Upravnica biblioteke Jovanka Mirčić, podsjeća da je andrijevička biblioteka, poslije cetinjske, najstarija u Crnoj Gori
Književnik i novinar iz Andrijevice Darko Jovović, nema dilemu na pitanje da li bi više volio da ga je zapalo da radni i stavaralački vijek provede u ovom gradu od prije vijek i po, ili danas. Za njega je odgovor jednostavan i lak. Nekada su se, kaže, više cijenili i ljudska i pisana riječ.
„Tada se govorilo – uzmi knjigu, a danas se obično kaže – uzmite im knjigu“, priča Jovović za Monitor. Zato jedna od njegovih knjiga eseja upravo nosi naslov Uzmi knjigu. „Narod mora da čita i da se obrazuje, jer je današnjim vlastima poželjan neznaven narod. Zato žele simbolično da mu uzmu knjigu, da bi sa njim lakše manipulisali“, kaže Jovović.
U malenoj Andrijevici ove godine se obilježava trinaest decenija knjige, odnosno stotinu trideset godina od formiranja čitaonice i biblioteke. Upravnica biblioteke, koja danas radi pri Centru za kulturu u ovom gradu, Jovanka Mirčić, podsjeća da je andrijevička biblioteka, poslije cetinjske, najstarija u državi.
Ona za Monitor kaže da je čitaonica u Andrijevici osnovana 27. januara 1892. godine. ,,To je prva čitaonica na sjeveru Crne Gore. Po starosti je odmah iza cetinjske čitaonice, koja je osnovana 1868. god. Osnovana je pod pokroviteljstvom knjaza Mirka. Na dan osnivanja čitaonice u Andrijevici upisano je 40 članova, među kojima je bilo 12 nepismenih. Nepismeni članovi nijesu imenovani, ali je važno znati da su i oni shvatili značaj knjige i širenje prosvjete i kulture u to vrijeme”.
Mirčićeva podsjeća i na činjenicu da je dobrotvorni član čitaonice u Andrijevici bio i prvi crnogorski ministar inostranih poslova vojvoda Gavro Vuković. ,,Na Skupštini koja je održana nekoliko dana ranije donijeta je odluka da čitaonica dobija listove Glas Crnogorca, Prosvjetu, Dubrovnik, Bosansku Vilu, Veliku Srbiju i Stražilovo. Knjaz Mirko se pretplatio na Neven, a Pavle Rovinski na Ruski Kurir. Svi ovi podaci mogu se naći u Glasu Crnogorca od 13. februara 1893. godine”.
Zbog činjenice da su u andrijevičku biblioteku stizale sve važnije novine iz tog doba, ona je vrlo brzo postala stjecište viđenijih ljudi. A Andrijevica je, prema popisu iz tih godina, imala najviše pismenih ljudi u odnosu na broj stanovnika, poslije Cetinja.
Andrijevička čitaonica organizovanim životom je počela da živi od februara 1911. godine, kada su usvojena pravila koja su objavljena u 38. broju Glasa Crnogorca. ,,Pravila su objavljena deset godina nakon osnivanja, pa se smatralo da je čitaonica prekinula rad. Pregledanjem tadašnje periodike može se ustanoviti da ipak nije bilo prekida do Balkanskih ratova”, navodi Mirčićeva. Knjižni fond prikupljan je ulozima članova, zavještanjima i poklonima.
,,Prije spaljivanja, jula 1944, čitaonica je imala 14 hiljada knjiga, mahom rariteta. Posjedovala je prve radove Pavla Rovinskog. Čitaonica je nekoliko puta pljačkana, a 1944. god. balisti su iznijeli knjige na ulicu i spalili, tako da biblioteka danas ne posjeduje nijednu knjigu sa starim pečatom. Biblioteka je obnovljena poslije Drugog svjetskog rata”, navodi naša sagovornica.
Ona priča da je čitaonica u toku svog postojanja dugog 130 godina doživjela čak petnaest preseljenja. ,,U podrumskim prostorijama opštinske zgrade nalazila se od 1959. do jula 2008. godine. Tada je konačno preseljena u uslovne prostorije nove zgrade Doma kulture. Trenutno posjedujemo 12.500 bibliotečkih jedinica, od čega 8.650 naslova, raspoređenih po UDK sistemu”, kaže Mirčićeva. U biblioteci su posebno ponosni na dječije odjeljenje koje ima preko hiljadu jedinica.
,,Djeca su nam danas i najdraži članovi, i njih ima najviše. Razumljivo, oni su naša budućnost i garancija da andrijevička biblioteka ima svoju perspektivu. Biblioteka organizuje i književe večeri kao i likovne izložbe. Dobila je na poklon, legat od 37 slika od slikara Mila Stojkovića, koji živi i radi u Beogradu, a rođeni je Andrijevčanin”, kaže Mirčićeva. A iz najstarije biblioteka na sjeveru najavljuju da će vrlo brzo biti organizovana svečanost obilježavanja velikog datuma, 130 godina od formiranja biblioteke u ovom gradu.
Najavljenom obilježavanju jubileja raduje se i Darko Jovović. Ali ukazuje da je teško porediti značaj koji je Andrijevica imala prije 130 godina, u odnosu na današnji status najnerazvijenije opštine iz koje se uglavnom odlazi i koja oživi jedino za vrijeme ljeta. Književnik strahuje da je došlo zlo doba da, kako ističe, nema kome da se piše i nema ko da čita.
,,Nema više intelektualnih veličina, kakva je bio, recimo, Mihailo Lalić. Lijepo je prisjetiti se tih vremena i intelektualaca koji su se okupljali oko andrijevičke čitaonice, ali je nekako žalosno kada sagledamo gdje smo danas”, kaže Jovović. Ipak vjeruje da era knjige nije završena i da će uvijek biti onih koji žive u Gutenbergovoj galaksiji. I u galsaksiji prve čitaonice na sjeveru Crne Gore.
Tufik SOFTIĆ
INTERVJU3 sedmice
INTERVJU2 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
Izdvojeno3 sedmice
FOKUS3 sedmice