Ljudski faktor, stanje puta i tehnička neispravnost vozila, najčešći su razlozi udesa u Crnoj Gori. O prvopomenutom dovoljno govori podatak da je tokom jula policija uhapsila 307 pijanih vozača. Deset dnevno, među onima koji prethodno nijesu izazvali nesreću
Uprava policije će na 73 lokacije u državi postaviti stacionarne sisteme za mjerenje brzine kretanja vozila (radare), ponavljaju nadležni duže od tri godine. A radara na putevima još nema. Iskustva govore da su postavljanjem kamera na putevima zemlje EU značajno smanjile broj saobraćajnih nesreća.
,,U skoro svim evropskim zemljama na otvorenim putevima su ukinute saobraćajne patrole i zamijenjene ovim sistemima i tako se vrši radarska kontrola’’, objašnjavali su nadležni u MUP-u krajem 2015. godine. Tu praksu primjenjuju i zemlje regiona, a Crna Gora je jedina u regionu koja nema sistem stacionarnih radara koji višestruko pomaže saobraćajnoj policiji u kontroli saobraćaja, posebno tokom turističke sezone.
Što je razlog da i pored shvatanja urgentnosti i više najava nadležnih Crna Gora ovoliko kasni? Čuveni ,,nedostatak finansijskih sredstava”. Svak bi pomislio da se radi o baš velikoj sumi. Međutim, procjene su da bi cijeli projekat koštao oko 2,5 miliona eura. Tričavih, kada se uporedi gdje ovdašnja vlast sve baca milione – devet miliona godišnje za gorivo za vožnju službenim automobilima, skoro 14 miliona od 2009. do kraja 2018. za čašćavanje funkcionera i državnih službenika stanovima. Za stanove onima koji već imaju vile, kuće i stanove godišnje je dato po milion i po, i da se još milion prištedjelo na gorivu, očas bi se skupila potrebna 2,5 miliona.
Naravno stvari tako ne funkcionišu, vlast našim novcem upravlja po svom ćefu i interesu, a život je neumoljiv pa nam svake godine donosi crnu statistiku. Protekle nedjelje se samo za nešto više od 24 sata desilo preko 20 saobraćajnih nezgoda, u kojima je poginulo pet osoba.
Statistika pokazuje da je u Crnoj Gori broj poginulih u 2016. godini u saobraćaju na 100.000 stanovnika bio 10, Srbiji devet, Hrvatskoj sedam, Sloveniji šest, Holandiji i Njemačkoj četiri, a Švedskoj i Velikoj Britaniji tri osobe.
Tokom 2017. godine na crnogorskim putevima evidentirano je 5.678 saobraćajnih nezgoda u kojima su poginule 63 osobe. Prošle godine u saobraćajnim nezgodama poginulo je 48 osoba, 421 osoba zadobilo je teške a 2.142 lakše tjelesne podatke, podaci su MUP-a. U procentima, tokom 2018. godine smanjen je broj smrtno stradalih lica za 23,8 odsto, broj teže povrijeđenih lica je smanjen za 9,5 odsto, a broj lakše povrijeđenih lica za oko dva odsto u odnosu na godinu ranije.
Iz Uprave policije vole da uporede da je u Crnoj Gori 2008. godine u saobraćaju poginulo 112 osoba, dok je prošle godine smrtno stradalo 48 osoba. Ističu da je Crna Gora posljednjih godina ispunila preporuke Evropske unije da se broj poginulih svede na ispod deset osoba na sto hiljada stanovnika do 2019. godine.
A kad se ispune preporuke, red je i da se malo uspori. Iako se zna da se tokom turističke sezone broj saobraćajnih nezgoda povećava, poslanici vladajuće većine su krajem jula u Skupštini po drugi put odbili amandman Socijaldemokratske partije (SDP) na prijedlog zakona o rebalansu budžeta kojim bi se obezbijedila sredstva za kupovinu stacionarnih radarskih sistema.
,,Nevjerovatno je da su poslanici i pored javnih obećanja članova Odbora za bezbjednost iskazanih tokom rasprava o stanju bezbjednost saobraćaja da su neophodna ulaganja u opremu saobraćajne policije odbili naš prijedlog. Predloženi iznos od 2,2 miliona smo smatrali neophodnom investicijom u bezbjednost svih učesnika u saobraćaju, pogotovo zato što se kupovina stacionarnih radarskih sistema planirala i prije nekoliko godina. Izdvajanje ovog novca išlo bi na teret tekuće budžetske rezerve”, oglasio se nedavno Raško Konjević, zamjenik predsjednika SDP-a i poslanik u Skupštini Crne Gore.
On je objasnio i da bi se uvođenjem ovih sistema smanjila potreba i za prisustvom većeg broja saobraćajnih policajaca, čime bi se u kratkom periodu izvršile uštede u budžetu potrebne za ovu investiciju. Opomenuo je predstavnike vlasti da je Crna Gora u neslavnom evropskom vrhu po broju stradalih u saobraćaju i da se kroz ovakva ulaganja štite životi građana i njihova imovina.
Broj poginulih u saobraćajnim nezgodama u svijetu raste iz godine u godinu i spada u 10 najčešćih uzroka smrti. Ljudski faktor, stanje puta i tehnička neispravnost vozila, najčešći su razlozi udesa u Crnoj Gori. O svijesti ključnog faktora najbolje govori podatak da je tokom jula policija uhapsila 307 pijanih vozača.
U MUP-ovim godišnjim izvještajima o bezbjednosti saobraćaja na putevima u Crnoj Gori ponavlja se da je uzrok najvećeg broja nezgoda ljudski faktor.
Ilija Janjušević pomoćnik načelnika u Osijeku za bezbjednost drumskog saobraćaja je nedavno na TVCG govorio o tome da je ljeto period kada se povećava broj saobraćajnih nezgoda zbog povećanog priliva turista: ,,Za vrijeme turističke sezone u junu, julu i avgustu mesecu imamo otprilike oko 40 procenata ukupno od svih poginulih na godišnjem nivou. Dakle da je taj broj poginulih skoro dupliran”.
Objasnio je Janjušević da je jedna od češćih uzročnika saobraćajnih nezgoda u toku turističke sezone umor vozača: ,,Naravno nije samo umor uzročnik ovih saobraćajki. Tu su i prije svega prekoračenja dozvoljene brzine kretanja vožnje pod dejstvom alkohola u organizmu i svi drugi prekršaji koji mogu doprinijeti nastanku najtežih saobraćajnih nezgoda”.
Država godinama pokušava da suzbije nesavjesnu vožnju i prekršaje. U skupštinskoj proceduri odnedavno je i Predlog zakona o bezbjednost saobraćaja, kojim su rigorozno pooštrene kazne za prekršaje u saobraćaju. Ukoliko prilikom vožnje u naseljenom području prekoračite dozvoljenu brzinu za 70 kilometara na čas, odnosno za 90 u nenaseljenom, policajac saobraćajne patrole je dužan da vas uhapsi istog trenutka. Nakon hapšenja čeka vas najmanje dvije sedmice zatvora. Sve novčane kazne su višestruko povećanje. Nema tog zakona koji će ukalkulisati nejednaki tretman čuvara reda i blaži tretman ,,važnijim’’ učesnicima u saobraćaju, njihovim rođacima, kumovima i prijateljima.
Radoš Zuković, inženjer saobraćaja se nedavno na PRVA TV zapitao: ,,Postavljanje neprimjerene signalizacije na putevima kao što imamo na našim magistralnim puteva na mnogo mjesta 40 i 50 . Kakav magistralni put ispod 60. Treća traka se napravi – pa kaže 50. Odlično za radar, za pisanje kazni, ali da li je cilj bezbjednost?”
U MUP-ovim godišnjim izvještajima o bezbjednosti saobraćaja na putevima u Crnoj Gori, ponavlja se da pored ljudskog faktora, kao rizici nijesu zanemarljivi ni ni vremenski uslovi i stanje putne infrastrukture: ,,Ovdje se prvenstveno misli na kritične dionice, odnosno stanje kolovoza i kvalitet asfaltnog zastora, razna oštećenja i udarne rupe, odrone, održavanje puta, naročito u zimskim uslovima, kao i stanje opreme puta, horizontalne i vertikalne signalizacije”, navodi se u jednom od izvještaja.
Stručnjaci upozoravaju da određene saobraćajnice u Crnoj Gori zaslužuju analizu i korekciju, te da nedostaje signalizacija u smislu neodgovarajućeg i nepravovremenog obavještavanja vozača o karakteristikama i stanju saobraćajnice na koju nailaze.
Postavljenje pametnih radara na cestama svakako bi doprinijelo bezbjednosti u saobraćaju. Iz Savjeta za građansku kontrolu policije u više navrata su kritikovali čelnike policije i MUP-a, obrazlažući da nije dobro što se ulaganje u dobra od opšteg interesa godinama odlaže. Nažalost i tu je presudan ljudski faktor, koji od opesije o svom, nema kad da misli o opštem dobru.
Pametni radari
Sistem koji mjeri brzinu bio bi postavljen u kućišta, sadržao bi kameru koja radi i danju i noću, kao i čitač brzine.
Registruje brzinu od 20 do 250 kilometara na čas.
U centralnoj regiji planirano je bilo instaliranje uređaja na 31 lokaciji, u primorskoj regiji na 17 lokacija, dok je u sjevernoj regiji planirano postavljanje na 24 lokacije.
Sistem bi bio umrežen sa graničnim prelazima, tako da počinioci saobraćajnih prekršaja ne bi mogli da napuste Crnu Goru prije nego što plate kaznu.
Policija je najavlila i projekat stacioniranih sistema za kontrolu prekoračenja brzine i prolaska kroz crveno svijetlo. Ti sistemi bi trebali da registruju sve prekršaje u raskrsnicama i na otvorenim putevima kroz čitavu Crnu Goru.
Sistem će funkcionisati tako što će posredstvom GPS (ili neke druge brže) mreže stanje na terenu, gdje je postavljen stacionarni sistem radar, prenositi u ,,data centar” (soba podataka) i tamo će se vršiti obrada prekršaja.
Upoređivaće se registarska oznaka vozila sa podacima u bazi podataka. Štampaće se fotografije lica mjesta. Ta fotografija će sadržati datum i vrijeme kad se prekršaj desio, brzinu kojom se vozilo kretalo, traku u kojoj je vozilo bilo, kao i lokaciju na kojoj se to dogodilo. Sadržaće sve podatke koje u sistemu imamo o vlasniku odnosno korisniku vozila. To će se sve pakovati zajedno i slaće se na kućnu adresu vlasnika, odnosno korisnika motornog vozila. Bez obzira na to čiji je vozač sin i za koga glasa.
I to je, izgleda, najveći problem.
Predrag NIKOLIĆ
DRUŠTVO4 sedmice
SVIJET4 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
DRUŠTVO4 sedmice
DRUŠTVO3 sedmice
INTERVJU3 sedmice
Izdvojeno4 sedmice
Izdvojeno3 sedmice