpada. Dosta je bilo laganja, dosta je bilo ćutanja, ovo mora da prestane i mora da se gradi regionalna deponija za sjever” – kazao je Murić.

On smatra da poslije ovog skupa očekuje da će se resorno ministarstvo odazvati i  da će im zakazati hitan sastanak sa ministrom Vladimirom Martinovićem.

Murić kaže da je protest pokazao i potvrdio  “da možemo da riješimo ovaj katastrofalni problem zajedničkim zalaganjem kako vlade i lokalne uprave tako i nas građana”.  Najavljuje nova okupljanja sve do ispunjenja njihovih zahtjeva.

Murić primjećuje i da su lokalne vlasti pred sami početak protesta angažovale mehanizaciju da raščisti divlje smetlište koliko je moguće, kako televizijske kamere ili objektivi fotoaparata ne bi zabilježili stvarno stanje.

“To stanje oni ne mogu sakriti. Sve to što oni odguraju buldožerima pašće u rijeku Ibar, koja je međunarodna, i problem se pravi još većim” – objašnjava Murić.

Dok se iz lokalne uprave nisu oglašavali, iz Ministarstva turizma, ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera napomenuli su da su jedinice lokalnih samouprava nadležne za upravljenje komunalinim otpadom na teritoriji opština, kao i u slučaju opštine Rožaje.

Oni su istakli da je nerealno očekivati da za par mjeseci riješe sve nagomilane probleme koje su naslijedili preuzimajući ovaj resor.

“U prilog našoj posvećenosti i naporima u rješavanju problema, kako sjevera tako i ostalih djelova Crne Gore, Ministratsvo turizma, ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera u posljednje vrijeme intezivno radi na pripremi Studije izbora adekvatne lokacije regionalnog centra za upravljenje otpadom za sjeverni region, koji je po osnovu Državnog plana upravljanja otpadom predviđen u Opštini Bijelo Polje. Istim Planom je u Opštini Rožaje predviđena izgradnja transfer stanice sa sortirnicom otpada” – kazali su iz tog ministarstva, i dodali da Predlog novog zakona o upravljanju otpadom čeka skupštinsko izglasavanje.

Saopštili su i da su spremni na dijalog sa svim lokalnim samoupravama, sjevernim, centralnim i južnim, a sve u cilju konačnog rješavanja dugogodišnjih problema., kao i  da će  Agencija za zaštitu životne sredine odmah izaći na teren i “utvrditi tačno stanje i na osnovu toga sačiniti zapisnik i pokrenuti postupak utvrđivanja štete ili neposredne opasnosti po životnu sredinu”.

Na ulazu u Crnu Goru iz Srbije, na prelazu Dračenovac kod Rožaja, osim saobraćajnih gužvi zbog radova na putu, putnike dočekuje “idilična” slika dima sa više divljih deponija, od kojih je najgora i najveća ona u mjestu Mostine. Sa visine od par stotina metara tu se otpad iz čitavog grada izbacuje direktno niz litice u korito rijeke Ibar.

Odatle Ibar definitivno nije ista rijeka nego što je uzvodno, a mnogi i ne znaju da se samo desetak kilometara iznad, na izvorištu koje predstavlja ono što u Crnoj Gori zovemo “divlja ljepota”, voda može piti.

“Ovo je sasvim sigurno nešto zbog čega bi svaki građanin Rožaja morao da se postidi, naročito pred onima koji tuda po prvi put prolaze. A kako je nama koji tu živimo, to samo mi znamo” – rekao je Murić.

Ova deponija formirana je kao „privremena gradska deponija“, ali je tu ostala skoro 20 godina.

Opština Tutin je prije deset godina tužila opštinu Rožaje zbog toga što velike količine smeća rijekom Ibar završavaju u jezeru Ribariće u Republici Srbiji, za čišćenje kojeg ta opština iz susjedne države odvaja velika finansijska sredstva. Taj sudski spor do sada nema epilog.

Isti problem kao u Rožajama postoji, nažalost, na deponiji između Andrijevice i Plava, koja je smještena pored puta na obali rijeke Lim. Na deponiji u Gusinju, Plavu, Mojkovcu ili Bijelom Polju.

Ekološki aktivista i direktor NVO “Ozon”, Aleksandar Perović ocjenjuje da  neuređena gradska smetlišta na sjeveru Crne Gore predstavljaju veliki ekološki i ekonomski problem koji je sistemski i samim tim zahtijeva preuzimanje obaveza od strane Vlade, „koja je višedecenijskom pogrešnom politikom upravljanja otpadom prouzrokovala postojeće apokaliptično stanje“.

On je za Monitor rekao da je neefikasna primjena zakonskog okvira, podcjenjivanje problematike i omogućavanje bahatog, nehumanog odnosa lokalnih samouprava, dovela do toga da su danas ugroženi i javno zdravlje i ekonomija građana opština sjevernog regiona Crne Gore.

“Kada uzmemo u obzir ekosistemske štete po riječne bisere kakve su Ibar, u konkretnom slučaju, ali i Tara, Lim, i njihove pritoke, izvori pitke vode koji građanima ruralnih krajeva bukvalno znače život, moramo doći do zaključka da se radi o organizovanoj kriminalnoj grupi u koju su umreženi svi oni koji su u ranijem periodu pokrivali najodgovornija mjesta u procesu donošenja odluka“ – kaže Perović.

On objašnjava da su lokacije koje su određene za privremeno deponovanje komunalnog otpada, zbog neodgovornog ponašanja lokalnih samouprava, kao i miješanja sa drugim, pa i opasnim vrstama otpada, pretvorene u ekološke crne tačke, koje su velika  opasnost za javno zdravlje i životnu sredinu.

„Kada smo prije nekoliko godina mapirali divlje deponije po Crnoj Gori, najveći broj je bio registrovan na sjeveru i to na mjestima koja su trebala biti netaknuta priroda, pa samim tim stekli smo utisak da postoji prostor za ispitivanje koruptivno-kriminalnih elemenata“,  kaže Perović.

On smatra da „uz kvalitetan plan i odgovoran sistemski pristup, možemo početi sa unapređenjem stanja, ali svakako ne smijemo zaboraviti da svi koji su doveli do ove katastrofe moraju biti procesuirani, jer bez toga nema nade”.

Jedna od nacrnjih ekoloških tačaka, Mostine kod Rožaja, danonoćno gori, i opasno ugrožava stanovništvo desetak naselja u neposrednoj blizini, prije svega, a zatim i kompletnu prirodu. Građanski aktivisti iz ovog sjevernog grada konačno su se probudili poslije više godina i poručili da se neće povlačiti do rješenja problema.

                                                              Tufik SOFTIĆ