Nedavno otkrivanje 50 kilograma eksploziva u objektu bivše fabrike papira  upućuje na sumnju da ogromne količine  ukradene ranije u čitavom serijalu provala još stoje uskladištene u nekim napuštenim objektima pogašenih  fabrika. Policija sa sigurnošću tvrdi da je i u ovom slučaju riječ o eksplozivu koji se proizvodi u fabrici Polieks u Beranama

Kada je prije nekoliko dana beranska kriminalistička policija u saradnji sa graničnom, u napuštenom objektu bivšeg restorana nekadašnje fabrike papira Beranka pronašla 50,2 kilograma eksploziva, postalo je jasno da se dobar dio kriminalnih grupa ovim opasnim materijama snabdijeva upravo iz ovog grada

Policija sa sigurnošću tvrdi da je i u ovom slučaju riječ o eksplozivu koji se proizvodi u fabrici Polieks u Beranama, za koji se sumnja da je bio namijenjen izvršenju teških krivičnih djela.

„Radi se o eksplozivu vrlo razorne moći koji se proizvodi u Polieksu“,  kazao je sagovornik iz beranske policije i objasnio da će eksploziv biti upućen u Forenzički centar u Danilovgradu.

„Ovo je rezultat dužeg policijskog rada. Uz pomoć pasa izveli smo pretragu sumnjivih objekata i tako otkrili mjesto. Preduzimaju se dalje radnje da se dođe do lica koja su eksploziv ovdje uskladištila“, rekao je policijski službenik.

Sakriveni eksploziv u prostorijama nekadašnjeg restorana fabrike papira Beranka pronađen je zahvaljujući specijalno obučenim psima, koje koriste granični policajci u pretrazi terana i vozila.

,,Ova količina eksploziva, da je kojim slučajem aktivirana, napravila bi  katastrofu. Tim prije jer se nalazila u zatvorenom prostoru. Kada detonacija naiđe na prepreke, odnosno kada se ne isprazni u vazduhu, ona je razorna“, objasnio je jedan stručnjak za eksplozive.

Beranska Fabrika eksploziva Polieks  ranijih se godina u više navrata nalazila na meti provalnika koji su krali eksploziv, ali do sada nije otkriveno ko su lopovi.

Krađe su posljednjih godina prestale. Tome je doprinijelo i to što je vlasnik fabrike angažovao privatno obezbjeđenje. Otkrivanje ovolike količine eksploziva upućuje na sumnju da ogromne količine  ukradene ranije u čitavom serijalu provala još stoje uskladištene u nekim napuštenim objektima, kojih u Beranama ne fali od kada su pogašene sve fabrike, a prazne zgrade i hale  niko ne čuva.

Takav je slučaj i sa bivšom fabrikom papira. Privatizovana, zatvorena i opljačkana, više nikom nije zanimljiva.  Naizgled. Dok se nije ispostavilo da su hiljade kvadrata praznog prostora idealno mjesto za skrivanje svega i svačega, pa i eksploziva.

Posljednja u seriji krađa u Polieksu dogodila se prije tri, četiri godine, kada je nestalo oko trista pedeset kilograma TNT-a u obliku trotilskih metaka. Nešto prije toga i dvjesta kilograma. Najdrastičnija nerasvijetljena krađa dogodila se 2011. godine. Tada je samo u jednom navratu iz ove fabrike nestalo čak tri i po tone trotilskih metaka.

Iz fabrike Polieks tada su insistirali da policija razotkrije i provalnike i kriminalce za čiji račun se eksploziv krade, uvjeravajući javnost da to za kompaniju nije velika materijalna šteta jer se radi o eksplozivu koji je vojna zaostavština eks Jugoslavije i koji se kupuje jeftino da bi bio prerađen u eksploziv za privredne svrhe. Oni su, međutim, upozorili da ukradeni eksploziv predstavlja veliku bezbjednosnu opasnost kada se nađe u rukama kriminalaca.

U hronologiji krađa eksploziva iz Polieksu je i februar 2010. godine. Tada su poslije radnog vremana obijena dva objekta. Provalnici nijesu pronašli ono što su tražili i osim materijalne štete na objektima, nije bilo drugih posljedica. Zato su 2006. godine u noći između 8. i 9. decembra, iz magacina lopovi ukrali 6.179 detonatora i dvije hiljade komada kapisli DK-8. Naredne godine u maju, iz fabrike je ukradeno devedeset šest kilograma privrednog eksploziva oznake O 70 1 V.

Kradljivci su 2009. posjetili Polieks dva puta. Najprije je 6. maja nestalo 3,7 kilograma razornog TNT-a u pakovanjima od po dvjesta grama, da bi 13. decembra odnijeli 380 elektrodetonatora i jedan kilogram moćnog plastičnog eksploziva PEP.

Ova evidencija vođena je od kada je kompanija privatizovana. Koliko je puta prije toga Polieks obijen – ne zna se. Nijedna krađa nikada nije razotkrivena, iako je policija obavljala uviđaje i vodila istrage.

Pitanje je na kojem crnom tržištu završavaju tolike količine esplozivnih materija. Srbijanski dnevnik Blic prenio je svojevremeno izjavu nekadašnjeg načelnika za istraživanja eksploziva Milovana Azbejkovića koji je bio ubijeđen da je u londonskom metrou 2005. godine Al kaida koristila plastični vojni eksploziv kupljen na crnom tržištu u Srbiji.

Azbejković je rekao da su samo četiri zemlje na svijetu proizvodile plastični eksploziv, ali da je „naš bolji i od američkog C-4“.

On je dodao da se taj eksploziv proizvodio u vojnoj fabrici u Beranama sve do 1991. godine, odnosno početka ratova u Jugoslaviji, te da se od tada ne proizvodi, ali da ga ima u vojnim magacinima i na crnom tržištu po cijeni od dvije do pet hiljada dolara, dok je vojna cijena svega 20 dolara po kilogramu.

Monitor je ranije pisao i da je, na osnovu jedinstvenog hemijskog sastava, s velikom vjerovatnoćom utvrđeno da je eksploziv korišćen u pokušaju atentata na nekadašnjeg makedonskog predsjednika Kira Gligorova proizveden u Beranama.

Danas ima indicija da se plastični i druge vrste eksploziva i eksplozivnih materija s naših prostora, u kriminalnim krugovima za koje granice ne postoje,  razmjenjuju za heroin na Kosovu i u Albaniji. Kosovski i albanski kriminalci dalje eksploziv prodaju terorističkim organizacijama širom svijeta. O tome su pisali i inostrani mediji pozivajući se na strane obavještajne službe.

Najveći broj podmetnutih eksplozija u susjednoj Albaniji izveden je upotrebom ovog eksploziva. Monitorov dobro obaviješteni izvor tvrdi da je ovaj ekploziv u obračunima albanskih mafijaških grupa i terorističkim napadima u toj zemlji za samo posljednjih nekoliko godina upotrijebljen čak preko osamdeset puta.

Albanski list Gazeta ranije je objavio istraživački tekst u kojem je navedeno da su godinama eksploziv iz Crne Gore koristili kriminalci u toj zemlji za likvidacije u osvetničkim pohodima.

Plastični eksploziv iz Berana, prema navodima tog lista, postavljan je pod automobile, po kućama, preduzećima. Pojedini albanski kriminalci, uhvaćeni s eksplozivom, inspektorima su čak i priznali da su ga kupili u Crnoj Gori.

Prema Monitorovom dobro obaviještenom izvoru, plastični i drugi eksplozivi iz Berana na Kosovu uglavnom završavaju kod jedne poznate kriminalne grupe i porodice, koja ga preprodaje na domaćem tržištu, dok je druga porodica zadužena za izvoz.

„Policijske akcije rijetko daju rezultate, ali je u septembru 2008. godine u Prištini uhapšeno osam osoba s ukupno deset kilograma eksploziva iz Berana“, kaže naš izvor.

On napominje da je dvadeset dva kilograma plastičnog eksploziva iz Berana zaplijenjeno u policijskoj akciji pod nazivom Grom, gdje je prekinut lanac šverca oružja s Balkana do Francuske, kao i da u toj zemlji preko trideset odsto nelegalnog eksploziva potiče s Balkana.

Preko određenih kanala kriminalnih organizacija beranski eksploziv završava i u rukama terorista s Bliskog istoka.

Da ne idemo tako daleko. Valja podsjetiti da je takozvani trotilski metak TNT korišten i u napadu na redakciju Vijesti i drugim poznatim slučajevima podmetanja eksploziva u Crnoj Gori.

Tufik SOFTIĆ