Iz Ministarstva održivog razvoja i turizma Crne Gore tvrde da se kontinuirano napreduje u ispunjenju uslova iz Poglavlja 27. Iz Evrope ocjenjuju drugačije, i dokumentima i pravnim postupcima
U Crnoj Gori prednost nad parkovima prirode imaju građevinski projekti.
To nije promaklo Stalnom odboru Bernske Konvencije u Strazburu koji je nedavno otvorio slučaj protiv preduzeća Montenegro Resort. Vlada Crne Gore i resorsna ministarstva dali su ovom preduzeću sve građevinske dozvole za izgradnju turističkog naselja Porto Skadar Lake na Rijeci Crnojevića u Nacionalnom parku (NP) Skadarsko jezero.
Može se zaključiti da je ovim potezom Evropa ocijenila da Crna Gora nije u dovoljnoj mjeri ispunila preporuke Bernske Konvencije, kroz koje je Vlada bila pozvana da zaustavi dalji razvoj ovog turističkog kompleksa.
To nije učinjeno iako je Poglavlje 27 o životnoj sredini i klimatskim promjenama, preduslov za članstvo u Evropskoj uniji, otvoreno još u decembru 2018. godine.
Ni izvještaj Evropske komisije iz maja 2019. godine o napretku Crne Gore u Poglavlju 27 nije pokazao da je došlo do značajnijih rezultata na polju upravljanja otpadom, kvaliteta voda, zaštite prirode i klimatskih promjena.
Naprotiv, nalazi su pokazali sve ono čemu građani Crne Gore i sami svjedoče – ubijene rijeke, mnoštvo ilegalnih mini deponija, nizak kvalitet vazduha u pojedinim opštinama na sjeveru države, nelegalne gradnje, nebrigu o šumama, parkovima i životinjskim vrstama.
Iz Ministarstva održivog razvoja i turizma tvrde da su u svim oblastima Poglavlja 27 vidljivi kontinuirani pomaci.
Ovaj resor je inače do nedavno bio u žiži javnosti, kada je objavljen snimak u kom jedan od investitora dogovara mito sa dvojicom građevinskih inspektora.
Prema Nacionalnoj strategiji za primjenu pravne tekovine Evropske unije u oblasti životne sredine i klimatskih promjena i akcionom planu za period od 2018. do 2020. godine, ukupni troškovi usklađivanja sa standardima EU do 2035. godine za ovu oblast iznosiće 1,42 milijarde eura. Akcionim planom ove strategije predviđena je realizacija ukupno 253 obaveze.
Prema prvom polugodišnjem izvještaju o realizaciji ovog akcionog plana za period od jula do decembra 2018. godine, od ukupno 125 obaveza realizovano je 60.
Prema drugom, za period od januara do juna 2019. godine, još se radilo na obavezama iz 2018. godine. Od 65 ispunjeno je samo 23. Od ukupno 17 obaveza za prvi i drugi kvartal 2019. godine realizovano je samo 6.
Kada je u pitanju horizontalno zakonodavstvo, iz Evropske komisije kažu da nedostatak administrativnih kapaciteta i finansijskih sredstava na nacionalnom i lokalnom nivou usporavaju sprovođenje strategije. Nedostaje i istinski dijalog između civilnog društva i Vlade.
Izmjenama Državnog plana za upravljanje otpadom za period od 2015. do 2020. godine nije jasno definisan osnovni model upravljanja otpadom u državi. Infrastruktura za odvojeno sakupljanje i recikliranje otpada još uvijek nije uspostavljena, a potrebno je i hitno riješiti pitanje nelegalnih odlagališta otpada i korišćenja privremenih lokacija za odlaganje u svim opštinama.
Usklađenost u oblasti kvaliteta voda je i dalje ograničena. Otpadne vode su još uvijek glavni izvor zagađenja.
Ni u oblasti zaštite prirode nema poboljšanja. ,,Nadležni organi bi trebalo da budu strožiji u ocjenjivanju i sprečavanju mogućih negativnih uticaja na životnu sredinu od izgradnje objekata u Nacionalnom parku (NP) Skadarsko jezero i na rijeci Tari pri izgradnji autoputa Bar-Boljare”, ocjenjuju iz Evropske komisije.
Javnost je sa ovim odavno upoznata. Rijeka Tara je od početka izgradnje autoputa znatno uništena, zbog čega su reagovali i iz UNESKA. Prilikom posjete Tari u ljeto 2019. godine, predstavnik delegacije Zelenih u Crnoj Gori, Tomas Vajs je ocijenio da je korito ove rijeke devastirano i tom prilikom je izjavio: „Pitam se kako Crna Gora može da riješi Poglavlje 27, sa ovakvom devastacijom životne sredine, sa ovakvim gradilištem autoputa gdje se očigledno ne poštuju pravila o zaštiti životne sredine niti evropski standardi iz ovog poglavlja“.
Jedino se u oblasti kvaliteta vazduha relativno napredovalo. U Opštini Pljevlja, gdje je kvalitet vazduha najugroženiji, još uvijek nema ni naznaka toplifikacije koja je, prema mišljenjima stručnjaka, jedino rješenje za zagađenost vazduha u ovom gradu. Monitor je o ovome i ranije pisao.
Zbog svega navedenog u Izvještaju Evropske komisije nije sasvim jasno na šta su iz Ministarstva održivog razvoja i turizma mislili pod kontinuiranim napretkom u svim oblastima zaštite prirode. Priče o barskim čempresima, pomoru ribe u Ćehotini i Vezišnici, nelegalnoj gradnji i sječi stabala u Miločerskom parku, okupaciji rijeka projektima mini hidroelektrana, krivolovu i sječi šuma u nacionalnim parkovima Skadarsko jezero i Durmitoru svjedoče o o svemu, samo ne o napretku.
Najveći izazovi za zatvaranje Poglavlja 27 u ovom trenutku su finansijski, ocjenjuje pregovarač sa Evropskom unijom za to poglavlje Saša Radulović: ,,U ovom momentu su nam dostupni IPA fondovi, koji nisu baš najizdašniji, a formira se Zapadno-balkanski finansijski okvir iz koga se takođe očekuje određena finansijska podrška”. Prema njegovim riječima, zakoni se ne primjenjuju u potpunosti, a kaznena politika često izostaje.
Poglavlje 27 jedno je od najkompleksnijih. I najvažnijih, jer direktno utiče na kvalitet života i zdravlja stanovnika Crne Gore. Reklo bi se da su mu najveće prijetnje ipak lični interesi.
Andrea JELIĆ
HORIZONTI3 sedmice
FOKUS3 sedmice
DANAS, SJUTRA3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice